پانا از تازه‌ترین تحولات حول مذاکرات وین گزارش می‌دهد؛
ارتباط ایران و آمریکا در وین تغییر می‌کند؟
بایدن چه ضمانتی می‌تواند بدهد که کل ساختار سیاسی آمریکا به توافق پایبند بماند؟/ موضوع زندانیان و افراد دوتابعیتی خارج از مذاکرات برجام است/ مذاکره مستقیم راه‌گشاست؟
تهران (پانا) - ادامه دور هشتم مذاکرات وین که از ۲۷ دی‌ماه در هتل کوبورگ شهر وین ازسرگرفته شده است، کماکان در جریان است، اظهارات هیات‌های مذاکره‌کننده همچنان مثبت و تحلیل‌ها از دستیابی به توافق در آینده نزدیک خبر می‌دهند.
متن پایانی مذاکرات وین دارای سه بخش در حوزه رفع تحریم‌ها، تعهدات هسته‌ای و نحوه پیاده سازی اقدامات طرفین است. شنیده‌ها حاکی از آن است که در حوزه تحریم‌ها و راستی آزمایی پیشرفت‌های بیشتری نسبت به تضامین حاصل شده است؛ اما هنوز موضوعات مهمی در این زمینه باقی مانده و باید تصمیمات اساسی اتخاذ شود.
«آنچه که امروز در وین روی می‌دهد، پیشرفت گفت‌وگوها در مسیر درست است؛ میزان اختلاف نظرها و پرانتزها کمتر شده و ایده‌های ما به کلمات تبدیل شده است.» این بخشی از اظهارات سخنگوی وزارت امور خارجه در آخرین نشست خبری با خبرنگاران است. البته طرفین مذاکرات از جمله دولت آمریکا که به صورت غیرمستقیم و از طریق هیأت‌های دیگر کشورها با ایران در وین مذاکره می‌کند، نیز گفته‌اند پیشرفت‌هایی در مذاکرات وین انجام شده است.
میخائیل اولیانوف، مذاکره‌کننده ارشد روسیه از تدوین متن پایانی مذاکرات وین خبر داده و گفته نمایندگان گروه ۱+۴ و ایران در جلسه روز دوشنبه به تدوین بخش مهمی از متن پایانی مذاکرات وین ادامه دادند.
طی چند روز اخیر شاهد انتشار اخباری مبنی بر صدور مجوز مذاکره مستقیم با آمریکا در فضای مجازی بودیم تا در نهایت روز دوشنبه حسین امیرعبداللهیان با اشاره به درخواست‌های مکرر طرف آمریکایی از طرق مختلف برای مذاکرات مستقیم با ایران گفت که «اگر در روند مذاکرات به مرحله‌ای برسیم که رسیدن به یک توافق خوب با تضمین بالا لازمه‌اش این باشد که سطحی از گفت‌وگوها را با آمریکایی‌ها داشته باشیم، این را نادیده نخواهیم گرفت».
این اظهارات امیرعبداللهیان با واکنش مثبت نماینده روسیه در مذاکرات وین رو به رو شد؛ به گونه‌ای که میخائیل اولیانوف روز دوشنبه در واکنش به سخنان وزیر خارجه کشورمان در توییتی نوشت: «مذاکره مستقیم در سطح پیشرفته در وین می‌تواند مفید واقع شود.»
ایالات متحده پس از اظهارات امیرعبداللهیان تاکید کرد که برای مذاکره مستقیم با تهران برای نجات توافق هسته‌ای «آماده» است. یکی از سخنگوهای دستگاه دیپلماسی آمریکا به خبرگزاری فرانسه گفت: «دیدار مستقیم به ارتباطات موثرتر منجر می‌شود که برای دستیابی سریع به توافق ضروری است. با سرعت کنونی پیشرفت‌های هسته‌ای ایران، تقریبا زمانی برای دستیابی به توافق باقی نمانده است. ما آماده‌ایم به‌طور مستقیم با آنها ملاقات کنیم.»
همچنین ند پرایس، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا روز دوشنبه اعلام کرد، دیدار مستقیم باعث می‌شود تعامل کارآمدتری انجام شود که برای سریع به تفاهم رسیدن بر سر بازگشتی دوجانبه به پایبندی به برجام ضرورت دارد.
این در حالی است که علی شمخانی، دبیر شورای عالی امنیت ملی روز گذشته در توئیتی نوشت: «تاکنون ارتباط با هیأت آمریکایی حاضر در وین با مبادله نوشتار غیررسمی انجام شده و نیازی به بیش از این نیز نبوده و نخواهد بود. این روش ارتباطی تنها زمانی با روش‌های دیگر جایگزین می‌شود که توافق خوب در دسترس باشد.»
شب گذشته نیز آیت‌الله سید ابراهیم رئیسی در برنامه زنده تلویزیونی با تاکید بر اینکه ما در مذاکرات در دو حوزه خنثی کردن تحریم‌ها و رفع تحریم کار می‌کنیم، یکی از راه‌های خنثی کردن تحریم‌ها را ارتباط با همسایگان دانست و گفت: «ما نمی‌توانیم به عنوان کشور مستقل کشوری را کنار خود نداشته باشیم. بنای ما تعامل با همه دنیا است و این را در تبلیغات انتخاباتی هم اعلام کردم اما کشورهایی که می‌خواهند با ما تقابل داشته باشند ما هم متقابلاً عمل خواهیم کرد».
رئیسی با اشاره به درخواست آمریکا برای گفت‌وگوی مستقیم با ایران خاطرنشان کرد: «بسیاری از کشورهایی که با ما مذاکره می‌کنند، حامل چنین پیامی بوده‌اند که آمریکایی‌ها می‌خواهند مستقیم با ما صحبت کنند و این مسأله در دولت‌های قبل هم مطرح بوده و موضوع جدیدی نیست. تاکنون مذاکره‌ای با آمریکایی‌ها صورت نگرفته اما بارها اعلام کردیم و الآن هم می‌گوییم در صورتی که طرف‌ها آماده باشند تحریم‌های ظالمانه علیه ملت ایران را لغو کنند، زمینه برای هرگونه توافق کاملاً وجود دارد».
مهدی ذاکریان، کارشناس مسائل بین‌الملل در گفت‌وگو با پانا در خصوص احتمال گفت‌وگوی مستقیم ایران و آمریکا، اظهار کرد: «از ابتدا آنچه که مورد تأکید ایران بوده است، همواره این بوده است که ایران باید از حق فعالیت هسته‌ای خود بر پایه NPT و برجام و قطعنامه ۲۲۳۱ بهره‌مند باشد. ایالات متحده آمریکا و سایرین که از ۲۰۱۸ به تعهدات خود پایبند نبودند، خسارات را به ایران پرداخت کنند و ضمانتی داده شود که مجدداً تکرار نشود و تضمینی برای باقی ماندن بر تعهدات وجود داشته باشد؛ این شرط‌های ایران است.»
وی افزود: «ترامپ ادعا می‌کرد که اگر شما با من یک توافق جدید انجام دهید، من تأییدیه توافق جدید را از کنگره نیز می‌گیرم. این بار در این موضوع باید از آقای بایدن پرسید که چه ضمانتی می‌تواند بدهد که کل ساختار سیاسی آمریکا به این توافق پایبند بماند.»
این کارشناس سیاست خارجی ضمن اشاره به تغییرات اخیر در تیم مذاکره‌کننده آمریکایی، اظهار کرد: «به نظر من تغییراتی که صورت می‌گیرد، تغییرات مبتنی بر تصمیمات شخصی نیست بلکه معمولاً ساختار بر پایه تصمیم سیستم سیاسی آمریکاست. آمریکایی‌ها معقتدند که هیچ کشوری نباید در مباحث هسته‌ای به یک کشور دارنده سلاح تبدیل شود. بنابراین تغییر افراد موجب تغییر برنامه و دیدگاه نخواهد شد.»
ذاکریان در خصوص پیش شرط آمریکا مبنی بر آزادی زندانیان آمریکایی نیز گفت: «آنچه که روشن است این است که در دوران وزارت آقای ظریف، مذاکرات ما با آمریکا تنها مذاکرات هسته‌ای بود. آنها علاقه‌مند بودند موضوعات دیگری را وارد بحث کنند و ما نیز علاقه‌مند بودیم که موضوعات دیگری را بررسی کنیم. اما آمریکایی‌ها گفتند که مأموریت ما صرفاً مباحث هسته‌ای است و ما صرفاً در همین موضوع با آمریکایی‌ها مذاکره کردیم بنابراین ادعایی که درباره مسائل زندانیان یا اتباع دو تابعیتی یا اتباع آمریکایی مطرح می‌شود، خارج از مذاکرات هسته‌ای است. در مذاکرات برجامی نیز چنین چیزی را نداشتیم.»
وی ادامه داد: «گاهی ایران قصد دارد به عنوان مسائل انسان دوستانه کمک کند تا برخی از اتباع دو تابعیتی یا اتباع آمریکایی از ایران خارج شوند که این یک مسأله مجزا از مذاکرات است و در همه نظام‌های قضایی دنیا وجود دارد اما موقعی هست که افراد به خاطر مبادلات سیاسی با یکدیگر مبادله شوند، این هم مغایر قواعد حقوق بشر و هم مغایر قواعد داخلی کشورهاست. عجیب است که یکی از مقامات ایران ادعا کرده است که ما هیچ پیش شرطی را نمی‌پذیریم اما کاملاً از این پیش شرط آمریکا استقبال می‌کنیم. چنین نوع اعلام و رفتارها بیانگر این است که اگر آمریکایی‌ها در حال شرط گذاشتن هستند، در ایران شرط آنها پذیرفته می‌شود و این از نظر حقوقی و قواعد بین‌المللی و داخلی محل تأمل است.»
وی در پایان تصریح کرد: «دستیابی به نتایج جدید، یک گام مثبت است و قابل تقدیر است اما سؤال این است که از شش ماه گذشته تاکنون چه تحولی در مذاکرات رخ داده است؟ اگر متن همان متنی است که نزدیک به ۷ ماه پیش انجام شده بود و توافق شده بود، چه دلیلی برای این تأخیر وجود داشت؟ اگر متن تغییر کرده توضیح داده شود که مذاکره کنندگان ما چه پیروزی بیشتری به دست آوردند تا هم ملت و هم کسانی که در این موضوع مطالعه می‌کنند آگاه شوند. تا امروز ما اطلاعات جدیدی درباره پیشرفت‌های بیشتر از آنچه که به عنوان امتیاز برای ایران محسوب شود نشنیده‌ایم.»
قاسم محبعلی، مدیرکل پیشین وزارت خارجه نیز پیش از این در گفت‌وگو با پانا درباره مذاکره مستقیم ایران و آمریکا در وین تصریح کرد: «مذاکره با آمریکا مذاکرات ساده و راحتی نیست. تجربه سال ۲۰۱۵ نشان می‌دهد آمریکایی‌ها ضمن اینکه دنبال منافع و سیاست‌های خود در منطقه هستند، تمایل دارند که با ایران جداگانه به نتیجه برسند تا تنظیم بهتری در سیاست‌های خاورمیانه و سیاست‌های کلی خود در قبال چین و روسیه برسند. بنابراین این فرصتی برای ایران در قبال آمریکا است.»
این تحلیلگر مسائل بین‌الملل اضافه کرد: «به اعتقاد من مذاکرات ادامه پیدا می‌کند و همین که شروع شده و طرف‌ها در حال گفت‌وگو هستند، خود امر مثبتی است ولی احتمال دارد در ادامه طرف آمریکایی خواستار مذاکره مستقیم شود و به این ترتیب همانطور که در دوران ریاست‌جمهوری اوباما این اتفاق افتاد، امکان توافق فراهم شود.»
علی بیگدلی، استاد روابط بین‌الملل نیز مذاکره مستقیم را راه خروج از مذاکرات از بن‌بست می‌داند. وی در این باره به پانا گفت: «عمق اختلافات ایران و آمریکا از یک طرف و دخالت دیگر کشورها از جمله روسیه مقداری کار را به تاخیر انداخته و به همین خاطر است که مذاکره مستقیم در چنین شرایطی راه‌گشاست. اکنون تنها راهی که باقی مانده است این است که دو طرف به دیپلماسی پلکانی تن دهند تا مقداری اعتمادسازی بین دو طرف شکل بگیرد و به مرور زمان مشکلات دیگر حل و فصل شود.»
ارسال دیدگاه