طرح شناسایی و ساماندهی مدرسان عمومی قرآن کریم مصوب شد

حسن ملکی در ابتدای جلسه براهمیت دروس قرآنی تاکید کرد و گفت: در مسیر مقدس قرآن و برنامه درسی قرآن، یک قداست ذاتی وجود دارد لذا از همراهی کلیه همکاران و صاحب نظران در این عرصه بسیار متشکرم و از خدواند متعال می‌خواهم که ما را در حد وسع و ظرفیت‌مان از مصادیق کسانی قرار دهد که از ظلمات خارج شده و به نور و معنویت الهی وارد شده‌اند.

وی بر اهمیت این جلسات تاکید کرد و افزود: کمیسیون قرآن دارای زیر مجموعه‌ها و کارگروه‌هایی است که یکی از آنها کارگروه پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی است که مبنای قانونی و مقرراتی دارد لذا وظیفه ماست که در این عرصه مداوم و اصولی گام برداریم.

رئیس سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی تصریح کرد: در این راستا باید نقاط قابل پژوهش را شناسایی کنیم تا بتوانیم گره‌های کور را باز کنیم زیرا بدون پژوهش، برنامه‌ریزی کردن، قابل دفاع نیست، و مطالعات می‌توانند به برنامه ریزی‌ها اعتبار دهند. به همین خاطر، امیدواریم که در این کارگروه هم به وجه پژوهش و هم برنامه‌ریزی آموزشی به صورت همزمان بپردازیم و بتوانیم، برنامه درسی قرآن را آنگونه که در شأن این برنامه است، اجرا کنیم.

حسن فلاح، در ادامه این جلسه به توضیح دستور جلسه پرداخت و گفت: در این جلسه بررسی گزارش تحلیلی مسئول اجرای طرح ملی اتقان از معاونت آموزش ابتدایی، دستور نخست خواهد بود. همچنین بررسی پیش نویس طرح آمایش مدرسان عمومی قرآن کریم و بررسی برنامه درسی آموزش عمومی قرآن کشور، دستور جلسه دو بخش دیگر این جلسه بررسی خواهد شد.

وی افزود: در ذیل بند سوم، ما به دنبال این هستیم که اگر در حوزه پژوهش عنوانی وجود دارد که نیاز است، بر روی آن اقدام کنیم، مورد بررسی قرار گیرد. همچنین لازم است که اعضا پیشنهادات خود را در رابطه با هفت بند مورد نظر جلسه، اعلام کنند تا بتوانیم بر روی این طرح‌های پیشنهادی نیز کار کنیم.

اجرای آزمایشی طرح اتقان آسیب شناسی و بررسی شد

در ادامه قهرمان، نماینده معاونت آموزش ابتدایی به ارائه گزارشی تحلیلی درباره طرح ملی اتقان پرداخت و گفت: از سوی معاونت ابتدایی، برای تامین طرح اتقان سه مدل پیشنهادی ارائه شد که یک مدل آن، کاملا مجازی بود. در این راستا و طی جلساتی که برگزار شد، نظرات بر این قرار گرفت که حداقل یک سوم این طرح و پروژه ملی به صورت حضوری برگزار شود لذا این طرح منتفی شد.

قهرمان ادامه داد: برای اینکه مدل اجرایی به صورت ترکیبی یعنی حضوری و مجازی استان البرز انتخاب شد زیرا به دلیل مجاورت این استان، با پایتخت، اساتید کشوری امکان حضور در کلاس‌ها را داشتند اما این امر، برای سایر استان‌ها امکانپذیر نبود.

وی افزود: در این راستا طرحی را برای مدرسین استانی قرار دادیم تا واسط بین مدرسان کشوری و معلمان مدارس باشند لذا طی جلساتی قرار شد که به ازای هر 20 راهبر، یک مدرس استانی تعیین شود. بر همین اساس و در مجموع، ما بالغ بر 131 مدرس قرآنی لازم خواهیم داشت، و از این مدرسان طی دو روز دعوت خواهد شد تا به تهران مراجعه کنند البته قبل از آن نیز محتوا در اختیار مدرسان استانی قرار خواهد گرفت تا با آمادگی وارد عرصه شوند و پس از آموزش وارد عرصه آموزش معلمان قرآنی و سپس آموزش معلمان هدف شوند. بدیهی است که راهبران قرآنی در این عرصه نقش تسهیلگر را دارند و معلمان جامعه هدف، هر کجا که لازم باشد، مستقیما پشتیبانی را دریافت خواهند کرد.

قهرمان به بررسی آسیب‌ها و چالش‌های این طرح پرداخت و گفت: بدیهی است که طرح اتقان نیز، مشکلات و چالش‌هایی داشت اما معتقدم دورنمای طرح موفق بوده و آینده آن را روشن می‌دانم. نوع اجرای کار در استان البرز سبب شد که نقش معلمان استانی و مباحثی از این دست مشخص شود اما فاصله‌ای که بین آموزش معلمان و راهبران ایجاد شد، نوعی چالش را به وجود آورد. نکته دیگر بحث ارزیابی و ارزشیابی راهبران بود زیرا از بین افراد انتخابی تعداد اندکی موفق به گذراندن ارزشیابی‌ها شدند.

دانشور رییس اداره آموزش‌های ضمن خدمت وزارت آموزش و پرورش نیز در ادامه گفت: از آنجایی که استان البرز پایلوت آزمایشی این طرح بود، بنا بر این قرار داشت که ایرادات مشخص شود و نسبت به آینده و ادامه آن بتوانیم تصمیمات بهتری بگیریم. در این مسیر 109 راهبر، تحت آموزش 11 مدرس کشوری قرار گرفتند، و طبق جلساتی که ما در کارگروه برای تعیین این 109 نفر داشتیم، بنا بر این قرار گرفت که خود استان نسبت به شرایطی که ما اعلام می‌کنیم برای انتخاب افراد اقدام کند.

وی افزود: در شرایط مد نظر ما برای انتخاب افراد، سابقه، ارتباط مدرک تحصیلی، استاد بودن افراد در روخوانی و روان خوانی قرآن قرار داشت اما متاسفانه این موارد از سوی خود استان رعایت نشد به نحوی که از میان افراد انتخابی، تنها 15 نفر امتیاز لازم را برای راهبر بودن دریافت کردند. به همین دلیل ما تصمیم گرفتیم که برای ادامه این طرح، تغییراتی را ایجاد کنیم.

دانشور تصریح کرد: در این راستا قرار بر این شد که در استان‌ها نیز مدرسان استانی داشته باشیم لذا قبل از انتخاب 109 نفر، تعدادی مدرس استانی را انتخاب کردیم که کاملا بر مبنای انتظارات ما انتخاب شده باشند. یکی از ایرادهای ما در پایلوت استان البرز، تربیت نشدن مدرس استانی بود که امروز و در طرح اصلاحیه مد نظر قرار گرفت. در همین راستا و در طرح جدید، ظرفیت و سهمیه‌ای نیز، برای مصاحبه و گلچین کردن ایجاد کردیم لذا افراد نهایی، که قرار است، به عنوان مدرسان استان البرز انتخاب شوند، پس از ارزیابی، مدرسان راهبری ما را آموزش خواهند داد.

وی ادامه داد: بر همین مبنا 170 نفر، از بین 1300 نفری که طی مرحله دوم، انتخاب شده بودند، گلچین شدند تا طی مصاحبه و آزمون، از بین آنها مدرسان استانی را انتخاب کنیم و اشتباهات گذشته در این مسیر تکرار نشود.

فلاح نیز در ادامه جلسه بر لزوم بررسی مجدد پایلوت اجرایی در البرز تاکید کرد و گفت: شاید لازم باشد که راجع به ادامه طرح شتابزده عمل نکنیم زیرا استلزامات طرح هنوز کاملا مشخص نیست و باید موارد متعدد به شکل همه جانبه، در این طرح، مشخص شود تا تکلیف راهبر آموزشی کاملا مشخص باشد.

وی افزود: تجربه نشان داده که برگزاری بهترین دوره‌ها بدون ناظر و راهنما پاسخگو نخواهد شد ضمن اینکه باید در این بخش به ضمانت اجرایی کار نیز توجه کنیم تا طرح با قوت و قدرت به اجرا برسد.

عرفانی نسب رییس دبیرخانه کمسیون توسعه آموزش عمومی قرآن کشور نیز در ادامه، از برگزاری این جلسات تشکر کرد و گفت: همانطور که مستحضرید، طرح اتقان یکی از طرح‌هایی است که در راستای اجرا سازی سند توسعه آموزش عمومی قرآن شکل گرفت و دو اقدام این سند، ناظر به آموزش قرآن و ارتقای افزایش توانایی صلاحیت مربیان ابتدایی و مربیان پیش دبستانی است که در نهایت ابلاغ شد.

وی افزود: همانطور که می‌دانید، در اجرای این طرح، چهار ضلع وجود داشت، و بخش مخاطبان که معلمان را شامل می‌شد، به معاونت آموزش ابتدایی سپرده شد. در ادامه قسمت تولید محتوا و مجموعه برنامه آموزشی کلاس‌ها به سازمان پژوهش، سپرده شد. بخش اجرا و تبدیل آن به دوره ضمن خدمت نیز به عهده مرکز برنامه ریزی آموزشی گذاشته شد. ضلع چهارم یعنی شناسایی، انتخاب و معرفی اساتید به معاونت پرورش و فکری نیز، به اداره کل قرآن و عترت سپرده شد، و هر بخشی به اجرای محدوده وظایف خود پرداخت.

عرفانی نسب تاکید کرد: از آنجایی که این طرح به صورت پایلوت در استان البرز اجرا شد و طبق تاکیدات ریاست سازمان پژوهش، ما نیاز به بررسی و تحلیل داریم تا آسیب‌ها و نقاط قوت آن، چراغ راه ما باشد. بدیهی است، طرحی که قرار است 423 هزار معلم را تحت الشعاع قرار دهد، نیازمند پخته شدن و آسیب شناسی است اما بر طبق بررسی‌ها، همه ما متوجه یک حلقه مفقوده شدیم که همان معلمین استانی بودند لذا بنا بر این قرار گرفت که این معلمین تحت آموزش قرار گیرند و حلقه ارتباطی بین آنان و مدرسان کشوری ایجاد شود.

نباتی کارشناس قرآن و معارف سازمان نیز در ادامه این مباحث، گفت: هدف از اجرای آزمایشی این است که ما به یک روشنگری برای طرح اتقان دست پیدا کنیم و بتوانیم آن را اجرا برسانیم البته آموزش مدرسان، و حرکت برای اجرای کشوری، نیازمند برگزاری مجدد دوره‌های آموزشی است تا بتوانیم ابزارها و زیرساخت‌های مفقوده را نیز مد نظر قرار دهیم و نقص‌ها را به صورت کامل رفع کنیم.

در ادامه جلسه سایرحاضران به نقد و بررسی مباحث مطرح شده پرداختند و ابعاد مختلف طرح، مورد ارزیابی قرار گرفت.

اصلاح مجدد الگوی طرح اتقان و بازبینی در دستور کار قرار گرفت

ملکی نیز در جمع بندی مباحث مطرح شده، گفت: به نظر من، در این مسیر دو راه پیش رو داریم. حالت اول این است که بپذیریم اجرای آزمایشی به صورت مطلوب انجام نشده است زیرا در این صورت گزارش اجرای آزمایش ناقص، راهگشا نخواهد بود و برای اجرای سراسری نیز، قواعد تعریف شده‌ای به دست نخواهیم آورد لذا لازم است که نقش‌ها و مسئولیت‌ها، درست تعریف شود.

رئیس سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی تصریح کرد: به نظرمن، راهکار دوم نیز، اکتفا به همین شکل حاضر است لذا باید بتوانیم به تحلیل‌های عمیقتری بر اساس داده‌‌های موجود بپردازیم و بر اساس آن نیز برای اجرای سراسری نواقص را برطرف کنیم. به نظرم باید وارد طرح نخست شویم و معتقدم که باید در این عرصه اصولی، عمل کنیم البته در این راستا گروه قرآن، باید نقش پررنگتر و جدی‌تری را دنبال کند و وارد میدان شود تا با سرعت عمل بیشتری بتوانیم طرح متقنی برای این عرصه اجرا کنیم.

ملکی ادامه داد: اجرای این کار بر عهده معاونت ابتدایی است و کار محتوا نیز بر عهده سازمان پژوهش است اما نیاز داریم که اجرای آزمایشی به درستی تدوین و تعریف شود و اجرا نیز به درستی انجام شود. در این راستا معاونت آموزش ابتدایی و سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی باید، به صورت مشترک این طرح را پیش ببرند و وارد عمل شویم.

آقای فریدونی در ادامه، با اجرای مجدد طرح ازمایشی مخالفت کرد و گفت: از آنجایی که مدل تغییر کرده است، اجرای آزمایشی در استان معنا ندارد زیرا در مدل گذشته، باید مدرسان کشوری شناخته شده و سپس در استان‌ها حضور پیدا کنند تا به مدرسان آموزش دهند اما امروز روند کاملا تغییر کرده است و مدل آزمایشی نیز، دچار تغییر شده است لذا شاید تحلیل عمیق بهتر باشد اما یقینا لازم داریم که رفع اشکال را کاملا جدی بگیریم.

حجت الاسلام حمید محمدی، مشاور رئیس سازمان پژوهش نیز بیان کرد: شاید یکی از مشکلات شاخص، افرادی بودند که برای این دوره انتخاب شدند زیرا در طراحی این پایلوت، هم اساتید و هم محتوای خوبی را شاهد بودیم. به نظر من، این طرح یکی از بزرگترین تجربه‌ها بود، و ما باید برای ملی سازی، به آن توجه کنیم.

وی افزود: شاید بهتر باشد که بدون نگاه به دوره جدید، به ترمیم، اصلاح و تکمیل دوره بپردازیم و با انجام چند عملکرد بر الگو، به تکمیل این بخش و اجرا، روی آوریم. در این راستا لازم است که افرادی را جهت بازنگری و بهسازی انتخاب کنیم تا در مسیر اجرا اشکالات، را برطرف کنند اما یقینا، تا از رفع تمام اشکالات مطمئن نشدیم، نباید برای اجرایی شدن سراسری آن اقدام کنیم.

ملکی نیز ضمن موافقت با پیشنهادات مطرح شده، گفت: شورای پژوهشی نباید تضعیف شود و باید در این جلسات تصمیمات لازم گرفته شود اما اگر اینچنین نشده است، من گله‌مند هستم. به هر حال، بدیهی است که نواقص الگو باید برطرف شود و کار مورد بازبینی قرار گیرد، و برای اجرای این بخش در سطح ملی، نیز باید معاونت آموزش ابتدایی و سازمان پژوهش مشترکا به اجرا اقدام کنند زیرا کار در هر قدمی با محتوا در ارتباط است لذا این دو بخش باید مشترکا کار را دنبال کنند و به اجرا برسانند. بدیهی است که نقش معاونت آموزش ابتدایی در اجرا بیشتر است اما ضروری است که این کار با همراهی سازمان پژوهش انجام شود.

در ادامه فریدونی، قهرمانی، فلاح، دانشور، عرفانی نسب به عنوان یک تیم برای بازبینی و اصلاح این طرح انتخاب شدند و بنا بر این قرار گرفت که طرح توسط این اعضا نهایتا تا دو هفته آینده مجددا به کمیسیون مراجعه داده شود.

طرح شناسایی و ساماندهی مدرسان عمومی قرآن کریم مصوب شد

در بخش دوم جلسه، اعضای حاضر به بررسی طرح شناسایی و ساماندهی مدرسان عمومی قرآن کریم و ابعاد مختلف آن پرداختند.

شکری از صاحب نظران حوزه قرآنی در توضیح این طرح بیان کرد: این طرح بسیار مهم است زیرا به نقطه مهم آموزش عمومی مدرسان، و کسانی باز می‌گردد، که می‌خواهند متناسب با اهداف آموزش عمومی و سندی که در این باره تهیه شده، به شکل هماهنگ و منسجم، در کل کشور، کار انجام دهند.

وی افزود: در طول سال‌های گذشته و توسط دستگاه‌های مختلف، از جمله آموزش و پرورش، دوره‌های مختلفی برگزار شده است اما این طرح سعی دارد که ظرفیت‌های موجود در کشور را پس از آمایش، شناسایی کند. این نیازسنجی و شناسایی توسط یک فراخوان باید انجام شود اما قبل از آمایش، لازم است که تمهیدات علمی و عملی برای آن پیش بینی شود.

شکری خاطر نشان کرد: در این راستا یک کمیته علمی باید صلاحیت‌ها و شاخص‌های یک مدرس عمومی را در شاخه آموزش قرآن مشخص کند تا بر اساس این مباحث، فراخوان منتشر شود و افرادی که خود را مناسب می‌دانند در یک سامانه ثبت نام کنند. سپس یک کمیته اجرایی و فناوری مجموعه این داده‌ها را تجمیع خواهد کرد، و کمیته نظارت و ارزشیابی پیش بینی شده نیز، نسبت به بررسی داده‌های این سامانه اقدام خواهد کرد تا به راستی آزمایی آنها، بپردازد.

در ادامه حسن ملکی به تقدیر از این طرح پرداخت و گفت: هدف اصلی این است که، مدرسان آموزش عمومی قرآن را شناسایی کنیم و در یک بانک اطلاعاتی تجمیع کرده، و در زمان مورد نیاز استفاده کنیم، لذا من معتقدم که کار بسیار خوبی است.

رئیس سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی تصریح کرد: یکی از بزرگترین ضعف‌های کشور ما این است که افراد متخصص را به درستی شناسایی نکرده‌ایم و در زمانی که نیاز داریم، افراد شناخته شده، وجود ندارد لذا حضور یک سیستم مشخص، باعث می‌شود که بتوانیم افراد عالم و نخبه را در شهرهای مختلف شناسایی کنیم و در زمان‌های مورد نیاز از آنان دعوت به عمل آوریم.

فراهانی نیز از این طرح تقدیر کرد و گفت: به نظر من این طرح بیشتر شناسایی و ساماندهی است لذا استفاده از کلمه آمایش باید به این معنا باشد. همانطور که مستحضرید یک طرح مصوب با عنوان ارزیابی و اعطای مدارک به مدرسان و قاریان قرآن کریم وجود دارد، و در شورایی که مسئولیت ارزیابی آن را بر عهده دارد، دستگاه‌های مختلفی، عضو هستند. به نظر من لازم است، این طرح نیز، با این بخش‌‌ها بیشتر هماهنگ شود و شاید لازم باشد که ما در طرح ارزیابی اصلاحاتی را داشته باشیم تا یک نوع هم افزایی شکل گیرد.

پناهی نیز در ادامه جلسه بیان کرد: طبق توضیحات ارائه شده، بین اهداف و گام‌های اجرایی، ارتباط تنگاتنگی که انتظار داریم، دیده نمی‌شود لذا اگر بر روی این اهداف کارگروه اتفاق نظر دارند، گام‌های اجرایی با اهداف، باید هماهنگ شود.

وی افزود: پیشنهاد من این است که بتوانیم از ارگان‌های مرتبط با تربیت مدرس قرآنی در این مسیر استفاده کنیم و بتوانیم به شکل گسترده‌تری این طرح را به اجرا برسانیم.

ملکی نیز در بخش پایانی گفت: تلاش ما این است که طرح را واقعی‌تر اجرا کنیم لذا عنوان طرح از آمایش به شناسایی و ساماندهی تغییر پیدا خواهد کرد. به نظرم خود طرح خوب است لذا لازم می‌دانم که با اصلاحات آن را به تصویب برسانیم البته نسخه اصلاح شده باز هم برای همکاران ارسال خواهد شد تا اگر نکته‌ای بود، متذکر شوند. در این راستا قطعاً یک کارگروه مسئولیت اجرای کار را خواهد داشت و بخش‌ها و ارگان‌هایی که اشاره شد نیز، می‌توانند عضو این کارگروه باشند. بر همین اساس مجری طرح کارگروهی است که زیر مجموعه این کمیسیون خواهد بود.