خانواده و معلمان در رفع افت تحصیلی دانش‌آموزان نقش بسزایی دارند

ریحانه رئیسی یکی از مشاورین مدارس شهرستان کوهرنگ در گفت وگو با پانا در خصوص افت تحصیلی دانش آموزان عنوان کرد:«افت تحصیلی به این معناست که عملکرد تحصیلی و سطح علمی دانش آموز، نسبت به گذشته در بعضی از دروس یا کل دروس،پایین بیاید. به عبارت دیگر،نمرات دانش آموز که در سال تحصیلی ملاک ارزشیابی هستند، کمتر از قبل باشند و این تغییر تحصیلی چشمگیر باشد.»

وی در رابطه با علل و عوامل موثر در افت تحصیلی دانش آموزان بویژه در دوران آموزش مجازی و پس از آن گفت:«زمانی که آموزش مجازی شکل گرفت؛شرایطی برای دانش آموزان فراهم آمد، که آن ها لازم نمی دیدند همچون گذشته به طور مصمم به مطالعه دروس بپردازند. استرس و اضطراب مفید که لازمه درس خواندن و درواقع محرک دانش آموز برای رفتن به سمت عمل و پیشرفت است؛ از بین رفت. همچنین عدم نظارت و کنترل معلم بر روند درس خواندن دانش آموزان،زمینه را برای تقلب آن‌ها، فراهم آورد و در نتیجه سبب شد تا عده ای از دانش آموزان کمتر به درس خواندن بپردازند.»

رئیسی افزود: «علاوه بر عوامل و علل گفته شده، استفاده زیاد دانش آموزان از تلفن همراه،فضای مجازی،شبکه های اجتماعی و ... سبب شد تا آن ها بخش عمده ای از وقت خود را صرف فعالیت و سرگرمی در فضای مجازی ،سایت ها و برنامه های مختلف کنند و در نتیجه عملکرد دانش آموزان حتی عده ای از دانش آموزان درس خوان و ساعی، نسبت به زمانی که به صورت حضوری در کلاس های درس حاضر می شدند،افت پیدا کرد.»

وی، بخشی از پیامد های افت تحصیلی را منوط به شخصیت و ویژگی های اخلاقی دانش آموزان دانست و عنوان کرد: «پیامد های افت تحصیلی با توجه به شخصیت دانش آموز که فرد زود رنج و حساسی باشد یا مقداری متعادل تر باشد و حساسیت آن نسبت به درس خواندن کمتر باشد؛ متفاوت است. اما یکی از پیامد های کلی افت تحصیلی، سرخوردگی دانش آموزان در جمع دوستان،محیط مدرسه،یا در حضور معلم است. یکی دیگر از این پیامد ها ، سرزنش شدن دانش آموز توسط خانواده ، عدم تمرکز دانش آموز برای درس خواندن و کاهش اعتماد به نفس او است و اگر افت تحصیلی برای آن دانش آموز بسیار چشمگیر باشد و او فردی حساس و زودرنج باشد؛ دچار احساسات و حالاتی همچون افسردگی و ناراحتی روحی می شود.»

رئیسی در خصوص تاثیر استرس و اضطراب در افت تحصیلی دانش آموزان،اظهار داشت:«استرس و اضطراب در اذهان عمومی،ترسناک به نظر می رسد. اما استرس و اضطراب مفید تا حدودی برای ما ضروری می باشد. برای مثال شرایطی را در نظر بگیرید که ما در محیطی نا آشنا قرار بگیریم و یا با حیوانات وحشی مواجه شویم، اگر در این هنگام ما دچار استرس نشویم،امکان دارد به آن ها نزدیک شویم و آن حیوانات درنده ما را مورد حمله و هجوم قرار دهند و در نتیجه ما توان دفاع از خود را نداشته باشیم و برای ما مشکلاتی به وجود می آید. در زمان امتحانات هم به همین شکل است؛ زمانی که دانش آموز استرس و اضطراب مفید داشته باشد؛ سبب می شود دانش آموز به جای اینکه به کار با تلفن همراه،تماشای تلویزیون و فعالیت های کم اهمیت بپردازد و وقت خود را به بطالت سپری کند ؛ با زمان بندی و برنامه ریزی درس های خود را بهتر مطالعه کند . درواقع استرس مفید دانش آموز را وادار به درس خواندن می کند و زمانی که دانش آموز،دروس خود را به طور کامل مطالعه می کند احساس آرامش پیدا می کند. اما اگر این استرس بیش از حد معقول باشد؛صدرصد می تواند جز عواملی باشد که در افت تحصیلی دانش آموزان تاثیر گذار است. زیرا استرس زیاد باعث می شود مطالب درسی به خوبی در ذهن دانش آموز جای نگیرد و او نتواند به درستی تمرکز کند و در نتیجه در جلسه امتحان، نمی تواند به درستی به سوالات پاسخ دهد.»

این مشاور آموزشگاه در ادامه در رابطه با راهکار هایی برای جلوگیری و رفع افت تحصیلی دانش آموزان گفت : «همیشه پیشگیری بهتر از درمان است. یک دانش آموز در وهله اول خودش باید به خود کمک کند. برای مثال با شروع سال تحصیلی سعی کند حواس خود را روی تدریس و درس دادن معلم متمرکز کند. اگر مطلبی را بلد نبود یا متوجه نشد،حتما از معلمان خود در رابطه با آن موضوع سوال کند درس خواندن را به شب امتحان موکول نکند.اگر در امتحانی ، نتوانست نمره خوبی را کسب کند، اشتباهات و مشکلات خود را بررسی و رفع کند. در گام بعدی برای جلوگیری از افت تحصیلی، دانش آموزان می بایست برنامه ریزی داشته باشند،خلاصه نویسی کند ؛اگر در درسی ضعف داشتند با تکرار و تمرین می توانند آن مسئله و مطلب را به خوبی یاد بگیرند. این دو نکته گفته شده در بسیاری از موقعیت ها و شرایط می تواند به دانش آموزان کمک کند تا دچار افت تحصیلی نشوند. البته اگر دانش آموز نتوانست به جلوگیری یا رفع افت تحصیلی خود کمک کند لازم است که حتما از مشاور مدرسه،معلمین،خانواده و دوستانش که در درس خواندن موفق هستند؛کمک بگیرد.»

رئیسی ادامه داد:« افت تحصیلی ممکن است علت هایی داشته باشد که از دسترس ما خارج باشند.برای مثال ممکن است دانش آموز در خانواده مشکلاتی را داشته باشد؛مثل مشکلات اقتصادی،خانوادگی،بیماری و .... که حل آن ها به دست دانش آموز نیست و از اختیار او خارج است. در این گونه مواقع ما توانایی حل این مشکلات را نداریم. اما یکی از راهکار های رفع افت تحصیلی این است که دانش آموز،سعی کند نسبت به توانایی های خود آگاه باشد.برای مثال دانش آموزی که در درس ریاضی ضعیف است نباید انتظار داشته باشد که نمرات بسیار عالی را کسب کند. بنابراین اگر دانش آموز نسبت به توانایی های خود به آگاهی برسد و والدین و معلمان او بر عملکرد وی نظارت داشته باشند و نسبت به این مسئله بی تفاوت نباشند بخش زیادی از راه رفع افت تحصیلی را طی کرده است.»

وی نقش معلمان و خانواده را در رفع افت تحصیلی دانش آموزان بسیار موثر دانست و گفت: «اگر یک زمین فوتبال را در نظر بگیرید،کسی که تماشاچی است یا بیرون از میدان ایستاده بهتر می تواند تشخیص دهد که حرکت بعدی چگونه انجام شود، تا فوتبالیست بتواند بهتر عمل کند.در مواقعی که دانش آموز نسبت به خود آگاهآگاهی کامل نداشته باشد موقعیت او مثل موقعیت آن بازیکن در زمین فوتبال است و خانواده و معلمان در این مواقع نقش تماشاچیان را دارند و بهتر از دانش آموز می توانند به او کمک کنند و در جا هایی که ممکن است وضعیت تحصیلی دانش آموز دچار افت شود این خطر را به او گوشزد کنند.»

وی در پایان در خصوص کلاس های کمک آموزشی و جبرانی گفت:« این کلاس های می توانند برای جبران افت تحصیلی،مفید باشند اما نباید دانش آموز را مجبور به شرکت در این کلاس ها کرد. زیرا زمانی که فرد انگیزه ای برای انجام کاری نداشته باشد هر اندازه هم که آن کار ، مهم باشد؛تاثیر بسیار کمی را روی عملکرد فرد می گذارد. بنایراین حضور در این کلاس ها باید از روی علاقه و انتخاب فرد باشد و اینکه استعداد و توانایی فرد را هم در نظر بگیرند مثلا اگر فرد در درس ریاضی ضعیف است و هر چقدر که تلاش کرده، تنها توانسته خود را به سطح متوسطی برساند.با کلاس ریاضی پیشرفته،نمی توان او را را تا حد زیادی بالا بردو صرفا به دانش آموز فشار اضافه وارد می شود. پس حضور در کلاس های تابستانی در صورتی مفید است که دانش آموز آگاه باشد که در چه درس هایی ضعیف است و از معلمان خوب و کاربلد کمک بگیرد. زمان کلاس های تابستانی هم نباید به حدی باشد که دانش آموز از آن کلاس دل زده شود و تمایلی به ادامه دادن نداشته باشد. در این صورت کلاس های کمک آموزشی و جبرانی می توانند یاری رسان دانش آموزان در راه رفع افت تحصیلی باشند.»

دانش آموز خبرنگار: حکیمه علیخانی