بررسی روش‌های دستیابی دانشآموزان به موفقیت در عرصه پژوهش
تربیت دانشآموزان پژوهش محور، منجر به رشد علمی، فرهنگی و اجتماعی جامعه می‌شود
شیراز (پانا) - استاد و داور استانی و کشوری طرح اقدام پژوهی و درس پژوهی استان فارس با بیان اینکه در طرح اقدام پژوهی و درس پژوهی با شناسایی و بررسی یک مسئله توسط دبیران راهکارهایی در راستای حل مسئله و حرکت از وضعیت موجود به وضعیت مطلوب به کار برده می‌شود، گفت آموزش و پرورش تنها سازمانی نیست که از طرح اقدام پژوهی بهره می‌برد؛ بلکه تمامی نهادها برای رسیدن به وضعیت مطلوب یا مطلوب‌تر از این مدل پژوهش استفاده می‌کنند.
رویا بادپر جشنواره‌های پژوهشی را فرصتی برای مقابله بهتر فرهنگیان با مشکلات آموزشی برشمرد و افزود: در طرح‌های اقدام پژوهی و درس پژوهی پس از مواجهه دبیران با چالش‌های موجود در محیط آموزشی مدرسه و پیدا کردن راه حل، دانش زیادی را کسب می‌کنند و حرفه‌ای تر از گذشته با این مشکلات مقابله می‌کنند.
بادپر با بیان اینکه طرح اقدام پژوهی می‌تواند تاثیر بسزایی در بهبود و کیفیت نظام آموزشی داشته باشد گفت: هرچه پروژههای اقدام پژوهی در نظام آموزشی به صورت متمرکزتر و دقیق‌تر صورت بگیرد شاهد تغییرات آموزشی بیشتری خواهیم بود.
او با بیان اینکه دبیران می‌توانند با شرکت در پژوهش‌های مدرسه‌ای در راستای تدریس حرفه‌ای‌تر گام بردارند گفت: دبیرانی که از اهمیت طرح اقدام پژوهی و درس پژوهی باخبر هستند، با وجود زمانبر و دشوار بودن فعالیت‌های پژوهشی در راستای رفع مشکلات نظام تعلیم و تربیت در آن شرکت می‌کنند.
رمز دستیابی به موفقیت در عرصه اقدام پژوهی و طرح پژوهی توسط فرهنگیان
استاد و داور استانی و کشوری طرح اقدام پژوهی و درس پژوهی رمز دستیابی به موفقیت در عرصه اقدام پژوهی و طرح پژوهی توسط فرهنگیان را استمرار و انگیزه درونی عنوان کرد و گفت: پژوهش یک مهارت و امر جدایی ناپذیر آموزش و مسئولیت برجسته معلمان به شمار می‌رود و با توجه به اینکه هر مهارتی با تمرین و تکرار به دست می‌آید معلمانی که دارای انگیزه و اشتیاق درونی هستند می‌توانند این مهارت را کسب کنند.
دلایل عدم استقبال فرهنگیان از جشنواره‌های پژوهشی
او زمانبر و هزینه‌بر بودن پروژههای اقدام پژوهشی و درس پژوهی، اعتقاد بسیاری از معلمان به ناتوانی در نگارش طرح، عدم تسلط بسیاری از دبیران با چگونگی انجام طرح‌های پژوهشی و کمبود پاداش‌های مادی و معنوی را از جمله دلایل موثر در عدم استقبال فرهنگیان از طرح‌های پژوهی عنوان کرد و گفت: با توجه به کمبود تشویق‌های مادی و معنوی در طرح‌های پژوهشی، تنها فرهنگیانی که انگیزه درونی یا دغدغه برطرف کردن موانع موجود در نظام تعلیم و تربیت را داشته باشند می‌توانند موفق به کسب مقام‌های برتر شوند.
به گفته او فرهنگیان برای شرکت در جشنواره اقدام پژوهی و درس پژوهی می‌توانند از تجربه اساتید راهنما استفاده کنند تا پروژههای پژوهشی خود را با کیفیت بهتری ارائه کنند و در طی این فرآیند پژوهشی، تجربه بهتری را کسب کنند.
او با بیان اینکه دانش‌آموزانی که در پژوهش‌سراها آموزش می‌بینند نسبت به سایر دانشآموزان پرسشگرتر و آگاه‌تر هستند گفت: با توجه به اینکه پژوهش، جستجوگری از مصداق‌های تفکر است می‌توان گفت، دانش‌آموزی که در کنار نظم فکری پرسشگر است می‌تواند پژوهشگر خوبی هم باشد، چرا که افراد متفکر پژوهشگران خوبی خواهند بود.
بادپر اظهار امیدواری کرد که با برنامه‌ریزی آموزش و پرورش برای فراهم سازی بستر دنبال کردن پژوهش‌های مدرسه‌ای توسط دانشآموزان، نهادینه کردن اهمیت پژوهش برای دانشجویان دانشگاه فرهنگیان، افزودن مسئولیت هدایت دانشآموزان به سمت پژوهش به شرح وظایف دبیران و تغییر باور و نگرش مدارس نسبت به فرایند آموزشی، شاهد پژوهش محوری در مدارس باشیم.
این مدرس داوری آزمون جابربن حیان در دبستان، عدم آگاهی دبیران و خانواده‌ها از جشنواره‌ها و شیوه‌های پژوهشی را اساسی‌ترین دلیل بی توجهی بسیاری از دانشآموزان دبستانی به جشنواره‌های پژوهشی عنوان کرد و گفت: هنگامی که دانشآموزان از چگونگی به دست آوردن مهارت پژوهش در فضای مدرسه اطلاعات کافی نداشته باشند، در مسیر آن قدم نمی‌گذارند و تجربه‌ای هم کسب نمی‌کنند. بنابراین با ارائه آگاهی به دانشآموزان از طریق والدین، معلمان و مدیران مدارس، می‌توان در راستای افزایش مشارکت دانشآموزان مقطع دبستان در جشنواره‌های پژوهشی قدم برداشت.
این مدرس روش‌های تدریس دروس ابتدایی و پژوهش‌های مدرسه‌ای، با بیان اینکه یکی از دلایل عدم استفاده دانشآموزان از پژوهش و تحقیق عدم آگاهی والدین و معلمان نسبت به تاثیرات مثبت تفکر پژوهشی است گفت: اگر والدین به اهمیت تفکر پژوهشی در بهبود وضعیت تحصیلی و شغلی دانشآموزان خود پی ببرند در راستای ترویج پژوهش در میان فرزندان خود می‌کوشند. بنابراین با تبیین اهمیت پژوهش در بین والدین توسط مدارس، می‌توان شاهد رفع ناآگاهی والدین بود.
در ادامه این گفت‌وگو مریم حیدرعلی زاده حقیقی مشاور طرح اقدام پژوهی نیز، رمز موفقیت خود در راهبری ۴ گروه اقدام پژوهشی در کسب مقام‌های برتر استانی را ایجاد جو صمیمی توأم با احترام بین همکاران و ارج نهادن زحمات همکاران به صورت معنوی و پررنگ کردن تلاش‌های آنان عنوان کرد و گفت: ایجاد جو رقابت سالم در مدرسه و در بین همکاران رمز دیگر راهبری 4 گروه اقدام پژوهی در کسب مقام‌های برتر استانی است که علاقه به امر تحقیق و پژوهش را در بین همکاران مضاعف کرده است.
او اظهار کرد: ایجاد گروه‌های اقدام پژوهی علاوه بر ایجاد تعامل مثبت در بین همکاران و استفاده از خرد جمعی، باعث افزایش روحیه همکاران هم می‌شود.
مدیر بازنشسته دبستان دخترانه علوم پزشکی اظهار کرد: با توجه به تغییر روش‌های تدریس و نحوه ارزشیابی‌ها از کمّی به کیفی-توصیفی در دوره ابتدایی و نتیجه‌های کارآمد طرح اقدام پژوهی و درس پژوهی دنبال کردن فعالیت‌های پژوهشی توسط فرهنگیان باعث به روز شدن دبیران می‌شود و در نتیجه، رشد و تعالی نظام آموزش و پرورش را پدید می‌آورد.
او به فرهنگیان پیشنهاد کرد که با به روز کردن مستمر اطلاعات خود در تدریس راهکارهایی برای حل مشکلات آموزشی و تربیتی دانشآموزان بیابند تا بازده بهتری در کار خود داشته باشند.
حیدرزاده افزود: حقیقی عدم قدردانی از شرکت کنندگان، عدم برنامه‌ریزی و راهبری و هدایت صحیح گروه‌های پژوهشی و فقدان روحیه همدلی و همگامی در بعضی از مدارس در بین همکاران که باعث ایجاد رقابت ناسالم می‌شود از جمله دلایل عدم استقبال فرهنگیان از طرح‌های پژوهشی به شمار می‌رود.
مدیر دبیرستان استعدادهای درخشان شهید دستغیب نیز در ادامه این گفت‌وگو از استقبال چشمگیر دانشآموزان از المپیاد نسبت به سال‌های گذشته در دبیرستان شهید دستغیب خبر داد و گفت: با ایجاد کمیته المپیاد در اداره آموزش و پرورش ناحیه 2 شیراز با همکاری معاون دوره متوسطه اول این ناحیه، دانشآموزان از پایه هشتم جذب کلاس‌های المپیاد میشوند و شاهد افزایش استقبال دانشآموزان از المپیادهای علمی هستیم.
محمد صادق بهروز از کسب 17 طلای کشوری، 20 نقره کشوری، 14 برنز، 1 طلای جهانی، 4 نقره جهانی، 1 برنز از سال 1390-1391 تا کنون توسط دانشآموزان این دبیرستان در المپیادهای علمی خبر داد و تفاوت این دبیرستان با سایر دبیرستان‌ها را در فعالیت پر شور دانشآموزان در حوزه پژوهش عنوان کرد و گفت: این دبیرستان بیشترین فعالیت را در زمینه المپیاد دارد و دانشآموزان را از پایه هشتم یا بدو ورود به مدرسه شناسایی و به المپیاد دعوت می‌کند و ضمن تبیین برنامه‌های کلاس‌های المپیاد و ترغیب دانشآموزان به شرکت در فعالیت‌های پژوهشی، با به عهده گرفتن بخشی از هزینه کلاس‌های المپیاد، حمایت‌های خاص مشاوره‌ای مانند ایجاد انگیزه را به دانشآموزان ارائه می‌کند.
رمزهای موفقیت دبیرستان شهید دستغیب در کسب هرساله مدال‌های المپیادی
بهروز اظهار کرد: شناسایی و هدایت به موقع دانشآموزان در مسیر پژوهش، فراهم کردن امکانات مورد نیاز پژوهش، ارائه مشاوره‌های لازم برای دانش‌پژوهان و خانواده‌های آنها، استفاده از اساتید خلاق و باتجربه و حمایت‌های مادی و معنوی از جمله رمزهای موفقیت دبیرستان شهید دستغیب در کسب هرساله مدال‌های المپیادی به شمار می‌رود.
او رمز دیگر موفقیت دبیرستان شهید دستغیب در پرورش دانشآموزان نخبه را برقراری ارتباط مداوم با دانش‌آموختگان این دبیرستان عنوان کرد و گفت: با توجه به اینکه استفاده از تجربه و دانشِ کسب شدة دانش‌آموختگانِ موفقِ این دبیرستان، می‌تواند راهگشای بسیاری از دانشآموزان باشد، آنها به عنوان مشاور و استاد المپیاد و پژوهش، در تیم پژوهشی این دبیرستان به کار گرفته میشوند.
او معتقد است که دانش‌پژوهانی که در مسیر المپیاد موفق به کسب مدال میشوند، علاوه بر شناسایی استعداد و توانایی خود، باعث ترغیب دانشآموزان کلاس و ناحیه و استان خود به شرکت در المپیاد و کسب مدال هم میشوند و این الگوسازی نقش موثری را در افزایش خود باوری دانشآموزان ایفاء می‌کند و باعث شناسایی استعدادهای علمی نهفته در بسیاری از دانشآموزان هم می‌شود.
مدیر دبیرستان استعدادهای درخشان شهید دستغیب اظهار کرد: تاکنون دانشآموزان بسیاری به دلیل هزینه بالا کلاس‌های المپیاد تمایلی به شرکت در المپیاد نداشتند، اما با توجه به مستعد بودن آنها مدرسه تمام هزینه آنها را به عهده گرفته است و گاها مدرسه روی یک دانش‌آموز بالغ بر 100 میلیون تومان سرمایه گذاری کرده است و نتیجه هم گرفته است.
او در خصوص تشبیه المپیاد به تیغ دو لبه‌ای که منجر به موفقیت یا شکست دانش‌آموز می‌شود توسط برخی از مدیران و مشاوران برخی از مدارس گفت: این نگاه غلط به المپیاد و سایر فعالیت‌های پژوهشی علاوه بر ایجاد هراس و نفرت در دانشآموزان نسبت به امور پژوهشی، می‌تواند سبب مسدود کردن راه موفقیت دانشآموزان هم باشد چراکه بسیاری از دانشآموزان نخبه با شرکت در المپیاد استعداد خود را کشف می‌کنند و حتی اگر دانشآموزان پس از مدتی المپیاد را رها کنند، شیوه درس خواندنی که در المپیاد آموخته‌اند را برای قبولی در کنکور سراسری به کار می‌برند.
او تربیت دانشآموزان پژوهش محور را یک امر بدیهی که منجر به رشد علمی، فرهنگی و اجتماعی جامعه می‌شود برشمرد و گفت: دانشآموزان امروزه متولیان علمی و فرهنگی آینده کشور ما هستند، بنابراین آموزش مهارت پژوهش به آنها در پیشبری جامعه آینده با تفکر و اندیشه خلاق، موثر و حائز اهمیت است.
دلایل بی‌رغبتی دانشآموزان به فعالیت در عرصه پژوهش
بهروز عدم اطلاع رسانی برنامه‌های پژوهشی و حمایت مدارس از فعالیت‌های پژوهشی همچون المپیاد و جشنواره خوارزمی، منافات کنکور با المپیاد و نگرانی دانشآموزان از خراب شدن آینده تحصیلی با شرکت در المپیاد را از دلایل بی‌رغبتی دانشآموزان به فعالیت در عرصه پژوهش برشمرد و گفت: اگر مدیران مدارس پژوهش را جزو جدایی ناپذیر آموزش بدانند، در راستای بر طرف کردن موانع موجود برای شرکت دانشآموزان در این عرصه توانایی خود را به کار می‌گیرند.
او با بیان اینکه تاکنون شاداب سازی مدارس برای دانشآموزان به صورت مستمر و هدفمند دنبال نشده است و دانشآموزان مدرسه را یک محیط جذاب و بانشاط نمی‌دانند گفت: لزوم ایجاد تحولات آموزشی و پرورشی در نظام تعلیم و تربیت بر اساس نیاز جامعه و کشور احساس می‌شود چراکه با شاداب سازی مدارس هم می‌توان به مخاطبین پژوهش افزود.
او بومی سازی آموزش و پرورش‌های مطرح دنیا، تغییر نگرش، اهداف آموزشی، سر فصل‌های کتب درسی و نوع پذیرش دانشآموزان در دانشگاه و نوع امتحان‌ها را، راهکار ایجاد پژوهش محوری در مدارس عنوان کرد و گفت: شیوه آموزش فعلی موجود در مدارس، پاسخگوی نیازهای علمی دانشآموزان نیست و باعث ایجاد فاصله بین دانشآموزان و پژوهش هم می‌شود.
مقطع دبستان بهترین مقطع آموزشی برای آشنایی دانشآموزان با پژوهش
او در راستای نهادینه کردن پژوهشی محوری در مدارس مقطع دبستان را بهترین مقطع آموزشی برای آشنایی دانشآموزان با پژوهش و تحقیق عنوان کرد و گفت: ایجاد جشنواره‌ها و فعالیت‌های مفرح و بانشاط پژوهشی در مدارس ابتدایی، ضمن تشویق دانشآموزان به شرکت در آنها تاثیر بسزایی در راستای نهادینه کردن پژوهش محوری در نظام تعلیم و تربیت می‌گذارد.
بهروز با بیان اینکه دسترسی دانشآموزان به فناوری اطلاعات و ارتباطات در رواج فعالیت‌های پژوهشی نسبت به نسل‌های گذشته بسیار موثر بوده است اظهار امیدواری کرد که بتوان با ایجاد کانون‌های ایده‌پردازی و پیاده‌سازی ایده‌های دانش پژوهان در صنایع مختلف، ضمن اعتماد نسل گذشته به جوانان از این پژوهشگری و تحقیق توام با خلاقیت آنها حمایت و بهره برداری کرد.
دانش آموز خبرنگار: محمد فروتن
ارسال دیدگاه