روش نقدی بهترین راه پرداخت یارانه است

سال‌هاست که اقتصاددان‌ها با انتقاد از نحوه پرداخت یارانه‌ها این سیستم را نیازمند بازنگری جدی عنوان می‌کردند و حالا دولت سیزدهم با پرداخت مستقیم یارانه درصدد توزیع عادلانه یارانه است.

سه نوع پرداخت یارانه وجود دارد

علی سرزعیم، اقتصاددان و عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبایی در گفت‌وگو با پانا، گفت: «یارانه را به سه شکل می‌توان پرداخت کرد. یارانه قیمتی، یارانه نقدی و یارانه کالایی بدترین شکل یارانه قیمتی است که متأسفانه در کشور ما اجرا شد و آسیب‌هایش را دیدیم. یارانه قیمتی بدترین نوع هدفمندی را دارد و بیشتر به گروه‌های برخوردار می‌رسد و کمتر گروه‌های نیازمندان می‌توانند استفاده کنند و همین زمینه قاچاق را فراهم می‌کند.»

بدترین شکل پرداخت یارانه قیمتی و بهترین حالت پرداخت نقدی است

سرزعیم افزود: «بهترین حالت پرداخت یارانه این است که به‌صورت نقدی پرداخت شود. به‌جای اینکه سوبسید به گوشت و مرغ تعلق بگیرد، بهتر است که مبلغ نقداً به خود مصرف‌کننده برسد. این مسئله هم فساد را کم می‌کند و هم برابری را بیشتر می‌کند. اگر به هر دلیلی این پرداخت نقدی به خود مردم تائید نشود حالا به دلیل اینکه ممکن است سرپرست خانواده فقیر یارانه‌ای که دریافت می‌کند را صرف خرید مواد کند و یا مسائل این‌چنینی می‌توان کالابرگ تعریف کرد. در شرایط فعلی کالابرگ الکترونیکی به‌راحتی قابل تعریف است و هردو این روش‌ها بهتر از یارانه قیمتی است. دولت هرکدام از این دو روش را انجام دهد، مورد تائید است.»

یارانه نان به‌جای پرداخت به نانوا به خود مصرف‌کننده برسد

این اقتصاددان با اشاره به اینکه بهتر است تا زمان پرداخت‌نشدن یارانه‌ها، قیمت‌ها افزایش نداشته باشد، اظهار کرد: «پرداخت نقدی یارانه‌ها و واریز پول اتفاق خوبی است. اینکه یارانه به حلقه آخر مصرف‌کننده برسد و زنجیره‌ای نباشد، خوب است اما این نوع حمایت باید از تمام اقشار مردم باشد. برای مثال الآن می‌گویند یارانه نان حذف می‌شود اما مردم همان قیمت قبل را پرداخت می‌کنند و این یارانه به‌حساب نانوا می رود که حلقه یکی مانده به آخر است. نانوا هم تولیدکننده است و بالا رفتن قیمت کالای تولیدی‌اش باعث ایجاد انگیزه می‌شود و بهتر است این یارانه به‌حساب مصرف‌کننده برود و خودش یارانه‌اش را مدیریت کند. درواقع دولت هر حمایتی که می‌خواهد بکند هزینه‌اش را به مصرف‌کننده بدهد زیرا موضوع توزیع یارانه این است که معمولاً ته زنجیره یارانه کمی می‌رسد درحالی‌که مصرف‌کننده اصلی ته زنجیره است.»

وی اظهار کرد: «در شرایط فعلی نان فساد زیادی دارد. در آن آرد نامرغوب می‌ریزند و غیره و این باید اصلاح شود و سیستم کاراتر می‌شود. با گران‌شدن نان، کم‌کم انگیزه سرمایه‌گذاری هم ایجاد می‌شود و فرصتی برای فساد هم وجود ندارد.»

برای دهک‌بندی شناسایی اغنیا راحت‌تر از شناسایی فقراست

این اقتصاددان درباره نحوه شناسایی و طبقه‌بندی دهک‌های مختلف عنوان کرد: «در ایران شناسایی افراد متمول بسیار راحت‌تر از شناسایی افراد فقیر است. در این شرایط بهتر است دولت اقدام به شناسایی افرادی که دارای تمکن مالی بالا هستند بکند و آن‌ها را از یارانه حذف کند و به بقیه افراد یارانه بدهد. به جای شناسایی فقرا دولت اقدام به شناسایی اغنیا کند و از لیست یارانه‌بگیران خارج کند.»