نشست اقدامات و نوآوری‌ها در توانمندسازی زنان سرپرست خانوار برگزار شد

به گزارش روابط‌عمومی جهاد دانشگاهی واحد الزهرا(س)،در ابتدای نشست، ابتکار، معاون رئیس‌جمهور در امور زنان و خانواده خاطرنشان نمود که دو کشور ایران و اندونزی در زمینه‌های اقتصادی، فرهنگی و دیپلماتیک تابه‌حال همکاری‌های زیادی داشته‌اند و اظهار امیدواری کرد که این همکاری‌ها در حوزه زنان باعث شکوفایی بیشتر هر دو کشور شده و افزایش دوستی‌ها و همکاری‌های بیشتر را به همراه داشته باشد.

وی افزود بر اساس تفاهم‌نامه‌ای که در سال ۲۰۱۸ بین دو کشور منعقد گردید، تا کنون ۴ برنامه اجرایی مشترک داشته‌ایم. یکی از این برنامه‌ها در زمینه تبادل تجربیات در حوزه توانمندسازی زنان بوده است. در زمینه نقش فناوری اطلاعات در توانمندسازی زنان نیز کارهایی انجام گرفت که در ایران توسعه امکانات در فضای مجازی و ضریب نفوذ اینترنت به ما کمک کرده که از آن‌ها برای توان‌افزایی اقتصادی، تجاری، فرهنگی و شبکه‌سازی زنان استفاده نماییم. توانمندسازی زنان و کودکان و جلوگیری از رفتارهای مجرمانه بر علیه آن‌ها و آموزش‌های لازم نیز موردتوجه کشورهای ما بوده و تلاش کردیم تا این آموزش‌ها را در سطح دانشگاه، مدرسه و سطوح عمومی گسترش دهیم.

از جمله دیگر حوزه‌های فعالیت، شهر دوستدار کودک بود که با همکاری وزارت کشور و ۷ شهردار انجام گرفت و طی آن بحث شد که شهر دوستدار کودک باید چه ویژگی‌هایی داشته باشد. شهر ما باید دوستدار خانواده و دوستدار کودک باشد. از طراحی تا اجرا. توجه به حقوق کودکان و مادران و طراحی شهرها، ایمنی و تسهیل ارتباط برای کودکان و سالم‌سازی برای کودکان؛ که در ایران و اندونزی شاهد کارهای خوبی در این حوزه بودیم.

یکی دیگر از اقدامات اصلی ما در طی سال‌های گذشته، ساخت الگوهای موفق در توانمندسازی زنان سرپرست خانوار بود که ما این طرح را با همکاری وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی و جهاد دانشگاهی به انجام رساندیم.

ابتکار خاطرنشان ساخت که در ایران بند ت ماده ۸ برنامه ششم توسعه دررابطه‌با تدوین ستاد برای توانمندسازی بانوان با عضویت آنان در دستگاه‌های مختلف داخل دولت صحبت می‌کند و تاکید ما بر این است که ملاک عمل برای توانمندسازی زنان سرپرست خانوار ابعاد حقوقی، سلامت، اشتغال، مسکن و نیازهای اولیه در کنار یکدیگر است. ما تلاش نمودیم تا با استفاده از اطلاعات مربوط به زنان سرپرست خانوار بتوانیم بر اساس اطلاعات دقیق، تصمیم‌گیری و سیاست‌گذاری دقیقی را در سطح محلی و ملی انجام دهیم. الگوی مشاغل نوین خانگی نیز با همکاری وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی و جهاد دانشگاهی و معاونت امور زنان و خانواده ریاست‌جمهوری ارائه شد و قدم بزرگ ما در این زمینه همکاری سازمان ملی استاندارد ایران بود. در شورای‌عالی استاندارد، استانداردی برای مشاغل خانگی تصویب شود. امروز آیین‌نامه اجرایی این استاندارد اجرا شده که به همه زنان سرپرست خانوار کمک خواهد کرد و افق جدیدی را در این زمینه پیش‌روی این زنان و کشور قرار خواهد داد که به برندسازی در این موضوع و ایجاد برند بین‌المللی کمک خواهد کرد.

ما تلاش کردیم تا الگویی قابل تکثیر برای زنان سرپرست خانوار در سطح کشور ارائه کنیم تا زنان سرپرست خانوار بتوانند مسیر اشتغال خود را مشخص کنند. در این حوزه توان‌افزایی سمن‌ها نیز در دستور کار قرار گرفت برای اینکه این سمن‌ها بتوانند برای زنان کارآفرینی کنند. بازاریابی مجازی برای زنان سرپرست خانوار نیز با همکاری پلتفرم‌های مختلف برای آموزش و ورود به بازارهای مجازی در حال اجراست. مصوبه‌ای در ستاد ملی زنان و خانواده نیز یک بسته سیاستی طی همکاری مشترک با وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی و مسکن و شهرسازی، برای حمایت از این گروه برای ارائه تسهیلات مالی برای تأمین مسکن، به اجرا رسیده است.

ابتکار با تاکید بر تحریم‌ها و جنگ اقتصادی که بر ایران فشار می‌آورد اشاره کرد که سیاست‌های اقتصاد مقاومتی اجرا شده در کشور موفق بوده و خانواده‌های ایرانی نیز با ایستادگی، صبر و امید در این زمینه تلاش زیادی کردند.

سخنران مدعو از اندونزی نیز طبق اطلاعات سازمان ملل در اندونزی توضیحاتی ارائه داد: مادران تنها جزئی از نیروهای کار هستند که در آمار جزو نیروی کار به‌صورت کلی قرار می‌گیرند. آن‌ها اغلب سرپرست خانواده‌هایی هستند که اعضای آن غالباً زیر ۲۴ سال و بالای ۵۴ سال هستند که به حمایت اجتماعی بیشتری نیاز دارند. افزایش نیروی کار زنان تلاش‌های بین بخشی بیشتری نیاز دارد. باید برای آن‌ها آموزش بیشتر، خدمات مراقبت از کودکان و خدمات تسهیلگر دیگری ارائه نماییم. او اذعان کرد که هر چه از مرکز اندونزی دورتر شویم و به سمت حاشیه برویم شرایط زنان بدتر می‌شود. همچنین شرایط کلی زنان در همه‌گیری کرونا بدتر شده و کرونا فشار کار را برای بانوان بیشتر نموده است. شغل و مسئولیت آنها دوبرابر شده. هم در داخل و هم در خارج از منزل.

در خصوص توان‌افزایی اقتصادی این زنان ایشان تاکید کرد که معمولا این زنان در حوزه‌های غیررسمی معمولاً در صنایع کوچک و متوسط و در حوزه صنایع‌دستی فعالیت دارند که جای پیشرفت را از آنها می‌گیرد. هرچه از این حوزه به سمت صنایع بالادستی برویم حضور زنان سرپرست خانوار کمتر می‌شود. چالش بعد بحث توان‌افزایی زنانی است که خودشان کسب‌وکار دارند. معمولا مدیریت مالی خانواده و مدیریت مشاغل خانگی برای آنان یکی می‌شود و تولید مشکل می‌کند. به همین خاطر توان‌افزایی این دسته را در دستور کار قرار دادیم.

او به این پرسش که راهکار اندونزی برای توان‌افزایی چیست چنین پاسخ داد که اولین امر نیازسنجی میدانی است. ما از گروه‌های مختلف هم دعوت می‌کنیم تا همکاری کنند. ما در اندونزی از شرکت‌های بزرگ دعوت کردیم تا در زنجیره تأمین خود بیشتر از زنان سرپرست خانوار کمک بگیرند. از شرکت‌های حوزه رسمی هم خواستیم تا از فعالیت زنان سرپرست خانواده حمایت کنند. زنان سرپرست خانوار را بخشی از زنجیره تأمین رسمی کنند. دولت هم می‌تواند در این حوزه نقش‌آفرینی داشته باشد. مثلاً سازمان‌های دولتی بخشی از خریدهای بخش دولتی را از این زنان انجام می‌دهد.

اقدامات ما در این حوزه این بوده که از طریق اینترنت به زنان فرصت دادیم تا بازاریابی دیجیتال را از منزل خود انجام دهند و هم‌زمان در کنار خانواده باشند و نیز آموزش‌های حرفه‌ای آنلاین ارائه دادیم خصوصاً مدیریت مالی دیجیتال. او تاکید کرد که در حوزه آسیا - اقیانوسیه، ۶۰ تا ۹۰ درصد زنان شاغل حدود ۷۰ تا ۹۰ درصد ریسک بیکاری را تجربه می‌کنند که ما سعی کردیم از آن‌ها حمایت کنیم و از سمن‌ها خواستیم تا فضایی را برای حمایت دوباره از آنها فراهم نمایند. در نهایت ایشان چنین تاکید کرد که معمولاً در کشورهای مختلف رویکرد اصلی برای توانمندسازی زنان، استفاده از خود زنان است. ولی ما سعی کردیم ایجاد تغییر کنیم و مردان را هم شریک کنیم. درگیرکردن مردان، افزایش شبکه ارتباطی، توانمندسازی مالی و ارزیابی آسیب‌پذیری مضاعف زنان باید مدنظر قرار گیرد. خصوصاً در خانوارها زوجین باید یاد بگیرند که باهم مدیریت مالی کنند.

در ادامه، باستانی معاون بررسی‌های راهبردی معاونت امور زنان و خانواده ریاست‌جمهوری سخنان خود را ارائه دادند. وی از اقدامات و سیاست‌هایی که توانسته وضعیت زندگی زنان را بهبود ببخشد سخن گفت. طیق گفته‌های باستانی: آمارها حاکی از آن است که ما حدود ۲ میلیون زن سرپرست خانوار در ایران داریم. برخی از آن‌ها همسرانشان فوت کردند، یا به دلایل مختلف مسئولیت خانواده را دارند و نیز زنان خودسرپرست. این زنان یا تحت حمایت دستگاه‌های دولتی هستند و یا نهادهای عمومی؛ سازمان بهزیستی و کمیته امداد امام خمینی و سمن‌ها و زنانی را هم داریم که حمایتی دریافت نمی‌کنند.

باستانی خاطر نشان کرد: دو دسته برنامه در زمینه توان‌افزایی این زنان داریم: برنامه‌هایی که بر اساس اسناد بالادستی و قانون اجرا می‌شود که از حدود ۱۵ سال قبل این برنامه‌های حمایتی آغاز شدند و دسته دوم برنامه‌های اجرایی و عملیاتی هستند که حدود ۱۴ هزار زن سرپرست خانوار را در دو طرح توان‌افزایی تحت پوشش داشتیم. یکی طرح مشاغل خانگی با همکاری وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی و جهاد دانشگاهی است و دیگری توان‌افزایی زنان سرپرست خانوار است که هدفش استفاده از توانمندی‌های اجتماعی در بستر محلی است مثل توان‌افزایی در دوران کووید - ۱۹. وی تاکید کرد که زنجیره همه فعالیت‌های انجام شده از آموزش مهارت‌ها آغاز و به اشتغال منجر می‌شود. وی دامه داد که در ایام کرونا، نقش خانواده‌ها پررنگ‌تر شد و زنان باید تلاش می‌کردند تا علاوه بر حفظ مشاغل خود به کارهای خود در خانواده توجه کنند و این موضوع کار را برای زنان ما سخت‌تر نموده است. باستانی خاطرنشان کرد که در ایام کرونا تولیدات مشاغل خانگی بیشتر به سمت محصولات بهداشتی رفت تا هم نیاز جامعه برطرف شود و هم زنان سرپرست خانوار در این حوزه فعال باشند.

در ادامه، منصوری معاون توسعه کارآفرینی و اشتغال وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی دررابطه‌با اقدامات این وزارت در حوزه توان‌افزایی زنان سرپرست خانوار سخنان خود را ارائه داد. وی اذعان کرد که در وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی ۲ بانک اطلاعاتی قوی در اختیار داریم یکی سامانه رفاه ایرانیان که معطوف به حمایت اجتماعی است و دیگری سامانه اشتغال و کسب‌وکار که همه اطلاعات جمعیت شاغل و بیکار را در اختیار ما می‌گذارد تا طبق آن سیاست‌های فعالانه را در پیش بگیریم. به طور مثال قبلا در حوزه زنان سرپرست خانوار افراد خودشان به نهادهای دولتی و غیردولتی مراجعه و برای دریافت حمایت اقدام می‌کردند. حالا ما خودمان سراغ افراد می‌رویم. ما الگوی جدیدی برای مشاغل خانگی و مشاغل خرد طراحی کردیم که مجریان خودشان به سراغ گروه هدف می‌روند و مبتنی بر نیاز واقعی فرد برای او آموزش در نظر می‌گیریم. برای این منظور بخش دولتی به‌تنهایی کافی نبوده و از نهادهای توسعه‌گر محلی بهره بردیم و آنها از سمن‌ها کمک گرفتند.

روش دیگر استفاده از گروه‌های خودیار بوده که ۴۴۰۰ گروه خودیار در کشور ایجاد کردیم. اکثر اعضای این گروه زنان و به طور خاص زنان روستایی هستند. در این گروه‌ها با توانمندسازی فردی و مالی زنان و سپس آشنایی آنان با کسب‌وکار اقدام نمودیم.

الگوی توسعه اشتغال روستایی الگوی بعدی است که معادل ۱.۵ میلیارد دلار منابع به این بخش اختصاص دارد.۴۰درصد کسانی که از این برنامه استفاده کردند زنان بودند. یعنی از ۱۶۰ هزار طرحی که فقط در حوزه روستایی اجرا شد ۴۰ هزار تا از طریق زنان به اجرا درآمد. ما از پلتفرم توسعه بازار هم استفاده می‌کنیم که هر کس با ۳ کلیک اجناس خود را ارایه کرده، ارسال کرده و از بازخوردهای مشتری بهره می‌برد. در این مگاپلتفرم، پلتفرم مالی، حمل‌ونقل و ... استفاده شده تا توسعه مشاغل خانگی بدون واسطه جریان یابد.

پلتفرم‌هایی هم برای کار در قالب فریلنسر طراحی شده برای تایپ، ترجمه، طراحی سایت، انیمیشن و ... هر کس در منزل خود کار کرده و برای مشتری ارسال می‌کند. همین‌الان در شهرستان پل‌دختر زنانی هستند که کدنویسی حرفه‌ای می‌کنند.

در دوران کرونا هم اگرچه در ابتدا تاخیری در اقدام پیش آمد اما علی‌رغم شرایط تحریم مبالغ قابل‌توجهی به شاغلین داده شد که ازاین‌بین روش‌های خاصی برای زنان استفاده شد. اگرچه ۲ میلیون نفر شغل خود را از دست دادند اما با سیاست‌های حمایتی، یک میلیون و ۳۰۰ هزار نفر به شغل خود برگشتند. ما سعی کردیم الگویی برای جبران پیاده کنیم که ازیک‌طرف زنان سرپرست خانوار و گروه‌های آسیب‌پذیر در واحدهای تولیدی جدید یا صنعتی محصولات بهداشتی مثل دستکش و ماسک به کار گرفته شدند و از سوی دیگر این محصولات به دست گروه‌های آسیب‌پذیر رسید. حوزه حمایت‌های اجتماعی هم بوده که در زمان دیگری بدان پرداخته می‌شود.

در بخش دوم نشست بین‌المللی نیز بیجندی معاون آموزشی جهاد دانشگاهی اظهار کرد که جهاد دانشگاهی طرح مشاغل خانگی زنان سرپرست خانوار را ارائه کرد که هدفش توانمندسازی و وصل کردن این زنان به بازارها بوده است. خصوصاً با استفاده از آموزش‌های مقتضی. جمعیت هدف این طرح ۴ گروه زنان سرپرست خانوار جامعه هدف بودند که بر اساس آنها فعالیت شد. در این طرح ۳ مرحله انجام شد. جمعیت شناسایی شده، آموزش و مشاوره‌های لازم عمومی و تخصصی را ارایه دادیم و مهم‌ترین بخش، بحث اتصال آن‌ها به بازار بود. ما سعی کردیم در این طرح از سمت بازار به سمت تولید حرکت کنیم و از مدل‌های بازاریابی مناسبی در این زمینه استفاده کردیم. هدف ما این است که بتوانیم از سازمان‌های مردم‌نهاد و سازمان‌های محلی هم کمک بگیریم. همچنین ما سعی کردیم از گروه‌های زنانه برای برندسازی کمک بگیریم. مثلاً یکی از گروه‌ها در خراسان شبکه قارچ ساخته است یا یکی دیگر از شبکه‌ها، شبکه چرم است که از تأمین مواد، طراحی و تولید تا بازاریابی و فروش کار می‌کند. ما بسیار بر شبکه‌سازی تاکید داشته‌ایم. همچنین تحصیل‌کرده‌های دانشگاهی را هم درگیر کرده‌ایم. ما در ۲۴ استان ۲۴۰ مزیت را شناسایی کردیم. افراد را شناسایی و ارزیابی کردیم و از بین همه آنها افراد توانمند را شناسایی و ۶۲۰۰ شغل ایجاد کردیم و ۴۸ برند ساختیم.

در نهایت رهایی دبیر کارگروه اشتغال و کارآفرینی معاونت امور زنان و خانواده ریاست‌جمهوری سخنان خود را در خصوص اقدامات غیردولتی برای توانمندسازی زنان سرپرست خانوار ارائه کرد.

وی اذعان کرد که گروه‌های غیررسمی محلی در سطح کشور تشکیل شدند تا بتوانند زنان را درگیر جامعه کرده و توانمند کنند. در این راه از ارزش‌ها و باورهای هر منطقه بهره گرفتیم. نکته قابل‌ذکر این است که زنان از ۲ ناحیه بسیار آسیب پذیرند. یکی اینکه بسیاری از افراد تمایلی به ارتباط برقرار کردن با این زنان ندارند. دوم طرز تفکر خود زن‌هاست که سرنوشت خود را محتوم و غیرقابل‌تغییر می‌دانند. ما با داستان‌گویی سعی می‌کنیم تعلق خاطر زنان را به جامعه بیشتر کنیم و به آن‌ها یاد می‌دهیم که برای خود چشم‌انداز تعریف کنند. فرایند توانمندسازی زنان زمان‌بر است و تشکیل گروه‌های غیررسمی ۸ تا ۶ ماه زمان می‌برد. پس باید صبور بود.

رهایی خاطرنشان کرد که در دوران کرونا قصد داریم سایر اعضای خانواده را هم درگیر این گروه‌ها کنیم. همچنین رویکرد دولت ایران از حمایت تبدیل به توانمندسازی شده و بسیار کاراتر شده است. اما چالش ما این است که توانمندسازی بلندمدت اما نگاه دولت‌ها کوتاه‌مدت است و می‌خواهند زودتر جواب بگیرند و این کمی چالش‌برانگیز است. اما تابه‌حال با مذاکرات انجام‌گرفته به نتایج خوبی دست پیدا کرده‌ایم. چالش دوم ما بحث‌های مالی است. دولت در زمینه کسب‌وکار حمایت‌های خوبی دارد اما برای زیرساخت‌ها هنوز برنامه مشخصی وجود ندارد. مثل تربیت تسهیلگر برای زنان که در این حوزه هم گفتگوهای خوبی انجام‌گرفته است. سومین چالش کسب‌وکارهای خانگی است. کرونا به ما نشان داد که اگر مردها هم به کسب‌وکارها وارد شوند، کسب‌وکار پایدارتر می‌شود. پروژه‌هایی که به زنان سرپرست خانوار توجه دارد فقط زنان را در نظر دارد اما نقش مردان هم پررنگ است. در نهایت پایداری در کسب‌وکار یک قسمتش ورود به بازارهای بین‌المللی است که بسیار در اعتمادبه‌نفس زنان تاثیر دارد و ما از دولت بسیار خواستاریم که به ما در این زمینه کمک کند.