تکنولوژی یک چاقوی دو لبه است

تکنولوژی همانند یک چاقوی دولبه است؛ زیرا با همه‌ امکانات و اختیاراتی که در دسترس ما قرار می‌دهد، اگر فرهنگ استفاده از آن را یاد نگیریم، مضرات بی‌شمار آن، گریبان‌گیرمان خواهد شد؛ این آسیب‌ها در کودکان و نوجوانان جدی‌تر و مخرب‌تر است. همچنین در دنیایی که همه یک گوشی موبایل یا تبلت دارند، دور کردن کودکان و نوجوانان‌مان از این آسیب‌ها سخت ‌تر به نظر می‌رسد.

قبل از دو سالگی، موبایل و به طور کلی همه‌ی انواع تکنولوژی، حتی تلویزیون، برای کودکان ممنوع است؛ اگر چه بسیاری از کودکان در این سنین جذب ابزار تکنولوژی می‌شوند اما در واقع مغز آن‌ها، از آنچه در صفحه رنگارنگ تلویزیون و موبایل پخش می‌شود، تحلیلی ندارد. باید توجه داشت این وسایل در این سنین، مانند هیپنوتیزم روی مغز کودکان اثر می‌کند‌‌‌‌‌‌ و جلوی رشد مغزی مطلوب در آن‌ها را خواهد گرفت. مغز نوزاد از بدو تولد تا ۲ سالگی تا سه برابر رشد کرده و بزرگ می‌شود و این رشد تنها در پاسخ به محرک‌های دنیای واقعی صورت می‌گیرد.

شاید برای والدین سخت باشد تمام طول روز را صرف بازی با کودک‌شان بکنند، پس بهتر است بگذارند آن‌ها با خودشان بازی کنند. این کار علاوه بر اینکه مضرات استفاده از تلویزیون را ندارد، به آن‌ها کمک می‌کند از تصورشان استفاده کنند، خلاق‌تر باشند و اولین قدم موثر برای رشد در مسیر استقلال را بردارند.

سنین کودکی و قبل از دبستان

در این سن، کودک پرتحرک‌تر شده و احتمالا راحت‌ترین کار برای این که بتوانید به کارهایتان برسید، دادن یک گوشی موبایل به کودک است؛ گوشی موبایل آسیب‌های جدی به کمر، گردن و چشم‌های کودک وارد می‌کند. در این سنین بهتر است برای بازی‌های فکری و دیدن فیلم‌های آموزشی و انیمیشن‌ها از رایانه و لپ تاپ استفاده شود.

با این روش علاوه بر اینکه آسیب‌های جسمانی موبایل به حداقل می‌رسد، کنترل ساعات استفاده کودک از تکنولوژی توسط والدین هم آسان‌تر است. حداکثر ساعت استفاده کودک از این ابزار هم، بر اساس نظر محققان دو ساعت است. والدین به عنوان پررنگ‌ترین الگوی در دسترس کودکان، باید ابتدا استفاده خودشان از این ابزار را مدیریت کنند.

در دوران دبستان هم مانند دوره قبل استفاده کودک از تکنولوژی باید محدود و تحت نظر والدین باشد. شاید به دلایل امنیتی ترجیح می‌دهید، کودک‌تان گوشی موبایل داشته باشد تا ساعت‌هایی که در منزل نیست از سلامت او خاطر جمع شوید. برای این کار از گوشی‌های همراه ساده و غیر هوشمند استفاده کنید. کلاس‌های آموزشی، استفاده محدود از تلفن همراه توسط والدین و ارتباط کودک با همسالانی که مانند خودش هستند، علاقه او را به دنیای رنگارنگ ارتباطات کمرنگ می‌کند.

در سنین نوجوانی سخت بنظر می‌رسد که نوجوان را مجبور به استفاده نکردن از تلفن همراه و دنیای ارتباطات کرد؛ نوجوان سرسختی را که تازه در راه استقلال و دنیای بیرون قدم گذاشته است و در اوایل راه است. محدودیت‌های شدید برای دوران بلوغ، عقلانی به نظر نمی‌رسد؛ اگر گوشی همراه هوشمند در اختیار نوجوانتان می‌گذارید، حتما از سیم کارت‌های دائمی استفاده کنید. این کار به شما امکان آن را می‌دهد که با محدود کردن امکان شارژ توسط خود نوجوان، نظارت بیشتری بر او داشته باشید.

برای استفاده نوجوان از فضای مجازی قانون بگذارید. با ایجاد فضای دوستی، احترام به نوجوان و دادن اطلاعات درست به او، خود را محرم اسرار وی کنید تا اگر اشتباهی در این فضا مرتکب شد، اولین نفر شما را در جریان بگذارد. این دوره نیازمند هوشمندی هر چه بیشتر والدین است. بهتر است، استفاده از فضای مجازی توسط نوجوان در کنار خودتان صورت بگیرد. رمز عبور پست الکترونیکی و حساب‌های کاربری سایر برنامه‌های مجازی وی را در اختیار داشته باشید. همه این نظارت‌ها باید به دور از تحمیل نظرات شخصی والدین به نوجوان، صورت گیرد. اگر در موردی با وی اختلاف نظر دارید، نظرتان را به دور از کنترل‌گری و خشونت بیان کنید.

در دوران نوجوانی، والدین باید علاوه بر احترام به فضای خصوصی نوجوان، جریان ارتباطی امن بین خود و فرزندشان ایجاد کنند تا بتوانند بر کارهای نوجوانشان نظارت لازم را داشته باشند.

*متخصص روانشناسی بالینی