اقناع مشروط نماینده زابل از توضیحات وزیر امور خارجه

حسین امیرعبداللهیان در جلسه علنی امروز مجلس شورای اسلامی در پاسخ به سوال حبیب‌الله دهمرده مبنی بر اینکه چرا تاکنون در خصوص رودخانه‌های مرزی ازجمله رودخانه هیرمند اقدامی جدی صورت نگرفته است، گفت: خوشحالم که مطلع شدم در کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس هم کمیته مرزی و آبی فعال است و در این مورد گفته شده به زودی جلسات مشترکی نیز با وزارت امور خارجه برگزار خواهند کرد. از زمانی که توفیق فعالیت در مجلس را داشتم چندین بار با آقای دهمرده پیرامون این موضوع گفت‌وگوهای مفصلی داشتیم، از همان زمان نیز هر آنچه از دستم برآمد انجام دادم، ضمن آنکه باید به این نکته اشاره کنم تلاش‌هایی که وی و سایر نمایندگان مجلس در خصوص هیرمند انجام می‌دهند حتماً برای ما یک ظرفیت خوبی را در جهت پیگیری‌ این موضوع فراهم می‌کند.

وی افزود: باید از این تریبون اعلام کنم که از هیات حاکمه موقت افغانستان در موضوع هیرمند رضایت نداریم و معتقدیم در مسأله آب می‌توانست بهتر از آنچه در ماه های گذشته اقدام کرد، عمل کند. گفت‌وگوهای مستقیم ما با سرپرست وزارت امور خارجه افغانستان و توافقاتی که به عمل آمد و به دنبال پیگیری‌ها هم از طرف نماینده ویژه ما در افغانستان و هم وزارت نیرو و شخص وزیر توانستیم برای چند بار هم در مذاکرات دیپلماتیک و هم در عرصه رسانه ای این عبارت و جمله را از زبان هیات حاکمه موقت افغانستان مورد تاکید قرار دهیم که آنها حق جمهوری اسلامی ایران را در حقآبه ای که نسبت به هیرمند دارند، محترم دانسته و نسبت به آن اقدام می‌کنند.

وزیر امور خارجه دولت سیزدهم اظهار کرد: نشست کمیساریای مشترک مرزی ما در زرنج برگزار شد و آقای جعفری از مجلس هم در ترکیب هیات حقوقی و سیاسی ما حضور داشتند. این اتفاق در دوره سرپرستی موقت هیات حاکمه فعلی افغانستان رخ داد و بالاخره بخشی از آب سد کمال خان آزادسازی شد.

امیرعبداللهیان افزود: برای آزادسازی این مقدار آب که بخش کمی به سمت ما آمد و بعد هم ذخیره سد به پایان رسید، تلاش های زیادی انجام شد، اما کارشکنی های زیادی نیز در داخل افغانستان انجام شد، کما اینکه ما در زمانی که سد مملو از آب بود، خواستیم دریچه ها را باز کرده و آب را رها کنند، اما آنها گفتند به جهت عدم لایروبی مسیر اگر آب را باز کنیم، برگشت زده می شود و توربین های ما دچار مشکل می شوند. ما گفتیم که آمادگی داریم به لحاظ فنی برای لایروبی به آنها کمک کنیم و حتی دولت به بخش‌های ذیربط در وزارت نیرو ماموریت داد که برای لایروبی به سرعت امکاناتمان را در اختیار آنها بگذاریم و عمل کنیم، اما طرف افغانستانی گفت که ما ۳ میلیون دلار پول نیاز داریم که اگر به ما بدهید، شرکت هایی داریم که لایروبی این مسیر را انجام می دهند. در نهایت با پیگیری های فراوان و اعمال فشار بر هیات حاکمه موقت افغانستان بخشی از این مسیر باز شد، هر چند سهم زیادی به ما نرسید.

وی گفت: نکته مهم و مثبت این است که هیات حاکمه موقت افغانستان پذیرفته که باید این حقآبه را به جمهوری اسلامی ایران بدهد و الان کمبود آب را دلیل این مسئله عنوان می کنند، اما باید به این نکته اشاره کنم که این موضوع برای ما یکی از شاخص ها و مصادیق راستی آزمایی هیات حاکمه موقت افغانستان است که آیا در موضوع حقآبه آب از هیرمند صادقانه و طبق قرارداد ۱۳۵۱ عمل خواهند کرد؟ این یکی از شاخص ها برای نحوه تعامل در آینده با این هیات است.

امیرعبداللهیان افزود: در کنار اقداماتی که ما در دستگاه دیپلماسی وظیفه داریم انجام دهیم، طرحی وجود دارد درخصوص رویین تن سازی سیستان که یک موضوع داخلی است و ما وظیفه خود را در قبال آب هیرمند انجام خواهیم داد، اما در مورد هیرمند به جهت اینکه قرارداد رسمی داریم اگر تخلفی انجام شود می توانیم از مجامع بین المللی پیگیری کنیم، اما الان در نقطه ای قرار داریم که طرف افغانستانی نسبت به حقآبه ما اعتراف می کند و می گوید این کار را انجام می دهد.

وزیر امور خارجه دولت سیزدهم افزود: ما در این مسیر توافقاتی داشتیم الان فصل آبی سال رو به پایان است، ولی امیدواریم با تلاش هایی که انجام می شود بتوانیم در ادامه در سال آبی آینده با مشکلی مواجه نباشیم و تا آن زمان همه تمام اقداماتمان را انجام خواهیم داد.

وی ادامه داد: البته علی رغم پیگیری ها، دو هفته پیش در تماس تلفنی با سرپرست وزارت خارجه افغانستان گفتم کارشناسان ما قرار است از رودخانه بالادستی سد کجکی بازدید کنند تا ببینیم چه مقدار شاخص کاهش آب در بخش های بالادستی این سد که بر مبنای قرارداد ۱۳۵۱ شاخص اندازه گیری کاهش یا افزایش آب چه وضعیتی دارد؟ تا الان هیات حاکمه موقت افغانستان در عمل کمکی نکرده است، اما آقای متقی سرپرست وزارت امور خارجه افغانستان قول داد تا کمتر از چند هفته امکان این بازدید را فراهم کند، بنابراین امیدوارم طرف افغان در این موضع حساسیت ها، نگرانی و جدیت جمهوری اسلامی ایران را درک و نسبت به آنچه قبول دارد بر مبنای قرارداد ۱۳۵۱ و توافقاتی که وجود دارد، با جدیت و متعهدانه عمل کند.

وی بیان کرد: از مجلس انتظار دارم در حوزه دیپلماسی پارلمانی همانطور که آقای جعفری در نشست کمیساریای مشترک دو کشور در زرنج حضور داشتند، در ادامه مسیر هم از ظرفیت خوب مجلس بهره مند شویم تا بتوانیم این مشکل را برای مردم سیستان برطرف کنیم.

وی افزود: موضوع قرارداد هیرمند و قرارداد ۱۹۷۳ یک قرارداد ثبت شده بین المللی و رسمی بین جمهوری اسلامی ایران و افغانستان است، از این منظر در دستگاه دیپلماسی خرسندیم هیات حاکمه موقت افغانستان برداشت و درک درستی نسبت به این موضوع دارد. کما اینکه آنها در توضیحاتی که ارائه می دهند به دلیل ناهماهنگی ها و برخی آشفتگی ها در وضعیت فعلی افغانستان برخی اقدامات در این زمینه انجام نشده است و اگر انحرافاتی ایجاد شده عواملی در آن دست داشتند، اما ما آب را آزاد کردیم.

وزیر امور خارجه گفت: ما به دلیل وجود قرارداد رسمی قرار گذاشتیم با توجه به ابراز حُسن نیتی که طرف افغانستانی در این موضوع داشته از مسیر هماهنگی های دوجانبه تشکیل کمیساریای مشترک بین دو کشور که مرحله اول آن انجام شده است، همه اقداماتی که ما را مطمئن کند آب به سمت ایران می آید و دقیقا میزان حقآبه ما دریافت می شود و طبق توافق حتی اگر بیشتر از حقآبه ایران بتوانند به ما بدهند که مکانیزمی نیز برای آن پیش بینی شده که با جدیت دنبال می شود.

امیرعبداللهیان افزود: چنانچه هیات حاکمیه موقت افغانستان قادر به اجرای این مسأله نباشد، ما از تمام مسیرهای قانونی دیپلماسی و بین‌المللی استفاده خواهیم کرد، بنابراین یکبار دیگر از نمایندگان و آقای دهمرده که تلاش های زیادی در این مورد انجام داده اند، انتظار داریم در این مسیر به ما کمک کنند.

وی یادآور شد: ما مذاکرات فشرده‌ای در سطوح مختلف با مقامات فعلی افغانستان داریم و بدانید یکی از اصلی ترین موضوعات ما با طرف افغانستانی در حوزه منافع ملی، آب است. مسئله حقآبه ایران یکی از مصادیق راستی آزمایی نسبت به نحوه تعامل ایران با هیات حاکمه موقت افغانستان است که نقش تعیین کننده در سیاست‌های راهبردی نسبت به این موضوع خواهد داشت.

سپس حبیب‌اله دهمرده، نماینده مردم زابل در مجلس به صورت مشروط از توضیحات وزیر امور خارجه قانع شد و تصریح کرد: نامه‌های بسیار زیادی به شورای عالی امنیت ملی از جنس انتقال آب از دریای عمان، سرمایه گذاری بر روی آب‌های ژرف، جلوگیری از رسوب‌گذاری‌ها و بارورسازی ابرها ارسال شده است، اگر وزیر امور خارجه قول می‌دهند که مسائل را پیگیری کنند سوال خود را به رأی نمی‌گذارم.

موضوع مرز و منطقه محروم سیستان و بلوچستان برای دولت و مجلس اهمیت زیادی دارد

محمدباقر قالیباف در خصوص مباحث مطرح شده از سوی دهمرده در زمینه پیگیری مسائل و مشکلات از سوی وی گفت: همه امور پیگیری می‌شوند اما برخی از آنها به نتیجه می‌رسند و پیگیری برخی دیگر به دلیل وجود مشکلات و دو جانبه و چندجانبه بودن آنها زمان‌بر می‌شود اما در اینکه مسائل پیگیری می‌شوند، اطمینان داشته باشید.

رئیس مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه موضوع مرز و منطقه محروم سیستان و بلوچستان و خصوصاً حوزه آب آن برای کشور، دولت و مجلس اهمیت زیادی دارد، ادامه داد: در سیستان و بلوچستان مباحث چاه‌های ژرف، انتقال آب و رسیدگی به آب روستاها در حال پیگیری است و وزارت خارجه نیز با توضیحات ارائه شده از سوی امیرعبداللهیان این مشکلات را دنبال می‌کند و این مسئله در دستور کار شورای امنیت ملی قرار دارد.