تابلویی از مسئولیت‌پذیری مردم
تهران (پانا) - تنها دو روز دیگر به روز سرنوشت‌ساز ایرانیان باقی مانده است. سیزدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری و آرایی که سرنوشت و آینده کشور را رقم می‌زنند.
به‌گزارش ایران، طی یک ماه اخیر در کشور شاهد تحرکات عجیب و البته مسئولانه در میان اقشار مختلف جامعه از جوانان گرفته تا میانسالان بودیم؛ افرادی که هریک به نوعی برای انتخاب کاندیدای منطبق با معیارهایشان تلاش می‌کنند و تحرک و پویایی را به جامعه بازگردانده‌اند. در این میان نخبگان جامعه هم به خیل شهروندان پیوسته‌اند. به اعتقاد فعالان اجتماعی، جامعه‌شناسان و دانشگاهیان صندوق رأی مبنا و معیاری برای میزان مشارکت عمومی مردم و سپردن آینده کشور به فردی اصلح است که بتواند در جهت آبادانی و پیشرفت کشور و رفاه اجتماعی گام بردارد. در حقیقت صندوق رأی به نمادی از همبستگی مردم و به نوعی نماد مشارکت مردم در سرنوشت خود تبدیل شده است. به همین دلیل جامعه‌شناسان و نخبگان جامعه بر این باورند که حضور درپای صندوق‌های رأی برای چرخش و گردش نخبگان در جامعه لازم است و مردم تنها از طریق همین صندوق‌ها می‌توانند آزادانه خواسته‌ها و مطالبات خود را بیان کنند. بنابراین تنها راه مشارکت حضور طیف‌های مختلف در پای صندوق‌های رأی است.
وجه پنهان عدم مشارکت
تقی آزادارمکی جامعه‌شناس و استاد دانشگاه معتقد است؛ کاهش مشارکت در انتخابات می‌تواند بنیان‌های دموکراسی‌خواهی را در ایران نشانه بگیرد. او می‌گوید: ما در شرایط بحرانی قرار گرفته‌ایم و این شرایط بحرانی می‌تواند بنیان‌های جمهوریخواهی و دموکراسی‌خواهی در ایران را از بین ببرد و حالا این پدیده در نمود کاهش مشارکت در انتخابات خودش را نشان می‌دهد. اینکه علت چیست؟ آیا نوعی بدکارکردی بودن نظام سیاسی یا اراده تحریم کننده‌ها یا خسته شدن مردم و... است؟ کاری نداریم ولی آنچه وجود دارد این بحران می‌تواند خودش را در عرصه مشارکت کم نشان دهد.
وی در ادامه با طرح این پرسش که در چنین شرایطی چه راهکاری پیش روی مردم است؟ می‌گوید: «باید از همه حوادث گذشت کرد و سرمایه‌های موجود را مؤثر دانست. به نظرم کف مشارکت در انتخابات، کف مؤثری است و می‌توان بر اساس آن مشارکت کرد و مردم را برای حضور در صحنه و مشارکت مهم دعوت کرد.»
این جامعه‌شناس با تأکید بر مشارکت همه مردم در انتخابات ریاست جمهوری می‌گوید: در این شرایط حساس و بحرانی همه را به مشارکت دعوت می‌کنم و دعوت می‌کنم به هر کسی که می‌خواهید رأی دهید چرا که در نهایت از این ۷کاندیدای حاضر یکی از آنها می‌تواند نیاز و خواسته شما را اعمال کند.
انتخابات زمینه حضور فعال و مؤثر نخبگان در کشوررا فراهم می‌کند
دکتر جلالی ندوشن، روان شناس معتقد است که آنچه که این انتخابات را از انتخابات دیگر متمایز می‌کند بحث‌هایی است که پیرامون سرنوشت صندوق رأی در کشور مطرح شده است. به نظر می‌رسد جوامعی مثل ایران با تنوع قومی و دیدگاهی و گستره وسیع جغرافیایی، نیازمند روش‌ها و مکانیزم‌هایی معین و قابل سنجش چون صندوق رأی است. درواقع بدون صندوق رأی و بدون معنادار بودن صندوق رأی، هیچ‌گاه امکان حل و فصل مسائل و یا پیدا کردن راه‌حل‌های مسالمت‌آمیز و مصالحه‌آمیزی مثل تعیین تکلیفی که در انتخابات اتفاق می‌افتد برای کشور امکانپذیر نیست.
او تأکید می‌کند: قاعدتاً انتخابات و معنای دموکراسی این نیست که بخواهد نظر همه را بیان و به عبارتی جلب کند و اساساً هم در پهنه جغرافیای گسترده‌ای چون ایران با تنوعی که در آن وجود دارد، امکان اینکه رأی همه شرکت کنندگان در انتخابات یکسان باشد و همه از نتیجه انتخابات راضی بوده و مطمئن باشند که نامزد مورد وثوق آنها رأی می‌آورد، نه ممکن بوده و نه حتی مطلوب و مورد پذیرش است.
جلالی ندوشن ادامه می‌دهد: اما به همین میزان که چرخش و گردشی در آرا و افکار به‌وجود می‌آورد، موجب پویایی و سرزندگی کشور شده و زمینه حضور فعال و مؤثر نخبگان در کشور در آینده را فراهم می‌کند. بنابراین مشارکت در انتخابات برخلاف اظهاراتی که اعلام می‌شود، بیهوده است، اتفاقاً دارای اهمیت و کارکرد ویژه‌ای است و بویژه در این انتخابات که اغلب مردم فکر می‌کنند جامعه باید با شیوه‌های مصالحت جویانه و مبتنی بر احترام به حق عمومی پیش برود، بیش از گذشته اهمیت پیدا می‌کند.
لزوم شرکت در انتخابات
مصطفی آب روشن، جامعه‌شناس نیز بر این باور است در یک نظام دموکراتیک، مشارکت شهروندان در انتخابات، به‌عنوان یک حق مسلم تلقی می‌شود. او می‌گوید: انتخابات به‌عنوان مترقی‌ترین مکانیسم شناخته شده در دنیا، این امکان را به شهروندان می دهد تا در روندی دموکراتیک، مطلوبیت‌های سیاسی خود را با رأی دادن به کاندیدای مورد نظر محقق کنند. در واقع منتخب نهایی برآیند جمهور آرا و اندیشه‌های موجود در جامعه خواهد بود و شرکت در انتخابات یک الزام بیرونی نبوده، بلکه به‌عنوان یک حق شهروندی تلقی می‌شود.
او ادامه می‌دهد: مشارکت در انتخابات پیشرو را می‌توان صرفنظر از اهمیت سیاسی، به‌عنوان یک فرایند سازمان یافته تلقی کرد که فرد با احساس تعلق به گروه و مشارکت داوطلبانه؛ به فعالیتی ارادی و اجتماعی دست می‌زند تا مجموعه عوامل و مؤلفه‌های یک دولت دموکراتیک در جامعه متبلور شود.
اگر اکثریتی به هر دلیل شرکت نکردن در انتخابات را به عنوان نماد اعتراضی انتخاب کرده‌اند اشتباه فاحشی را مرتکب خواهند شد. ما بایستی آگاه باشیم که در حوزه واقعیت‌های اجتماعی تفکرات آرمانگرایانه، نه تنها ما را به نتیجه مطلوب نمی‌رساند بلکه عموماً نتیجه معکوسی برجای می‌گذارد.
این جامعه‌شناس تأکید می‌کند: انتخاب نکردن هم نوعی انتخاب است اما ضررش به مراتب از سودش بیشتر است. ما نمی‌توانیم با عدم مشارکت در انتخابات، قاعده بازی را به‌هم بزنیم. به‌عبارتی انتخاب هر کدام از کاندیداها و یا یک جریان فکری سرنوشت متفاوتی را برای ما رقم خواهد زد لذا ما نبایستی نسبت به این امر بی‌تفاوت باشیم. هیچ کشوری را نمی‌توان نشان داد که با عدم مشارکت، شهروندان راه توسعه را طی کرده باشند بایستی به جای قهر و انتظار معجزه داشتن، برای آبادانی کشورمان مشارکتی فعالانه داشته باشیم.
او اضافه می‌کند: عدم مسئولیت‌پذیری بخصوص در انتخابات پیش رو، به‌طور ناخواسته، خسارت‌های جبران‌ناپذیری را به گروه‌های اجتماعی آرمانگرا وارد می‌کند. لذا بایستی کمی واقع بین باشیم و مسئولانه‌تر نسبت به سرنوشت شهر و کشورمان بیندیشیم. شاید رأی ندادن یک فرد واقعیت مهمی تلقی نشود، اما تسری این اندیشه در گستره کلان، خسارت‌های فراوانی را در حوزه اجتماعی به شهروندان جامعه تحمیل می‌کند. وضعیت کشور ما چه خوب و یا بد، امروز در دستان ماست و به حکم وظیفه شهروندی ما باید آن را کمی بهتر به نسل آینده تحویل دهیم. ما نسبت به سرنوشت آیندگان مسئول خواهیم بود. بی‌مسئولیتی در حوزه سیاسی به‌طور بالقوه به‌معنای نابودی همه دستاوردهایی است که تاکنون بدست آمده و بر عکس یک انتخاب درست می‌تواند ایرانی آباد و عاری از جنگ و نفرت را برای آیندگان به ارمغان بیاورد.
پویش دعوت به انتخابات در دانشگاه
رؤسای دانشگاه‌ها هم پویشی را برای دعوت از دانشجویان و دانشگاهیان برای شرکت در سیزدهمین دوره انتخابات ریاست حمهوری راه انداختند. آنها در این پویش از اهمیت شرکت در انتخابات می‌گویند. موضوعی که رئیس دانشگاه علم و صنعت به آن اشاره می‌کند و می‌گوید: «هر ایرانی که قلبش برای ایران می‌تپد، باید در انتخابات شرکت کند. این مهمترین انتخابات کشور است و قرار است کلیدی‌ترین سیاستمدار را برای برنامه‌ریزی کشور انتخاب کنیم. دانشگاهیان باید نگاه ویژه‌ای به آینده کشور داشته باشند و انتخابات فرصتی است که شهروندان برای ساختن ایرانی آبادتر دارند. ما هم در دانشگاه با کمک ١٢٠ عضو هیأت علمی پویشی برای دعوت دانشجویان و استادان به این انتخابات راه‌اندازی کردیم. سعی می‌کنیم در فرصت باقی‌مانده اقشار مختلف را دعوت به مشارکت کنیم. توصیه جدی داریم که باید دانشگاهیان، دانشجویان و رؤسای دانشگاه مطالبه‌گران جدی این انتخابات باشند.»
جبار علی ذاکری تأکید می‌کند: در این مدت فضای دانشگاه برای فعالیت‌های انتخاباتی پویا بوده است. دانشجویان نظرات کاندیدا را نقد و بررسی می‌کردند. از نمایندگان نامزدها دعوت کردیم تا در میزگردهای تخصصی نقطه نظرات نامزدها را تحلیل کنند و در بین دانشجویان و استادان نقدهایی به مناظرات انتخاباتی شد. استادان دانشگاه اعلام کردند که متأسفانه نامزدها نگاه ویژه‌ای به آموزش عالی نداشتند. ما در پویشی که راه انداختیم همه نقدها را شنیدیم و اعلام کردیم با توجه به همه مشکلاتی که وجود دارد همه دانشگاهیان در انتخابات حاضر شوند تا با مشارکتشان بتوانیم ایرانی آبادتر داشته باشیم.
مثلث طلایی مشارکت انتخاباتی
اصغر مهاجری، جامعه‌شناس و استاد دانشگاه تهران درباره اهمیت مشارکت در انتخابات می‌گوید: صاحبنظران حوزه اندیشه پیرامون مشارکت نکات ظریفی را بیان می‌کنند؛ اینکه با هم بیندیشیم، باهم برنامه‌ریزی کنیم، باهم اجرا کنیم، باهم متنعم شویم و باهم نظارت کنیم. اگر تمامی کسانی که در نظام مشارکتی علاقه‌مند هستند تا همه شهروندان یک نظام سیاسی درگیر فرایند مشارکت شوند باید همه به سهم خودشان شرایط مشارکت را فراهم کنند یعنی اجازه دهند باهم اندیشیده شود، باهم برنامه‌ریزی شود، باهم اجرا شود و از نتایج آن باهم متنعم شوند و سپس باهم نظارت کنند.
این جامعه‌شناس در ادامه می‌افزاید: در اطلس جغرافیایی سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی ایران، ۱۴۰۰ بسیار نقطه حائز اهمیتی است. با توجه به تغییراتی که در خاورمیانه و اتفاقاتی که در جهان رخ می‌دهد و پیامدهای کرونایی در یک موقعیت ممتاز و شایسته گفت‌و‌گوی جهانی در حوزه برجام هستیم و چون آینده بسیار برای ما مهم است باید همگان یعنی اصحاب حاکمیت، دولت، بخش‌های عمومی، روشنفکران، دانشگاهیان و بویژه مردم در آن شراکت، اندیشه و همراهی کنند.
این جامعه‌شناس تأکید می‌کند: جامعه‌ای که می‌خواهد حالش بهتر شود و افرادی را انتخاب کند و برخی‌ها را حذف کند که صلاحیت اداره جامعه را ندارند فقط می‌تواند از طریق فرایند شرکت در انتخابات با رأی خودش در صندوق‌ها آن را محقق کند. اما نکته مهم این است که این شراکت باید کارکرد و پیامد مثبت داشته باشند. صاحبنظران مشارکت معتقدند ما در یک نظام سیاسی و کشوری باید باهم بیندیشیم و باهم برنامه‌ریزی کنیم باهم اجرا کنیم و باهم متنعم شویم اگر در این فرایند تنعم و بهره‌مندی به کام همه مشارکت‌کنندگان نباشد مشارکت معنای واقعی‌اش را از دست می‌دهد لذا مثلث طلایی مشارکت انتخاباتی یعنی برگزارکنندگان و ناظران انتخابات و مردم باید شرایطی را فراهم کنند که نتیجه‌اش برد- برد باشد و همه احساس کنند از این شراکت سود می‌برند و لذا بسترهای مناسب برای شراکت سودمندانه وجود دارد. در مجموع در جامعه‌ای که در آن مشارکت اتفاق می‌افتد روبه رشد و کمال و توسعه خواهد بود. همه باید برای این بسترها تلاش کنند یعنی اگر هر کدام از اضلاع مثلث انتخاباتی به درستی رفتار نکنند به امر بسیار شرافتمندانه و سودمندانه انتخابات لطمه می‌زنند.
ارسال دیدگاه