دیپلماسی اقتصادی با ۱۵ کشور همسایه

راهبرد نگاه به بیرونی که نه به‌معنای ادغام اقتصاد ما در اقتصاد منطقه‌ای و بین‌المللی، بلکه به‌عنوان فرصتی طلایی برای توسعه بازار صادرات و زمینه‌ای برای تعامل و همزیستی با اقتصاد منطقه‌ای، می‌توان از آن یاد کرد.

در حال حاضر راهبرد نگاه به بیرون از چنین دریچه‌ای می‌تواند وضعیت اقتصادی فعلی ما را دگرگون کند؛ چرا که جمهوری اسلامی ایران می‌تواند با ۱۵ کشور پیرامونی، بیش از ۲ هزار میلیارد دلار فعالیت اقتصادی در حوزه‌های مختلف بازرگانی، انرژی، گردشگری، خدمات فنی مهندسی و حتی ترانزیت بازاری برقرار کرده و با حضور در چنین بازار بزرگی، نیازهای داخلی را برطرف کرده و همزمان تولیدات داخلی را که در وضعیت نابسامانی قرار دارد دگرگون کند.

در همین راستا نشست کاربردی و راهبردی رئیس جمهور و مطالبه بحق و درست ایشان از سفرا، می‌تواند نقشی کلیدی در توسعه روابط اقتصادی ما با کشورهای پیرامونی ایفا کرده و از همین منظر نیز به تعالی رشد و توسعه اقتصاد داخلی کمک شایانی نماید. رئیس دولت سیزدهم در این نشست بر وجود سرمایه‌های فراوان در کشورهای پیرامونی اشاره کرده و بر بهره‌برداری آن از طریق سفرا تأکید کردند. از همین منظر نیز سفرا می‌توانند با توسعه فعالیت‌های اقتصادی و ارتباط با صاحبان شرکت‌ها و ایرانیان خارج از کشور، زمینه جذب فعالیت اقتصادی به داخل کشور را فراهم نمایند. در هر صورت امیدواریم که این نشست دستاوردهای عینی و ملموسی را نیز از خود بروز داده و زمینه‌ای را برای توسعه فعالیت‌های اقتصادی در داخل فراهم نماید.

واقعیت این است که جمهوری اسلامی ایران در سایه سیاست‌های عدم وابستگی اقتصادی به بخش نفت طی سال‌های گذشته، سرمایه‌گذاری‌های بسیار زیادی را از روی ناچاری یا از روی تدبیر بر تولید محصول متمرکز کرده است. به تعبیری دیگر، اقتصاد کشورمان بر اساس برنامه توسعه اول تا ششم، تأکیدات رهبر معظم انقلاب و مسئولان نظام و اصول قوانین اساسی، به‌سمت تولید ثروت و نه فروش و یا استخراج ثروت مبتنی شده است، اما در شرایط کنونی و علی‌رغم ظرفیت‌های تولیدات داخلی، صادرات کشور به حداقل رسیده است.

این در حالی است که در برنامه چهارم که مبتنی بر سند چشم‌انداز ۲۰ ساله و به‌عنوان یک سند بالادستی تهیه و تدوین شده است، بر نگاه پیرامونی و توسعه اقتصاد داخلی تأکید بسیاری شده است. در شرایط کنونی، حضور جمهوری اسلامی ایران در بازارهای پیرامونی ۳ دستاورد بزرگ را برای کشور رقم خواهد زد؛ ۱- درآمدهای ارزی شرکت‌ها و کارخانجات افزایش خواهد یافت. ۲- شرکت‌ها قادر خواهند بود در سایه درآمدهای ارزی، نیازمندی‌های خود از قبیل مواد اولیه و برخی قطعات را تأمین کنند. ۳- خطوط تولید به روزرسانی خواهند شد.

نکته مهم این است که راهبرد نگاه به بیرون و یا به تعبیری حضور در بیرون در امتداد تولیدات داخلی، زمینه رقابت علمی و تکنولوژیک با دیگر کشورها را برای ما فراهم کرده و بستری مناسب را برای تعامل و همزیستی اقتصادی و نه ادغام در اقتصاد منطقه‌ای و بین‌المللی، فراهم خواهد کرد. سفرا در این سازوکار می‌توانند نقش مهمی را ایفا کرده و همزمان با برطرف کردن موانع موجود، زمینه سرمایه‌گذاری و شکوفایی هر چه بیشتر اقتصادی در این مرز و بوم را فراهم کنند. همانگونه که ما در دوره حضور در عراق، چنین موضوعی را بواقع تجربه کرده و اثرات مثبت آن را در توسعه و رشد سرمایه‌گذاری‌های اقتصادی مشاهده کردیم، سفرا می‌توانند این موضوع را در حوزه‌هایی نظیر اقتصاد دیجیتال، دریا و ظرفیت‌های گردشگری مذهبی و سیاحتی بسط داده و پل ارتباطی تهران با پایتختی که در آن قرار گرفته‌اند، باشند.

متأسفانه در حال حاضر یک اشتباه رایج در خصوص عملکرد سفرا وجود دارد؛ اینکه سفرا صرفاً باید تمامی موضوعات را از چهارچوب حکومت‌ها سروسامان دهند. این در حالی است که در بخش‌های خصوصی و در چهارچوب قوانین جاری حکومت‌ها، می‌توانند در موضوعات کلیدی و اساسی نظیر توسعه اقتصاد پیرامونی فعالیت داشته و این امر را نیز استمرار بخشند.

نکته نهایی اینکه نگاه راهبردی به بیرون از منظر توسعه اقتصادی و نه معنای رایج سیاسی، می‌تواند توسعه دهنده روابط سیاسی و منافع و مصالح میان کشورها بوده و همانند سندی محکم از روابط سیاسی، اقتصادی و فرهنگی کشورهای پیرامونی پشتیبانی کند. از همین منظر نیز می‌توان نشست اخیر رئیس جمهور و وزیر محترم امور خارجه کشورمان با سفرا و رؤسای نمایندگی‌های ایران در کشورهای همسایه را نشستی بهنگام، بموقع و تدبیری راهبردی و اساسی با هدف توسعه اقتصادی توصیف کرد.

*سفیر سابق ایران در عراق

منبع: ایران