بلاتکلیفی پیشکسوتان هنرهای سنتی میان ۲ وزارتخانه ارشاد و میراث فرهنگی

حمایت‌ از پیشکسوتان هنرهای سنتی از سوی موسسه هنرمندان پیشکسوت که اساسنامه آن در سال ۱۳۸۵ باهدف «پاسداشت شأن و منزلت هنرمندان باسابقه کشور در حوزه‌های متعدد هنری و تکریم مقام آنان» در شورای عالی انقلاب فرهنگی به تصویب رسید؛ صورت می‌گیرد. موسسه‌ای که دارای شخصیت حقوقی مستقل بوده در سال ۱۳۹۱ زیرمجموعه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تشکیل‌شده است.
مصیبت‌های ارتقا ساختاری میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی به وزارتخانه
طبق ماده ۲ اساسنامه این موسسه «هنرمند پیشکسوت به کسی اطلاق می‌شود که در یکی از حوزه‌های موسیقی، نمایش، شعر، ادبیات داستانی، سینما، معماری، هنرهای سنتی، تجسمی و خوشنویسی به خلق آثاری برجسته اشتهار و اشتغال داشته یا دارد و واجد بیش از ۳۵ سال سابقه حرفه هنری؛ بیش از ۶۰ سال سن و برخورداری از حسن شهرت در جامعه هنری کشور و صاحب سبک ویژه باشد»؛ مطابق تبصره همین ماده «مرجع تعیین هنرمند پیشکسوت شورای ارزشیابی هنرمندان و شاعران کشور است» شورایی که زیرمجموعه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی قرار دارد.
اکنون برخی هنرمندان پیشکسوت هنرهای سنتی اعلام کرده‌اند که از دو سال پیش مقرری ماهانه آن‌ها قطع‌شده است و پرداخت مبالغ حمایتی آن‌ها در دوران کرونا با سایر هنرمندان متفاوت و خیلی کمتر است. دو سال پیش (سال ۱۳۹۸) همان سالی است که میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی از سازمان به وزارتخانه ارتقا ساختاری داد و از اواخر آن بیماری کرونا در کشور همه‌گیر شد و بازارها و بازارچه‌های صنایع‌دستی و هنرهای سنتی وارد رکود شدند.
از زمانی که وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی تشکیل شد پرداختی مقرری ماهیانه هنرمندان هنرهای سنتی قطع‌شده است، شورای ارزشیابی که زیرمجموعه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است عنوان هنرهای سنتی را از ماده ۲ اساسنامه تاسیس «مؤسسه هنرمندان پیشکسوت» (مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی) حذف کرده است.
از یکسو وزارت ارشاد مدعی است که بودجه اختصاصی برای پاسداشت شأن و منزلت و تکریم مقام هنرمندان باسابقه کشور در بودجه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در نظر گرفته‌شده و توسط صندوق اعتباری هنر به هنرمندان پرداخت می‌شود که با حذف عنوان هنرهای‌سنتی از مصوبه، این مقرری دیگر به هنرمندان این حوزه پرداخت نمی‌شود. درواقع آن‌ها می‌گویند وقتی این قانون در شورای عالی انقلاب فرهنگی مصوب شد، میراث‌فرهنگی سازمان بود؛ اکنون که وزارتخانه شده باید بودجه جداگانه بگیرد و به هنرمندان زیرمجموعه خود کمک‌هزینه پرداخت کند.
از سوی دیگر وزارت میراث، گردشگری و صنایع‌دستی نوان می‌کند که مصوبه شفاف است و باید پرداخت کنند و به هنرمندان پیشکسوت گفته باید به دیوان عدالت اداری شکایت کنید، البته برخی شکایت کرده‌اند که مقرری آن‌ها برقرارشده است؛ اما این تکریم و شأن هنرمند نیست.
بیش از ۷۵۰ نفر در موسسه هنرمندان پیشکسوت عضو هستند
نیکنام حسینی پور، مدیرعامل موسسه هنرمندان پیشکسوت در گفت‌وگو با ایرنا، با اعلام اینکه بیش از ۷۵۰ نفر در موسسه هنرمندان پیشکسوت در رشته‌های مختلف سینما، موسیقی، تئاتر، صنایع‌دستی و هنرهای‌سنتی، ادبیات و شعر عضو هستند، گفت: «فضاهای جدیدی مانند فضای مجازی، شبکه‌های اجتماعی برای انتقال تجربه هنرمندان وجود آمده است، باید از این فضاها به‌خوبی استفاده کنیم. حیف است که تجارب و تخصص‌های پیشکسوتان ثبت و مستند نشود که سال‌ها بعد در زمان فقدان آن‌ها حسرت بخوریم که این تجارب را از دست دادیم.»

علی‌رغم اینکه این روزها از مسئولین مربوطه زیاد می‌شنویم که پیگیر معیشت و سلامت هنرمندان پیشکسوت هستند این مهم از اولویت‌های کاری‌شان است اما حال‌وروز هنرمندان پیشکسوت حرف دیگری می‌زند.
هنوز ماجرای «حسن سمندری» فرزند استاد غلامحسین سمندری از آخرین بازماندگان موسیقی مقامی خراسان و باخزر که او را «قبله» دوتار خراسان رضوی می‌نامیدند، فراموش نشده است. وی در یکی‌ دو سال اخیر زندگی غم‌انگیزی داشته است. سمندری پس از درگذشت یکی از فرزندانش، برای درمان فرزند دیگرش سازش را می‌فروشد. وی تعریف می‌کند که چطور لنگ صد هزار تومان بوده تا دختر بیمار ۲۷ ساله‌اش را به باخزر برساند و درنهایت دخترش به دلیل ایست قلبی فوت می‌کند.