هنرمندانه‌ترین قالب ادبیات داستانی، داستان کوتاه است

به گزارش ستاد خبری بیست‌ونهمین دوره هفته کتاب جمهوری اسلامی ایران، آیین رونمایی از «مجموعه داستان‌های برگزیده (یوسف)» از سلسله نشست‌های خانه کتاب و ادبیات ایران یکشنبه (سی‌ام آبان‌ماه1400) با حضور عباس بایرامی (رئیس سازمان ادبیات و تاریخ دفاع مقدس)، هادی خورشاهیان (دبیر علمی جشنواره یوسف)، یوسف قوجق (داستان‌نویس) و خانواده معزز شهید محمدی برگزار شد.

به معارف دفاع مقدس بیافزاییم

در ابتدای این آیین عباس بایرامی اظهار کرد: روز مادران شهدا، هفته کتاب و کتابخوانی و هفته بسیج را به تمام کسانی که در این عرصه فعالیت کرده تبریک گفته و از آن‌ها قدردانی می‌کنیم. امیدوارم با تولید آثار فاخر و خوب روز به روز به معارف دفاع مقدس بیافزاییم و زمینه‌ای برای اعتلای نظام جمهوری اسلامی ایران باشد.

جشنواره یوسف مزین به نام یک شهید بزرگوار است

در بخش بعدی آیین رونمایی از «مجموعه داستان های برگزیده (یوسف)» هادی خورشاهیان ضمن اشاره به این که نویسندگان این 40 داستان ایثار کردند، عنوان کرد: ما در دبیرخانه جشنواره یوسف در طول سال‌های زیادی تلاش کردیم تا به این دوره از جشنواره یوسف برسیم. جشنواره یوسف مزین به نام یک شهید بزرگوار است اما افرادی با تفکرات مختلف در این جشنواره شرکت کردند.

نویسنده حوزه داستان کوتاه به حشیه نمی‌رود

یوسف قوجق نیز در این مراسم در رابطه با نحوه داوری آثار جشنواره یوسف بیان کرد: به نظر می‌رسد عمده توجه جامعه ادبی و مخاطبان کتاب‌ها در بیشتر جشنواره‌ها به رمان است. جامعه ادبی نیز برای نوشتن رمان تمایل بیشتری دارند. منتقدان می‌گویند مهم‌ترین، فنی‌ترین، بهترین و درست‌ترین و کامل‌ترین قالب ادبیات داستانی، داستان کوتاه است.

وی همچنین مطرح کرد: باید برای ارزیابی یک نویسنده، داستان کوتاه کوتاه را معیار قرار دهیم. یک نویسنده خوب در ادبیات داستانی حوزه داستان کوتاه به حاشیه نمی‌رود و اتفاقات و روند داستان را مفید به مخاطب ارائه‌ می‌کند. باید در حوزه ادبیات داستانی به آموزش داستان‌های کوتاه و کوتاه‌نویسی بپردازیم. در مجموعه داستان‌های برگزیده یوسف 40 داستان خوب نوشته شده است. اگر نویسندگان این داستان‌ها را معیار ارزیابی نویسندگی قرار دهیم، می‎توانیم آنها را آینده‎سازان ادبیات داستانی بدانیم.

او با بیان اینکه عده‌ای نوشتن داستان کوتاه را آسان می‌دانند، تصریح کرد: قالب داستان کوتاه بسیار مشکل است و ادبیات روایی بهترین قالب این داستان محسوب می‌شود. هنرمندانه‌ترین قالب ادبیات داستانی نیز داستان کوتاه است. چرا که ساختار آن حساب شده و دارای طرح مشخص است و یک شخصیت اصلی در داستان وجود دارد که وقایع این داستان با محوریت شخصیت اصلی صورت می‌گیرد. اگر ساختار داستان کوتاه از نظر روایی و تکنیکی به درستی پیش برود، نویسنده با روایت و خلق شخصیت می‌تواند تاثیر واحدی بر روی مخاطب داشته باشد. ساختار سنتی قصه‌های روایی در نوشتن این 40 داستان کوتاه، توسط نویسندگان در شروع، میانه و پایان داستان‌ها رعایت شده است.

این داستان نویس با بیان اینکه داستان کوتاه یک هدف را دنبال می کند و در انتها هدف را به پایان می‌رساند، اضافه کرد: داستان‌نویس داستان کوتاه باید شخصیت‌ها، لحن و طبقه اجتماعی افراد را قبل از اینکه نوشته را به تحریر درآورد در ذهن خود پرداخت کند، چرا که بسیاری از نویسنده‌ها می‌خواهند وقتی شروع به نوشتن کردند، شخصیت‌پردازی کنند که این درست نیست.

وی قالب داستان‌ها را سنتی، روایی، فنی و پیچیده اعلام کرد و گفت: داستان کوتاه به صورت سنتی باید یک توالی زمانی حوادث را رعایت کند، بعضی از نویسنده‌ها روایت سنتی خطی را می‌شکنند و غیر خطی و پیچیده می نویسنند که دارای چارچوب است. روایت قصه‌های این کتاب سنتی و خطی بود.

هادی خورشاهیان نیز در بخش بعدی سخنان خود در رابطه با جایزه ادبی یوسف و تاثیر آن عنوان کرد: معمولاً با جشنواره‌ها مخالف هستم چرا که فراخوان‌ها ارائه می‌شود و هزینه‌هایی انجام می‌شود و نویسنده‌ها می‌نویسند و با حجم انبوهی از داستان‌های مختلف روبه‌رو می‌شویم که آنهایی که برگزیده می‎شوند، منتشر و آنهایی که ضعیف‌تر هستند در وبلاگ‌ها یا فضاهای دیگر منتشر می‌شوند. سال‌هاست که جشنواره یوسف با موضوعات عام برگزار می‌شود.

وی اظهار کرد: در برخی از جشنواره‌ها افرادی شرکت می‌کنند که ممکن است از نظر ظاهری متفاوت از فضای دفاع مقدس باشند. اما همان طور که رهبر معظم انقلاب (مدظله العالی) فرمودند اگر تهاجم صورت بگیرد، همین افراد به خط مقدم می‌روند.

او در ادامه با بیان اینکه جشنواره انقلاب هم که سال‌های قبل برگزار شد بسیار خوب بود، افزود: ما از دوران انقلاب، پس از انقلاب، انقلاب، اسلام و دفاع مقدس عبور نکردیم. عده‌ای می‌گویند موافق صلح هستیم و به نوشتن درباره جنگ اعتقادی نداریم. اما باید گفت درست است ما جنگ فیزیکی نداریم، اما باید روحیه مبارزه، پایداری و مقاومت را در خود داشته باشیم و برای همیشه برای دفاع آماده باشیم.

یوسف قوجق نیز در بخش بعدی سخنان خود در رابطه با شخصیت پردازی داستان‌های داوری شده در جشنواره یوسف و قابل لمس بودن آنها گفت: به لحاظ فنی و ساختاری متن روایی بود. متن روایی همذات‎پنداری خوبی برای مخاطب داستان به دنبال دارد. نویسندگان در این داستان‎ها به خوبی، روش و فن داستان کوتاه را رعایت کرده بودند. استفاده از راوی اول شخص در این آثار عالی است و محتوای این داستان‌های کوتاه بسیار مناسب بود.

این داستان‌نویس در ادامه با بیان اینکه عنوان داستان‌ها نوعی دعوت از مخاطبان برای خواندن بود، اظهار کرد: عنوان داستان‌های این کتاب جذاب است و مخاطب را دعوت می‌کند که آنها را بخوانند. عنوان‌گذاری در داستان کوتاه نقش مهمی را ایفا می‌کند. آینده ادبیات داستانی ما را داستان کوتاه تشکیل می‌دهد.

در ادامه این مراسم عروس خانواده شهید محمدی نیز طی سخنانی گفت: شهید قاسم محمدی بزرگترین فرزند خانواده خود بود که تا ۱۲ سالگی در زنجان زندگی و پس از آن برای تهیه مخارج خانواده به تهران سفر کرد. ایشان مادر، خواهر و برادر خود را نیز پس از مدتی به تهران آورد و پس از چند سال زندگی در محله نازی آباد تهران با آغاز جنگ عضو بسیج شدند.

وی اضافه کرد: شهید محمدی با آغاز جنگ برای اعزام به جبهه از مادر خود تقاضا کرد که اجازه را صادر کنند و نهایتا پس از اصرارهای فراوان شهید محمدی، مادر ایشان اجازه رفتن ایشان به جبهه را دادند. شهید قاسم محمدی در عملیات والفجر ۸ به سال 64 در شهر فاو مفقود الاثر شدند و به مدت ۱۱ سال خانواده از ایشان هیچ اطلاعی نداشتند. مادر شهید محمدی به دیدار اسرای آزاد شده می‌رفتند و جویای احوال فرزندشان می‌شدند. در نهایت یکی از اسرای آزاد شده گفتند، شهید محمدی طی عملیات سنگینی که در شهر فاو برگزار شد از ناحیه ران راست نیز خوردند و در همان جا ماند و نهایتا سال 74 پس از 11 سال چشم انتظاری پیکر ایشان به ایران بازگشت.

وی به بخشی از وصیت نامه شهید اشاره کردند که در آن آمده است، امیدوارم لیاقت شهادت را داشته باشم و توصیه می‌کنم هیچکس اشک خواهرها و مادر من را نبیند و اگر اشکی ریخته شد باید برای علی اکبر امام حسین(ع) باشد.

یوسف قوجق به دیدار خود با خانواده شهید شاعری اشاره کرد و یادآور شد: مادر شهید شاعری لباس‌های فرزند شهید خود را در اتاقی جمع آوری کرده بودند و در دیدار با ایشان دیدیم که لباس‌های فرزند خود را بر روی چشمان خود قرار می‌دهند و گریه می‌کنند. حس آن مادر را نمی‌توان در داستان بیان کرد. شهدایی که در زمان انقلاب و در انقلاب اسلامی و پس از آن دفاع مقدس به شهادت رسیدند، اسطوره‌های بزرگی محسوب می‌شوند. بنابراین باید از این اسطوره‌ها کتاب‌ها و فیلم‌هایی نوشته و ساخته شود تا نسل آینده با آنها آشنا شده و آنها را درک کنند.

هادی خورشاهیان نیز در پایان سخنان خود خطاب به خانواده شهید محمدی گفت: داستان‌ها، شرایط جنگ را ماندگار می‌کنند. این حداقل کاری است که می توانیم برای خانواده شهدا و جانبازان انجام دهیم.

در پایان این مراسم از خانواده شهید محمدی تجلیل به عمل آمد و از مجموعه داستان‌های برگزیده (یوسف) رونمایی شد.

بیست‌و‌نهمین دوره هفته کتاب جمهوری اسلامی ایران از 24 آبان‌ماه آغاز شده و تا یکم آذرماه ١٤٠٠ با شعار «جای خالی را با کتاب خوب پُرکنیم» در سراسر کشور برگزار می‌شود.