چرا جشنواره‌های موسیقی دولتی در ایام کرونا تعطیل نشدند

به گزارش مهر، کمتر کسی فکرش را می‌کرد که ظهور و بروز و حضور ویروس تا دندان مسلح کرونا بتواند این همه مدت در دنیا با این همه پیشرفت در فناوری‌های پزشکی و دارویی جهان تا این حد ماندنی باشد. زمانی نزدیک به دو سال که همچون بختک بر این دنیا خراب شده و اصلاً هم نمی‌دانیم قرار است در چه ساعت و روزگاری از این دنیا رخت بربندد و این جهان خاکستریِ غم آلودِ پرفتنه را کمی تا قسمتی رنگ آمیزی کند. دنیایی که همه چیزش تحت تأثیر ویروس مرگ باری قرار گرفته که هر آنچه در آن اتفاق می‌افتد چه مستقیم و چه غیر مستقیم، ربط پیدا می‌کند به ماجرای «کرونا» و چه واکسن زده باشیم و چه زده نباشیم با آن درگیر هستیم. درگیری که در حوزه‌های مختلف شغلی وجود دارد که اگرچه در جاهای مختلف از جغرافیای زیستی ما، در تلرانس کم و زیاد شدن قرار دارد، اما هرچه هست، هنوز هست و فعلاً هم باید صبر کنیم که اوضاع تا حدی رو به راه شده و بتوانیم با خیال راحت به زندگی کم و بیش عادی خود ادامه دهیم.

اگرچه اکنون دنیا تا حدی از بحران و طوفان مرگ آور ماه‌های اولیه شیوع ویروس دوری گزیده و برخی از فعالیت‌ها حتی در حوزه‌های مرتبط با فرهنگ و هنر هم به حالت عادی خود بازگشته، اما خب این شرطی اجتناب ناپذیراست که هنوز ماجرا در خطرآفرین ترین شکل ممکن بیخ گوش ما قرار دارد که گریزی هم از آن نیست.

اما آنچه در این میان می‌تواند مورد توجه قرار گیرد، نحوه عملکرد دستگاه‌ها و مجموعه‌های مدیریتی در حوزه‌های مختلف است که در دوران کرونایی چه احوالاتی داشتند؟ آیا حضور این ویروس منحوس توانسته دربرگیرنده نوآوری‌های مدیریتی درروزگار کرونا پیرامون فعالیت‌های فرهنگی هنری کشور به ویژه در حوزه موسیقی باشد؟ اساساً مجموعه‌های موسیقایی که هر کدام به نحوی در حوزه‌های سیاستگزاری و مدیریت بر موسیقی فعالیت می‌کنند، چه کارهایی را در مجموعه‌های خود انجام داده‌اند تا قطار فعالیت‌های موسیقایی کشور از ریل خود خارج نشود؟ آیا فرآیند مدیریتی دولت‌ها و مجموعه‌های دیگر در حوزه موسیقی توانسته کارنامه قابل قبولی را در روزگار کرونایی از خود نشان دهد یا خیر؟

همه اینها و تعدادی زیادی از پرسش‌های دیگر موضوعات بسیار مهمی هستند که نه فقط در گزارش‌های رسانه‌ای بلکه در روزگار پسا کرونایی می‌تواند تا مدت‌ها مورد توجه تحلیلگران و آمایش‌های دانشگاهی و پژوهشی در حوزه موسیقی باشد که بتوانند ارزیابی سنجیده از آنچه در موسیقی ایران طی دوران کرونایی گذشت، داشته باشند. ارزیابی که گروه هنر خبرگزاری مهر را بر آن داشت تا به واسطه ارتباط با روابط عمومی و امور اجرایی دستگاه‌های دولتی و صنفی که در حوزه موسیقی فعالیت می‌کنند شمایلی از آنچه این مراکز دولتی و مدیریتی در حوزه موسیقی انجام داد را ثبت کرده و قضاوت را در چارچوب دیگری ادامه دهد.

آنچه می‌خوانید نگاهی اجمالی به فعالیت مجموعه‌های مرتبط با حوزه موسیقی کشور طی دوران کرونایی به ویژه چند ماهه اخیر است. توضیح اینکه آنچه از اطلاعات و فعالیت‌ها و آمارهای موجود در این گزارش‌ها منعکس شده، از روابط عمومی‌ها و امور اجرایی این مجموعه‌ها احصا شده است.

در این گزارش رسانه‌ای به سراغ فعالیت‌های «دفتر موسیقی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی» رفتیم که طی روزهای کرونایی علاوه بر برگزاری جلسات متعدد با تهیه کنندگان حوزه موسیقی و سایر حوزه‌های مرتبط برای برگزاری کنسرت‌ها و فعالیت‌های روتین دیگری همچون صدور مجوز و مانند آن، عمده فعالیت‌ها و تمرکز خود را بر مدیریت و نحوه برگزاری جشنواره‌های دولتی و در مقاطعی رویدادهایی قرار داد که با اما و اگرهای زیادی هم همراه بود.

حمایت از برگزاری هفت دوره کنسرت‌های آنلاین برخط ماه و نوا (موسیقی دستگاهی، نواحی و کلاسیک) با محوریت انجمن موسیقی ایران، برگزاری سی و ششمین جشنواره موسیقی فجر، برگزاری سیزدهمین و چهاردهمین جشنواره موسیقی نواحی و برپایی چهاردهمین و پانزدهمین جشنواره موسیقی جوان به صورت مجازی با محوریت انجمن موسیقی بخشی از عملکرد دفتر موسیقی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی طی این چند ماه است.

اگرچه برگزاری کنسرت‌های آنلاین «برخط ماه و نوا» توانست گامی ارزشمند و قابل تحسین برای حمایت معنوی و مادی از گروه‌ها و هنرمندان فعال حوزه موسیقی ایرانی، موسیقی نواحی، موسیقی کلاسیک و اساساً موسیقی جدی محسوب شود، اما همان گونه که قبلاً به آن اشاره شد، سنجش میزان مخاطبان این رویدادهای موسیقایی در بستر آنلاین است که متولیان برگزاری این رویدادها هنوز آماری از مخاطبان این اجراها را ارائه نکرده‌اند، شرایطی که می‌توانست دورنمای بیشتری را برای ارزیابی کیفی و کمی و نقاط ضعف و قوت این رویدادها فراهم سازد.

دفتر موسیقی وزارت ارشاد در حوزه برگزاری جشنواره موسیقی فجر هم به دلیل شرایط کرونایی و هم به دلیل حضور دبیری کاملاً خنثی و بی انگیزه که معلوم نیست فارغ از توانمندی‌های هنری و فنی اش، براساس چه متر و معیار اجرایی انتخاب شده، همچون سال‌های پیشین که کرونایی هم در کار نبود و البته به غیر از استثنائات، تلاشی برای پویایی بیشتر و جذب مخاطب بر اساس معیارهای کیفی و هنری یک رویداد بسیار مهم و استراتژیکی چون جشنواره فجر نداشت و آنچه پیش روی مخاطبان قرار گرفت، رویدادی کم فروغ و بی تأثیر در جریان فعالیت‌های موسیقایی کشور بود که هر سال هم بر ارزش و اهمیت آن کاسته می‌شود.

در حوزه برگزاری جشنواره موسیقی نواحی هم طی دوره‌های اخیر این رویداد مشاهدات عینی و رسانه‌ای ثابت می‌کند که هنوز برنامه مدون و دارای چشم اندازی برای یک رویداد ارزشمند و ملی که اساساً مرتبط با موسیقی بومی ایران زمین است به جهات مختلفی که قبلاً هم درباره آن توضیحات لازم داده شده، وجود نداشته و بخش دولتی مایل نیست تا در این چارچوب به جریانی از برگزاری جشنواره موسیقی نواحی برسد که قبلاً تأثیری به مراتب بیشتر و بهتر از این سال‌ها داشت.

جشنواره موسیقی جوان هم یکی دیگر از رویدادهای تخصصی حوزه موسیقی با مدیریت بخش دولتی است که می‌توان از آن به عنوان یکی از با کیفیت ترین و بهترین رویدادهای موسیقایی دولت یاد کرد. شرایطی که به نظر می‌آید وقت پوست اندازی آن بعد از برگزاری چند دوره موفقیت آمیز رسیده و متولیان برگزاری آن باید فکر گستره وسیع‌تری از مخاطبان و همچنین تمرکز روی فعالیت‌های آینده هنرمندان برگزیده این رویداد داشته باشند که می‌تواند مهم‌ترین دستاورد این رویداد به حساب آید، دستاوردی که اگرچه در پایان هر دوره قول‌های مساعدی پیرامون این موضوع داده می‌شود، اما حضور یک گروه داوری بسیار متخصص از نام آوران موسیقی ایران و همچنین هومان اسعدی به عنوان دبیر این جشنواره میزبان توقعات را به خودی خود بالا می‌برد.

هماهنگی برای معرفی هنرمندان و فعالان موسیقی برای دریافت تسهیلات حمایتی از طریق سامانه کارا و سامانه تحفه برخی دیگر از فعالیت‌ها و اقدامات دفتر موسیقی وزارت ارشاد در دوران کرونایی را تشکیل می‌داد که در این حوزه گویا ایرادات و انتقاداتی مطرح شده که ارائه یک آمار درست و دقیق از نحوه حمایت‌ها می‌تواند به ابهامات مطرح شده این بخش پاسخ دهد. از سوی دیگر حمایت از خرید آلبوم از ناشران موسیقی هم بخش دیگری از فعالیت‌های حمایتی این مجموعه دولتی را تشکیل می‌داد که در این زمینه هم هنوز آمار دقیقی از آلبوم‌های خریداری شده از مؤسسات ارائه نشده است.

دفتر موسیقی وزارت ارشاد در ایام کرونایی عمده فعالیت‌ها و تمرکز خود را بر مدیریت و نحوه برگزاری جشنواره‌های دولتی و در مقاطعی رویدادهایی قرار داد که با اما و اگرهای زیادی هم همراه بود. حمایت از تدوین زندگی و آثار ابوالحسن صبا، رونمایی از آلبوم «هزاران» به صورت آنلاین، رونمایی از آلبوم «ردیف میرزا عبدالله برای تار و سه تار»، طراحی و اجرای «نشان ابوالحسن صبا و عیسی بهادری» برای پاسداشت مقام معلمان هنر و معلمان هنرستان‌های هنرهای زیبا نیز بخش دیگری ازفعالیت های دفتر موسیقی وزارت ارشاد در روزهای کرونایی را تشکیل می‌داد.

در حوزه فعالیت‌های دفتر برنامه ریزی و آموزش‌های فرهنگی و هنری با حوزه موسیقی، برگزاری جلسات شورای مرکزی نظارت بر آموزشگاه‌های موسیقی به صورت آنلاین و بررسی پرونده‌های متقاضیان به صورت غیر حضوری، راه اندازی سامانه آموزشگاه‌های آزاد هنری، برگزاری آزمون صلاحیت تدریس متقاضیان تدریس در آموزشگاه‌های آزادهنری به صورت آنلاین، هماهنگی برای معرفی آموزشگاه‌های آزاد هنری برای دریافت تسهیلات حمایتی از طریق سامانه کارا و سامانه تحفه، تدوین و انتشار کتاب‌های آسیب شناسی هنرستان‌های هنرهای زیبا و کتاب بررسی رویه‌ای، محتوایی و فضایی مراکز و آموزشگاه‌های آزاد هنری سراسر کشور و راه اندازی ۱۵ هنرستان هنرهای زیبا در سال ۱۳۹۹ و ۱۴۰۰ که در بیشتر این هنرستان‌ها رشته موسیقی آموزش داده می‌شود بخشی دیگری ازاین فعالیت‌ها را تشکیل داده است.

قطعاً چنین اقداماتی می‌تواند دریچه‌ای جدید و گامی مؤثر در تعالی و گسترانیده شدن موسیقی خوب در حوزه‌های مختلف آموزشی و پژوهشی به ویژه در گروه سنی نوجوان و جوان به حساب آید، اما مهم‌ترین نکته و دستاوردی که در این زمینه مورد مورد بررسی و تحقیق بیشتر قرار گرفته، بررسی عملکردها و نتایج اقداماتی است که باید دربرگیرنده خروجی مؤثر و مناسبی باشد.

به هرترتیب آنچه در این گزارش‌های کوتاه رسانه‌ای از کارنامه فعالیتی مجموعه‌های مهم و مؤثر مرتبط با موسیقی پیش روی مخاطبان قرار خواهد گرفت، ارائه یک بسته رسانه‌ای برای ارزیابی عملکرد این نهادها طی روزهایی بوده که کرونا تمامی فعالیت‌های فرهنگی هنری کشور را تعطیل و نیمه تعطیل کرد و شرایط دشواری را پیش روی مدیران و گردانندگان این نهادها قرار داد، شرایطی که دقیقاً می‌تواند ذوق و ایده پردازی و خلاقیت یک مدیر فرهنگی در شرایط بحرانی را به نمایش گذاشته و میدانی را برای بررسی هرچه دقیق‌تر نوع مدیریت‌ها باز کند.