دبیرخانه همایش ملی «آموزش مجازی، ظرفیت‌ها، بایسته‌ها و مدل‌های تربیتی و فرهنگی» آغاز به کار کرد
تهران (پانا) - دبیرخانه نخستین همایش ملی «آموزش مجازی، ظرفیت‌ها، بایسته‌ها و مدل‌های تربیتی و فرهنگی» با حضور رئیس سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی و ریاست دانشگاه فرهنگیان آغاز به کار کرد.
به گزارش روابط عمومی و امور بین‌الملل سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی، نشست مشترک هم‌اندیشی دبیرخانه علمی و اجرایی این همایش با حضور حسن ملکی رئیس سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی به عنوان دبیرعلمی همایش، حسین خنیفر رئیس دانشگاه فرهنگیان و جمعی از مسئولان این دانشگاه برگزار شد.
حسن ملکی بر لزوم توجه به ابعاد مختلف فضای مجازی تاکید کرد و گفت: طبق بیانات مقام معظم رهبری که در ابتدای جلسه پخش شد، و با تعابیر ظریف و خردمندانه به موضوع پرداختند، ما وظیفه داریم که به این مسئله مهم بپردازیم.
وی افزود: فضای مجازی بسیار دارای اهمیت است لذا باید در رأس همه موارد دنبال شود بنابراین یک وجه اهمیت این همایش به موضوع آن باز می‌گردد زیرا مساله فضای مجازی و اثر آن در آموزش و پرورش یک واقعیت است.
رئیس سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزش تصریح کرد: بدیهی است که ما با واقعیت‌های بسیاری در جامعه رو به رو هستیم اما همه واقعیت‌ها از جهت احاطه گری در یک اندازه نیستند زیرا فضای مجازی امروز محیط بر ماست لذا نمی‌توان این واقعیت را انکار کرد. در این مسیر فرصت‌ها و تهدیدهای فضای مجازی قابل تحلیل است، بر همین مبنا نیز، این همایش را برگزار می‌کنیم زیرا به یک واقعیت فراگیر مربوط می‌شود و در صورت مدیریت می‌تواند آثار مثبت فراوانی را به دنبال داشته باشد.
ملکی خاطر نشان کرد: این همایش در راستای تحلیل نسبت بین تعلیم و تربیت و فضای مجازی است زیرا نسبت بین این دو، ویژه و خاص به شمار می‌رود. بدیهی است، اثری که فضای مجازی می‌تواند در عناصر و اجزای تعلیم و تربیت به جا بگذارد، در همه ساحت‌ها و ابعاد زندگی به طور مستقیم و غیر مستقیم تاثیرگذار است. در این راستا چنانچه محورهای همایش را دنبال کنیم، متوجه می‌شویم که معطوف به کنشگران عرصه تعلیم و تربیت است و این نشان می‌دهد که ما صرفا به دنبال بحث‌های انتزاعی و تحلیلی صرف نیستیم و قصد داریم که کنشگران اصلی نظیر معلمان، والدین، دانش آموزان، مدیران و برنامه درسی را در این همایش، مورد نظر قرار دهیم.
وی تاکید کرد: در این همایش، کنشگران اصلی تعلیم و تربیت، محوریت دارند بنابراین ما باید بتوانیم نقش این گروه‌‌ها را بر اساس سه بعد، ظرفیت‌ها، بایدها و نبایدها و الگوهای تربیتی و فرهنگی بررسی کنیم. باید توجه داشته باشیم که وقتی از ظرفیت‌ها می گوییم به دنبال توصیف هستیم اما در بخش بایدها و نبایدها به دنبال تجویز هستیم، و وقتی از الگوهای فرهنگی و تربیتی صحبت می‌کنیم به دنبال تجویز نظام مند و ساختار یافته هستیم لذا در این همایش بر محوریت کنشگران اصلی تعلیم و تربیت سه وجه مهم مورد بحث و بررسی قرار خواهد گرفت.
از اصالت مبانی در برابر فضای مجازی باید صیانت شود
رئیس سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی، ادامه داد: ما در این مسیر، باید فضای مجازی را در یک طرف و مبانی تعلیم و تربیت را، در طرف دیگر قرار دهیم و بدانیم که بین این دو، باید چه نسبتی را مورد توجه قرار دهیم و چه احتیاط‌ها و ضرورت‌هایی را باید مد نظر قرار دهیم کما اینکه مطابق اسناد تحولی ما چند مبنا برگرفته از مسائل اعتقادی، اسلامی و فلسفه تعلیم و تربیتی وجود دارد که کاملا کارساز است.
ملکی افزود: در مبانی فلسفی این اسناد، انسان شناسی، معرفت شناسی، هستی شناسی و .... مورد بحث قرار می‌گیرد که نوعاً ریشه آنان در آموزه‌های وحیانی و دینی ما وجود دارد. حال در این راستا، سوال اصلی این است که آیا فضای مجازی باید مبانی ما را نیز تغییر دهد؟
وی خاطر نشان کرد: در پاسخ به این سوال باید مراقب باشیم که ضمن استفاده از فضای مجازی، این عرصه در مبانی ما نفوذ پیدا نکند. در واقع هنر ما باید اصالت مبانی و حفظ آن باشد زیرا ما زمانی ضرر خواهیم کرد که فضای مجازی در ما نگرشی ایجاد کند، و باعث شود، به این طرز تلقی که کودک امانت خدا در دست معلم است را، فراموش کنیم لذا زمانی متضرر خواهیم شد که این آموزش ما را از مبانی تعلیم و تربیت غافل کند. با دلسوزانی که وجود دارند، این اتفاق هرگز رخ نخواهد داد.
تبدیل فضای مجازی به یک فرصت
رئیس سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی، تبدیل فضای مجازی به فرصت را ضروری خواند و گفت: باید سعی کنیم و مراقب باشیم که فضای مجازی به مبنا تبدیل نشود. در این مسیر ما باید مسلط بر ابعاد گوناگون فضای مجازی باشیم اما از منظر مبانی خودمان در این عرصه پیش روی کنیم البته مبانی ما اینگونه نیست که ما را از ورود به عرصه‌های نو و خلاقانه منع کند لذا مبنای ما باید به وسیله افراد بصیر و دانا، مورد محافظت قرار گیرد و ما باید نگهبان مبانی و استفاده کننده از امکانات و ثمرات این عرصه باشیم.
ملکی ادامه داد: ما باید به این سوال پاسخ دهیم که رویکرد تعلیم و تربیت ما، در اوضاع کنونی فضای مجازی، باید چگونه باشد؟ و آیا باید بر آموزش‌های سنتی اصرار کنیم؟ طبیعی ست که این اصرار معقول نیست و باید رویکرد ترکیبی را دنبال کنیم لذا رویکرد باید به نحوی باشد که روش‌های مدرن برگرفته از فضای مجازی با روش‌های سنتی و ریشه دار ما ترکیب و تلفیق شوند بنابراین ما اگر به این عرصه وارد شویم و آموزش‌های مدرن و سنتی را ترکیب کنیم، مناسب است. در واقع آموزش‌های سنتی ما باید به عنوان یک وجه ترکیبی، باقی بماند و قابل حذف نیست زیرا بخش عمده هدف‌های تربیتی ما در ارتباط چهره به چهره دانش آموز و معلم، و نه با ارتباط از طریق ابزارهای فنی و مجازی، محقق می‌شود.
ارتباط چهره به چهره معلم با دانش آموز نباید قطع شود
وی ارتباط چهره به چهره را در امور تربیتی مهم خواند و گفت: مساله تاثیرگذاری، در بعدهای اخلاقی و تربیتی پررنگتر است و دانش آموز با دیدن چهره معلم با اخلاق و با حال معنوی مناسب، تاثیر بیشتری دریافت می‌کند زیرا می‌تواند تماشاگر شخصیت او باشد بنابراین در روند تربیتی، با ارتباط چهره به چهره، هدف‌ها محقق می‌شود و این از طریق فضای مجازی قابل تحقق نیست اما اگر در این مسیر با برخی موارد هوشیارانه برخورد نکنیم، باعث ضرر می‌شود لذا ما باید رویکرد تلفیقی را آماده کنیم و در این رویکرد هم از منافع فضای مجازی بهره برداری، و هم از اعتبار آموزش‌های سنتی صیانت کنیم و نگذاریم این عرصه از دست ما برود زیرا بسیاری از حقایق ما در سنت‌ها و میراث فرهنگی ماست. در واقع این سنت‌ها اگر چه متعلق به گذشته هستند، اما اعتبار دارند لذا باید از آنها حمایت کنیم.
رئیس سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی، تاکید کرد: در شرایطی کنونی آموزش و پرورش در مرحله تحولی قرار دارد لذا ما به تحول تحت عنوان یک راهبرد معنایی نگاه می‌کنیم و این مسئله به عنوان شعار و سخن نیست و اسناد تحولی مبنای کار ما هستند. در این راستا ضروری است، ما از فضای مجازی بهره برداری لازم را داشته باشیم لذا فضای مجازی باید به فضایی برای قوت دادن و پیش بردن اقدامات تحولی ما در عرصه تعلیم و تربیت تبدیل شود.
ضرورت توجه به تغییر الگوی رفتاری کودکان در فضای مجازی
حسین خنیفر، رئیس دانشگاه فرهنگیان نیز در ادامه این جلسه، بیان کرد: امروز کودکان علاقه زیادی به تعاملات در فضای مجازی دارند و این عرصه باعث تغییر در روند زندگی و تعاملات این گروه شده است. طبق تحقیقات منتشر شده در برخی کشورهای پیشرفته، پس از کرونا و زمانی که دانش آموزان به مدرسه بازگشتند، تغییراتی اساسی را، حتی در صحبت و تعامل با دیگران نشان دادند زیرا ما به یکباره از دنیای خطی وارد فضای مجازی شدند لذا ما باید به تهدیدهای این عرصه فکر کنیم و بدانیم که در این عرصه بسیار پر سرعت به دنبال چه هستیم البته آموزش‌های مجازی در بیانیه جهانی و سال 1998 مطرح شده بود اما قطعا هدف آنها در آن زمان تربیت پذیری نبود و این تحول به واسطه کرونا رخ داد.
وی افزود: با توجه به اینکه تربیت و فرهنگ در دوران کرونا آسیب‌های بسیاری دیده است، می‌توان گفت که این همایش به واسطه دو کلید واژه تربیت و فرهنگ نوآورانه است لذا ما باید به موضوع بحران در میانه مسیر بپردازیم. در واقع باید توجه داشته باشیم که آسیب شناسی ما مربوط به پس از دوران بحران نباشد زیرا ما هم اکنون در میانه بحران به سر می‌بریم.
رئیس دانشگاه فرهنگیان تصریح کرد: باید در انتخاب محورها و موضوعات این همایش بسیار دقت شود زیرا ما در این عرصه نیازمند عملکرد ویژه هستیم البته این به معنای این نیست که ما در شروع کرونا بد عمل کردیم کما اینکه با شروع پاندومی، و با وجود کمبود زیرساخت‌ها، آموزش و پرورش ما، یک ماهه وارد عمل شد اما در دانمارک که کشور نسبتا پیشرفته‌ای است، این امر، 4 ماه به طول انجامید.
خنیفر تاکید کرد: در این مسیر نباید، خدمت معیوب غربی ما را مجبور به پذیرش مطلق کند زیرا آنان ما را از جهت علمی به مقصد نمی‌رسانند و صرفا ما را مجبور به حرکت بر روی تردمیل خواهند کرد. در این روند ما تنها حرکت خواهیم کرد اما هرگز به نقطه دیگری نخواهیم رسید لذا لازم است که بر عملکرد و تولید عمل از درون تاکید داشته باشیم.
وی ادامه داد: در این همایش، ضروری است که حداقل ده مقاله سفارشی در موضوعات داغ و مهم داشته باشیم و به مقالات واصله اکتفا نکنیم. نکته دیگر این است که برخی از صاحب نظران ما وقت و زمان مناسب برای قلم زدن ندارند لذا ضروری است که در این همایش، با این افراد مصاحبه داشته و از دیدگاه‌هایشان بهره مند شویم زیرا برخی از این مصاحبه‌ها می‌تواند از مقالات نیز قویتر عمل کند.
رئیس دانشگاه فرهنگیان افزود: باید سخنرانان کلیدی ما، کسانی باشند که نگاه آموزشی-فناورانه دارند ضمن اینکه نباید مشارکت سایر دانشگاه‌ها و آسیب شناسی درست در این عرصه را نیز فراموش کنیم.
خنیفر بر لزوم توجه به رویدادهای جهانی تاکید کرد و گفت: امروز مدارس چند قاره‌ای در حال اجرا شدن است و چند کشور در کنار یکدیگر فعال هستند و ما نیز ناگزیر به آن سمت می‌رویم اما دغدغه ای که ما داریم، این است که مدرسه به هیچ عنوان تعطیل شدنی نیست. این تاکیدی است که ما بر محوریت کتاب نیز خواهیم داشت و هیچگاه به سمت حذف کتاب نخواهیم رفت بنابراین ما بر این دو مفهوم تاکید ویژه داریم. به نظر می‌رسد در مسیر فضای مجازی غلبه آموزش بر تربیت موضوع خطرناکی است که باید به آن توجه داشته باشیم.
در ادامه این جلسه از پوستر نخستین همایش ملی آموزش مجازی، ظرفیت ها، بایسته ها و مدل های تربیتی و فرهنگی رونمایی شد.
در بخش پایانی این نشست، از دبیر کل انجمن مجموعه اجرایی و دست اندرکاران تقدیر شد و پس از آن ابلاغ دبیرخانه اجرایی و شورای سیاستگذاری نیز، ارائه شد.
ارسال دیدگاه