آمادگی مناسب ایران برای مقابله با تحریم

با این وصف و به رغم همه کنکاش‌های تحقیقاتی و پژوهشی که درباره میزان اثرگذاری تحریم‌های اعمال‌شده علیه ملت ایران صورت می‌گیرد همچنان جمهوری اسلامی سرپا است و گویی نحوه مواجهه و برخورد جامعه و حکومت ایران با موضوع تحریم‌ها و فشارهای بین‌المللی به ویژه فشار حداکثری ایالات متحده آمریکا به طور کلی متفاوت از سایر کشورها است. نظام تحریم‌ها از ابتدای استقرار نظام جمهوری اسلامی برقرار و این روند در دوره بوش پدر و پسر، کلینتون، اوباما و ترامپ روند فزاینده‌تری پیدا کرد. در دوران بوش پسر، لابی صهیونیست در پی آن بودند که رئیس جمهور آمریکا را به تحریم بیشتر علیه ایران وادارند. نکته قابل تامل این‌که همان موقع بوش عنوان کرد که دیگر چیزی برای تحریم ایران نداریم و همه فشارها علیه جمهوری اسلامی صورت گرفته است. فشار تحریم‌ها در دوره‌های بعدی مدیریت روسای جمهور آمریکا باز هم شتاب گرفت و اکنون این روند به مرحله‌ای رسیده که به معنای واقعی می‌توان گفت اعمال تحریم دیگری را برای ایران نمی‌توان تصور کرد. اکنون سوال اینجا است که با همه خوشبینی‌های مقامات آمریکایی چرا سقوط جمهوری اسلامی که هدف آنها بود محقق نشده است.

این مساله را باید از ابعاد مختلف مورد بررسی قرار داد. نکته اول این‌که با توجه به تشدید فشارهای آمریکا، دستگاه حاکمیتی در ایران هم آرایش جنگی به راه انداختند و آماده نبرد اقتصادی شدند. دقت در نامگذاری‌های سال از سوی رهبر معظم انقلاب کاملا موید این مطلب است. تقریبا از اواخر دهه ۸۰ به این سو عمده نامگذاری‌ها با تاکید بر موضوعات اقتصادی بود. حرکت به سمت اصلاح الگوی مصرف، همت مضاعف، کار مضاعف، جهاد اقتصادی، ‌تولید ملی و حمایت از کار و سرمایه ایرانی، حماسه سیاسی و حماسه اقتصادی،‌ اقتصاد و فرهنگ با عزم ملی و مدیریت جهادی، اقتصاد مقاومتی: اقدام و عمل، حمایت از کالای ایرانی، رونق تولید و جهش تولید عناوینی بود که از سوی رهبری برای نامگذاری در دهه اخیرانتخاب شدند. این مساله نشان می‌دهد که عزم ملی و حکومتی برای مقابله با فشارهای اقتصادی مهیا بود. نکته قابل تامل این‌که گرچه برخی دولت‌های مستقر ممکن بود با سیاست‌ها همراه نباشند در نهایت ناگزیر به همکاری بودند. این تاکیدات که در اسناد بالادستی هم مشاهده می‌شود همه ارکان حکومتی را هم به خدمت گرفت و حتی سپاه به عنوان یک نیروی نظامی وارد عمل شد و پالایشگاه ساخت و در تولید و توزیع کالا مشارکت کرد.

عامل دیگر مربوط به جوان‌بودن کشور ما است. جمعیت جوان و بانشاط از آنجا که امید به زندگی دارد از انگیزه‌های لازم برای مقابله با موانع برخوردار است. به همین خاطر با توجه به همه تحریم‌های صورت‌گرفته اما کار و تلاش متخصصان و نیروهای جوان و زبده در کشور باعث شد که تلاش گسترده‌ای برای مقابله با تحریم‌ها صورت گیرد و به همین واسطه، تولید علم،‌ دانش و فناوری برای جبران کاستی‌ها فزونی پیدا کند.
نکته دیگر موقعیت جغرافیایی ایران است که در یک مسیر ترانزیتی معتبر قرار دارد. ما در پهنه‌ای از جهان امروز قرار داریم که از یکسو با آسیای میانه و شمال قفقاز مرتبطیم و از سویی دیگر با ۱۵ کشور همسایه ارتباط داریم. انتقال نفت،‌ گاز و به طور کلی حامل‌های انرژی از مسیر ترانزیتی ایران صورت می‌گیرد و کشورهای دیگر نمی‌توانند اهمیت ترانزیتی‌بودن مسیر ایران را نادیده بگیرند.

گذشته از این، اختلافات میان آمریکا با سایر کشورها و نوع سیاستگذاری مقامات آمریکا در عرصه بین‌المللی باعث شده که بسیاری از کشورها تحریم شوند و به باشگاه‌های تحریمی‌های دنیا بپیوندند. روسیه و چین دو کشوری هستند که مثل ایران در معرض تحریم قرار دارند و همین مساله هم باعث همراهی و همگرایی میان ایران و این دو قدرت جهانی شده و زمینه تعاملات اقتصادی و سیاسی را فراهم کرده است. شواهد نشان‌ می‌دهد که جمهوری اسلامی ایران از تضادها و اختلافات آمریکا با سایر کشورها به خوبی استفاده کرده است.

*کارشناس مسائل سیاسی

منبع: جام‌جم