اجرای ۷۰ درصدی رمزینه‌های سریع پاسخ

به گزارش روابط عمومی و امور بین الملل سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی، دومین نشست بررسی عملکرد دفاتر سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی با حضور معاون وزیر و ریاست سازمان و مدیران و معاونین دفاتر، در مدرسه تاریخی دارالفنون برگزار شد.

حسن ملکی در ابتدای این جلسه، ضمن تشکر از اقدامات انجام شده در دفتر تالیف آموزش عمومی و متوسطه نظری، گفت: اقدامات انجام شده در بخش رمزینه‌های سریع پاسخ قابل تقدیر است هر چند نیاز به تقویت دارند اما امیدواریم که در سال آینده این روند ما را به سمت بهتری سوق دهد. این اقدام انجام شده در بخش ملی نیز به خوبی دیده شد زیرا این کار دارای عظمت و اثر بزرگی است.

وی ادامه داد: برنامه درسی آموزش غیر حضوری نیز کار ارزشمند و متفاوت دیگری است که جای تشکر دارد زیرا این اقدام نسبت به آنچه که در سال گذشته انجام شد، بسیار بهتر و کاملتر بود که امروز به استان‌ها ارسال شده است لذا لازم است که به اشاعه و معرفی این برنامه نیز بپردازیم.

رئیس سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی تاکید کرد: امام علی (ع) می‌فرمایند، انسان باید بداند که از کجاست و به کجا می‌رود لذا کاری که انجام می‌دهیم باید بر این بیان مولاعلی (ع) استوار باشد. بر همین مبنا ما باید مشخص کنیم که امروز در کجای مسیر قرار داریم و دلایل انجام نشدن اقدامات را کاملا مشخص کنیم زیرا این امر بسیار مهم و حائز اهمیت است زیرا پاسخ به این سوالات، باعث حرکت بهتر ما در مسیر می‌شود و آینده بهتری را ممکن می‌سازد.

بخش نخست گزارش دفاتر سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی با ارائه گزارش دفتر تالیف آموزش های عمومی و متوسطه نظری، اختصاص یافت.

بهنام نیک نژاد، مدیر طرح و برنامه در بخش نخست این جلسه، به ارائه گزارشی از اقدامات انجام شده در دفتر تالیف نظری پرداخت و گفت: در بخش تحقیق‌ و پژوهش، این دفتر موضوعات مختلفی در دست اقدام داشته است بر همین مبنا نیز ما در پایشی، سعی کردیم که این موضوعات را از منظر اجرا مورد بررسی قرار دهیم و بر اساس مستندات میزان اجرایی کارها را بر مبنای درصد ارائه کنیم. در واقع درون این پایش آنچه که مورد انتظار ما در این بازه زمانی بوده با آنچه که محقق شده است، مورد بررسی قرار گرفته است.

وی ادامه داد: در بخش پژوهش، این دفتر برنامه‌های مختلفی نظیر: آسیب شناسی ارزشیابی درسی تربیت بدنی، بررسی وضعیت آموزش قرآن در مدارس تخصصی قرآن، آسیب شناسی وضعیت موجود آموزش عربی در نظام رسمی، استخراج عامل های اصلی تعیین کنده درک آموزگاران دوره ابتدایی از عمل تقسیم کسرها و .... را مورد بررسی قرار داده است که در هر بخش، میزان کار ارائه شده و موارد مورد انتظار، ارزیابی شده است.

در این گزارش، مباحث پژوهشی، اجرا و ارزشیابی، برنامه و تدوین، تولید بسته‌های تربیت و یادگیری نیز، مورد بررسی قرار گرفت. مدیر طرح و توسعه مالی در ادامه این جلسه به ارائه بودجه بخش‌های مختلف این دفتر پرداخت و اقدامات انجام شده در بخش قراردادها، قسمت‌های برون سپاری و بودجه بندی برای حاضران توضیح داد.

آغاز حرکت جهادی پژوهش در دفتر تالیف ابتدایی و متوسطه نظری

در ادامه این جلسه معصومه نجفی پازوکی، سرپرست دفتر تالیف آموزش عمومی و متوسطه نظری، به ارائه گزارش این دفتر پرداخت و گفت: به نظر من، ضروری است که در بخش برنامه‌ای که برای یکسال پیش رو تنظیم می‌کنیم، دقت نظر داشته باشیم تا برنامه پیش رو، بتواند نمونه‌ای عملی، واقعی، دقیق و درست باشد، زیرا در این صورت قطعا با این مشکل رو به رو نخواهیم شد.

وی افزود: ما در دفتر گروهی به نام برنامه ریزی و ارزشیابی داریم که متاسفانه در حجم بالای کارها عموما به فراموشی سپرده شده است لذا ضروری است که این بخش فعال شود، زیرا درگیری در اقدامات متعدد، و اجرای کارها در بازه محدود زمانی، سبب می‌شود که این بخش به حاشیه رانده شود، به همین خاطر تلاش ما این خواهد بود که از هم اکنون بتوانیم بر روی برنامه سال ۱۴۰۱ متمرکز شویم، تا نتیجه بهتری را در آینده داشته باشیم.

سرپرست دفتر تالیف آموزش عمومی و متوسطه نظری، ادامه داد: محورهای فعالیت دفتر شامل پژوهش و تحقیق، بازطراحی دوره‌های تحصیلی، طراحی و تدوین، اجرا و ارزشیابی، تولید بسته‌های تربیت و یادگیری و غنی سازی دروس است که ما در حال فعالیت بر روی تک تک این بخش‌ها هستیم.

نجفی پازوکی، تلاش‌های انجام شده در بخش پژوهش را قابل توجه خواند و گفت: پژوهش‌های مربوط به دفتر تالیف طی سال جاری، ۲۷ مورد بوده که به جرات می‌توان گفت از تعداد پژوهش‌های ۵ سال گذشته، هیات علمی بسیار بیشتر بوده است بنابراین من در بدو امر خواستار این موضوع هستم که با توجه به ظرفیت دفتر در این عرصه، حجم کار و مواردی از این دست، کار انجام شده بسیار قابل توجه است.

وی تاکید کرد: پژوهش از جمله مواردی است که طی سالهای اخیر در دفتر به شکل جدی دنبال شده است بنابراین حرکت دفتر به سمت پژوهش محوری واقعا قابل توجه است و باید آن را یک اتفاق بزرگ قلمداد کرد. شاید یکی از اشکالات بزرگ این دفتر عدم توجه به پژوهش بود لذا شروع این حرکت خجسته است و من معتقدم که در آینده بسیار موثر خواهد بود.

نجفی پازوکی درباره تمامی موارد پژوهشی و افراد مسئول در این بخش‌ها را به همراه میزان کار اجرایی، موانع و موارد پیش رو توضیح داد.

اجرای ۷۰ درصدی رمزینه‌های سریع پاسخ

سرپرست دفتر تالیف آموزش عمومی و متوسطه نظری، از اجرای ۸ موضوع پژوهشی خارج از موارد ابلاغی خبر داد و گفت: علاوه بر ۲۷ موردی که به تفکیک توضیح داده شد، موضوعاتی چون "سنتز پژوهی مطالعات مدارس عشایری"، "مرور نظام‌ مند بر مطالعات کلاس‌های چند پایه"، تجارب زیسته معلمان تربیت بدنی از چالش‌های برنامه ریزی درسی اجرا شده در دوره پاندمی کووید ۲۹، ارزشیابی از اجرای آزمایشی بسته آموزشی زبان انگلیسی هفتم، برنامه درسی سواد دیجیتال، مطالعه تطبیقی آموزش کودکان دو زبانه در جهان، شناسایی شایستگی‌های لازم برای دانش آموزان در عصر پساکرونا و برنامه درسی کودکان با نیازهای ویژه نیز مورد پژوهش و بررسی قرار گرفت.

نجفی پازوکی به توضیح بخش بازطراحی با ذکر جزئیات کامل پرداخت و بیان کرد: در بخش بازطراحی دوره‌های تحصیلی عمومی و متوسطه نظری نیز بخش‌های مختلفی چون تعیین ویژگی‌ها و شاخص‌های بسته‌های تربیت و یادگیری، تکمیل راهنماهای برنامه درسی در حوزه تربیت و یادگیری به منظور رسیدن به راهنمای عملیاتی برنامه‌های درسی، طراحی الگوی عملیاتی آموزش و توانمند سازی معلمان، طراحی الگوی ارزشیابی برنامه درسی شامل تدوین الگوی سنجش و ارزشیابی پیشرفت تحصیلی، تربیت دانش آموزان دوره ابتدایی آموزش و پرورش عمومی ایران و بحث تدوین شیوه نامه نگارش و ویرایش فنی و زبانی سازمان پژوهش، باز طراحی و اجرای برنامه ویژه مدارس (بوم)، رصد دائمی فعالیت‌ها و نظارت بر اجرای برنامه‌های درسی در مدارس، ارزشیابی درسی و اعمال اصلاحات بر مبنای نتایج ارزشیابی، اشاعه راهنمای برنامه درسی و بسته‌های تربیت و یادگیری مورد نظر این دفتر بوده است که در هر بخش میزان کار انجام شده در برنامه پیش رو ارائه شده است.

وی درباره بحث غنی سازی کتاب های درسی به رمزینه های سریع پاسخ اشاره کرد و گفت: ما در بخش تامین محتوای الکترونیکی برای رمزینه سریع پاسخ در کتاب های درسی با جهت گیری تقویت فرهنگ و تمدن اسلامی- ایران که در همان بخش رمزینه‌های سریع پاسخ تعریف شده است، نزدیک به ۷۰ درصد کار انجام شده است. در بخش استفاده از ظرفیت کتابهای درسی در بخش معارف اسلامی و معرفی امام خمینی (ره) نیز اقدامات موثری انجام شده است.

سرپرست دفتر تالیف ابتدایی و متوسطه نظری، خاطر نشان کرد: در بخش برنامه درسی آموزش غیر حضوری که یک زمانبندی فشرده داشت، اقدامات متعددی نظیر جلسات متعدد انجام شد و مراحل مختلفی چون تعیین اهداف و نقشه محتوایی کلیه کتابهای درسی، اعتبار بخشی توسط کارگروه معلمان (ابتدایی/ متوسطه اول و متوسطه دوم، ویرایش، بازخوانی، هماهنگ سازی فرمی، راهبردها، ارزشیابی، بخش معلمان شامل معلم و سواد سلامت، معلم و سواد دیجیتال، معلم و آموزش خود نظم دهی و خانواده- محیط، شامل سواد رسانه صیانت سایبری انجام شد.

در ادامه این جلسه، نجفی پازوکی به جزئیات محتواهای تولید شده در بخش رمزینه‌های این دفتر پرداخت و گفت: این محتواها در بخش‌های مختلفی شامل فیلم، پادکست، اینوف گرافی، انیمیشن، موشن گرافی، و سایر موارد بوده است.

انتشار فراخوان در عرصه پژوهش نیاز است

علی محبی، قائم مقام رئیس سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی در این بخش از جلسه به بررسی و نقد گزارشات ارائه شده پرداخت و گفت: کارهای بسیار بزرگی در این دفتر انجام شده است اما باید در این روند، به حجم کارهای خارج از برنامه که بر عهده دفتر قرار دارد، نیز توجه کنیم لذا لازم است که این امر در متمم بازنگری شود و در دل برنامه‌ها قرار گیرد که باید در دستور کار قرار دهیم.

وی ادامه داد: در این مسیر باید سیستم پشتیبانی و فرایند مالی باید حمایت بیشتری انجام دهد ضمن اینکه باید خروجی کار را به لحاظ ارزیابی به دفتر و معاونت تخصصی بسپاریم. در این مسیر نیازمند هم افزایی بیشتر در بین بخش‌های مختلف هستیم تا بتوانیم شایسته سازمان کارها را ارائه کنیم.

محمد علوی تبار، معاون توسعه منابع و پشتیبانی سازمان نیز در این بخش، از گزارشات ارائه شده، تشکر کرد و گفت: آنچه که برای ما در دفتر طرح و برنامه مهم است، برنامه‌ای است که در ابتدای سال مصوب می‌شود و این امر برای ما یک سنجه و متریک خاص است که باید در قبال آن پاسخگو باشیم لذا ارزیابی ما نیز بر این مبنا شکل می‌گیرد و کلیت برنامه‌ها نباید دچار خدشه شود زیرا ما موظف به ارائه گزارش به وزارتخانه و سازمان برنامه هستیم.

وی افزود: ضروری است که تمام برنامه‌هایی که دفتر مد نظر قرار می‌دهد و بر روی آن کار می‌کند، باید در برنامه مصوب باشد لذا در مورد پژوهش‌های خارج از برنامه، باید این بخش را مد نظر قرار دهیم. یکی از تاکیدات ما در دفتر طرح و برنامه، حفظ مستندات است زیرا این موارد باعث جمع آوری داده‌های ارزشمند و منابعی است که برای آن زمان و هزینه صرف شده است ضمن اینکه همین جمع آوری‌‌ها باعث امکان بررسی و آسیب شناسی نیز می‌شود.

واقع بینی در تدوین برنامه‌های سالیانه ضروری است

حسن ملکی در بخش پایانی این جلسه، ضمن تشکر از گزارشات ارائه شده، بیان کرد: جلسه پیش رو بسیار مفید بود زیرا به واسطه این گزارش‌ها، ما می‌توانیم معایب و نقاط قوت را درک کنیم و این امر اندکی نیست و می‌تواند سبب خودشناسی و فهم سازمانی شود.

وی ادامه داد: قصد ما در این جلسه شناخت آسیب‌ها و درک دلایل اجرایی نشدن برنامه‌ها و علل و عوامل آن است. در این مسیر ضروری است که بخش‌های مختلف با یکدیگر همراه شوند تا در ارائه گزارش و برنامه‌ها به یک مفاهمه درست دست پیدا کنیم و بتوانیم یک زبان مشترک را به دست آوریم زیرا من معتقدم که این یک آسیب جدی است زیرا اگر مفاهمه برقرار نشود، هیچ معامله‌ای در معنای عام خود، صورت نمی‌پذیرد زیرا شرط اصلی فهم درست است.

رئیس سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی تصریح کرد: یکی دیگر از آسیب‌ها، عدم واقع بینی در تبیین برنامه‌های سالیانه است لذا ضروری است که برنامه‌ای مصوب شود که با توان سازمان و دفاتر هماهنگ باشد. طبیعی است که تعداد بالای عناوین پژوهشی، برای یک دفتر اندکی دور از واقع بینی است زیرا هر دفتر و سازمانی دارای یک ظرفیت است لذا ما باید برای پذیرش مسئولیت به ظرفیت‌ها نیز توجه کنیم. بر همین مبنا باید در برنامه‌های آتی این نکته را در مرکز توجه قرار دهیم و برای تدوین برنامه‌ها واقع بین باشیم.

مبنای برنامه ریزی پژوهش است

ملکی، افزود: وجود برخی عادات یک آسیب جدی است و باید این عادت‌های نادرست از بین برود. حذف واژه برنامه ریزی از دفتر تالیف نظری، حکایت از ایجاد فضایی برنامه ریزی ستیزی دارد زیرا هر کس با برنامه ریزی دشمنی کند با پژوهش دشمنی کرده است زیرا مبنای برنامه ریزی پژوهش است.

وی تاکید کرد: باید به عادات اشتباه اعتراف کنیم زیرا بدون پژوهش برنامه ریزی کردن، اشتباه است. وقتی واژه پژوهش مطرح می‌شود، نباید به سمت مواردی ۵ ساله برسیم زیرا گاهی ممکن است برای یک سوال علمی، در مدت زمانی کوتاهتر به نتیجه دست پیدا کنیم و در بسیاری از موارد ما به آن نیازمندیم. گروه‌ها باید در راستای شکستن عادات بد تلاش کنند و یکی از این موارد پژوهش و برنامه ریزی است زیرا پژوهش بدون برنامه ریزی ممکن نیست و بالعکس.

رمزینه‌های سریع پاسخ نقطه اتصال فناوری با برنامه‌های درسی است

رئیس سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی توجه به آسیب‌ها را یک نکته مهم در راستای پیشرفت دانست و گفت: نقدهای مطرح شده به معنای عدم توجه به زحمات همکاران نیست زیرا کارهای بزرگی در دفاتر سازمان انجام شده است و من برای آن سپاسگذارم.

ملکی ادامه داد: امروز و در وضع موجود، ضروری است که دفتر تالیف نظری کارهای پیش رو را در مدت زمان تعیین شده، مد نظر قرار دهد، زیرا ظرفیت بسیار بالایی در این بخش وجود دارد و بر مبنای این ظرفیت نیز، من انتظارات بالایی از این بخش دارم زیرا افراد اهل نظر و دانشمندی در این دفتر حضور دارند.

وی به طبقه بندی اقدامات مهم این دفتر پرداخت و بیان کرد: این دفتر باید در گام نخست، "تکمیل راهنماهای برنامه درسی" را مد نظر قرار دهد البته در این مسیر باید مراقب باشیم که خود را دچار پیچیدگی‌های مخل نکنیم ضمن اینکه ضروری است، از ساده اندیشی در این عرصه نیز، بپرهیزیم. نکته دوم در این دفتر، اتمام پژوهش‌ها و برنامه‌های ناقص است زیرا ما امروز باید به ضرورت‌ها بیاندیشیم.

رئیس سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی تاکید کرد: "تکمیل رمزینه های سریع پاسخ"، یکی دیگر از موارد مهم است زیرا این بخش به معنای اتصال فناوری با برنامه درسی است. این اقدام یک قدم موثر است لذا ضرورت دارد که قدم های موثرتری را برداریم و این راهبرد اصلی ما در سازمان است. امسال ۲۶ کتاب ما بدون رمزینه وارد مدارس شد و برخی از کتابها نیز در بخش رمزینه ها منظم نبود لذا ضروری است که ما به سمت رفع تمامی مشکلات این بخش برویم و یک ارتباط مناسب بین رمزینه و محتوا برقرار کنیم.

ملکی ادامه داد: "اشاعه برنامه درسی، آموزش غیر حضوری "بخش دیگری است که باید بر اجرای آن تمرکز کنیم. تمهید مقدمات برای تولید بسته‌های تربیت و یادگیری برای اجرای آزمایشی نکته دیگری است که باید در هر گروه به آن توجه کنند لذا هر گروه باید یک بسته در ابتدایی و یک بسته در مقطع متوسطه را، ارائه کنند بر همین مبنا، ضروری است که همکاران به آن توجه ویژه داشته باشند لذا ما انتظار تولید ۲۲ بسته برای اجرای آزمایشی را داریم.

وی افزود: همراهی در "کنترل کیفیت محتوای کتاب‌های درسی" یکی دیگر از نکات است که بر مبنای آن یک کمیته نیز، تشکیل شده است لذا ضروی است که با همراهی همکاران از این بخش حمایت کنیم. بدیهی است که کتاب درسی محصور در یک یا دو نگاه نیست به همین خاطر، بررسی کیفیت آثار توسط چند نفر از افراد متخصص می‌تواند به ما کمک کند که به شکل بهتری کار را ارائه کنیم.

رئیس سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی تاکید کرد: "ویرایش کتاب های درسی" نکته دیگری است که باید به آن توجه کنیم و در این راستا نیز شورایی تشکیل شده است و با همکاری فرهنگستان زبان و ادبیات فارسی، شیوه نامه ویرایش صوری و فنی مدون شد بنابراین ضروری است که این بخش را نیز اعمال کنیم.

استفاده از ظرفیت اندیشمندان خارج از سازمان لازم است

ملکی بر لزوم استفاده از ظرفیت‌های بیرون از سازمان تاکید کرد و گفت: ما باید از ظرفیت بیرون از سازمان نیز در راستای تحقق اهداف سازمان استفاده کنیم البته این امر نیازمند یک مدل مشخص است زیرا ما، باید توجه داشته باشیم که هر کاری را به بیرون از سازمان ارائه ندهیم اما اینکه در برخی موارد بتوانیم، از بیرون سازمان کمک دریافت کنیم، مفید است زیرا وظیفه ما صیانت از مرزهای فرهنگی، ارزشی و فکری کشور است.

وی ادامه داد: امروز ما در استان‌ها مغزهای متفکر بسیاری داریم بنابراین ما باید از این پتانسیل‌ها استفاده کنیم و محدود به افرادی مشخص نشویم لذا ضروری است که برای تنظیم گری آماده شویم و از تصدی گری فاصله بگیریم. در ادامه ضرورت دارد که کارگروه‌های موازی، در سازمان تشکیل و مدیریت شود تا بتوانیم از افراد بیرونی دعوت کنیم و در قالب پروژه‌های تعریف شده و معین از اندیشه‌های متعدد و پتانسیل‌ها، استفاده کنیم.

رئیس سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی بر لزوم توجه به عنوان پژوهش تاکید کرد و گفت: گروه‌های ما باید به عنوان پژوهش و برنامه ریزی درسی شناخته شود لذا باید واژه پژوهش را به تمام گروه‌ها اضافه کنیم و در تابلوها نیز درج شود زیرا این امر بسیار مهم است. در این راستا ضروری است، ارتباط شورای پژوهشی سازمان با دفاتر و در قالب کمیته‌های پژوهشی تعریف و تقویت شود. همچنین باید، فرایندهای پشتیبانی اداری و مالی نیز، در این مسیر اصلاح شود و فرایندهایی که باعث طولانی شدن مسیر کار می‌شوند توسط همکاران این بخش، حذف و اصلاح شوند.