نمایش ابزار آلات موسیقی حرام است؟

به گزارش روزنامه رسالت، جمعه‌شب هفته‌ای که گذشت، شهرام ناظری برای مردم آواز خواند. برای صندلی‌های خالی و آدم‌های خیالی. شوالیه‌ آواز ایران که از زمان دریافت نشان لژیون دونور فرانسه، این عنوان را یدک می‌کشد، در میان اجرای کنسرت، چند بار به خالی بودن سالن و این‌که این مسئله چقدر روی کیفیت خواندنش تأثیر منفی گذاشته، اشاره کرد. به گمانم این کار، یعنی اجرا برای صندلی‌های خالی، برای تمام هنرمندان، خطیبان، مداحان و تمام صاحب‌سخنانی که شاید فراموش کرده باشند چه اندازه ذوقشان را مدیون مستمعان هستند، لازم است. تویی که تا دیروز با صدای تشویق تماشاگران، با سکوت غرق در توجهشان، با چشم‌های خیره و شاید گاهی از پرده‌ اشک لرزانشان به وجد می‌آمدی و اجرایت جان دیگری می‌گرفت و منحصربه‌فرد می‌شد، حالا باید روبه‌روی ردیف پشت ردیف صندلی‌های یک‌شکل و عریان از تماشاچی بنشینی و ببینی که گویی زل زده‌اند به تو و بالا و پایین رفتن صدایت کوچک‌ترین تأثیری در وجودشان ندارد. این کنسرت با استقبال زیادی مواجه شد و نشان دادن نام ناظری در کنار نام شجریان، بنان، ابوالحسن خان صبا، لطفی و بسیاری دیگر از بزرگان نغمه و نوای ایرانی، بخشی از هویت موسیقی سنتی معاصر را شکل می‌دهد.
این کنسرت مجازی که از طریق تلویزیون اینترنتی لنز به‌طور مستقیم پخش می‌شد، حاشیه‌هایی هم داشت. مثل قطع و وصل شدن تصویر یا عدم نمایش سازهای نوازندگان. خصوصا مورد دوم بسیار موردتوجه قرار گرفت و دلیل آن نیز برای اغلب دنبال‌کنندگان آن برنامه مشخص نبود.

تلویزیون اینترنتی تابع قوانین صدا و سیماست
ازآنجایی‌که تلویزیون‌های اینترنتی زیر نظر صداوسیما فعالیت می‌کنند، باید تابع قوانین آن باشند. طبق مشی قدیمی صداوسیما، نمایش ابزار و آلات موسیقی، مصداق ترویج موسیقی بوده و این به فتوای رهبر انقلاب حرام است. البته در صداوسیما نمایش آلات موسیقی در آثاری که خارج از این سازمان تولید شده‌اند آزاد است. یعنی اگر در فیلم‌های خارجی ابزار موسیقی غربی نشان داده شده باشد، نیازی به سانسور آن نیست و این یعنی ممنوعیت نمایش آلات موسیقی، بیشتر از همه معطوف به موسیقی مظلوم سنتی می‌شود!
آیا ترویج موسیقی از اساس حرام است؟
اما در مورد حرمت ترویج موسیقی، باید دانست این حکم یک حکم دائمی نیست و مربوط به ذات موسیقی نمی‌شود. درواقع، ترویج موسیقی از اساس حرام نیست؛ اما چون در زمان ما غلبه‌ موسیقی با موسیقی لهوی بوده و موسیقی لهوی از انواع موسیقی حرام است، ترویج موسیقی خواه ناخواه منجر به ترویج حرام می‌شود و ترویج فعل حرام، خود از محرمات است. چنان‌که در بیان رهبر انقلاب می‌بینیم: «اگر زمانی رسید که موسیقی حرام مطلقا در جامعه وجود نداشت، یعنی موسیقیدان‌های متدینی پرورش یافتند که آثار هنری آن‌ها غیر لهوی و حلال، بلکه مقرب الی الله شد، آن وقت تشکیل آموزشگاه و نمایشگاه اشکال ندارد، اما امروز این‌گونه نیست و وضع موسیقی کشور، نامطلوب است؛ یعنی موسیقی لهوی مضل بر موسیقی غیر لهوی غلبه دارد. بنابراین در این شرایط ترویج موسیقی جایز نیست.» سؤال اینجاست که اگر صداوسیما به‌راستی نگران ترویج موسیقی لهوی در جامعه است، در پاسخ به این دغدغه‌ رهبر انقلاب مبنی بر پرورش موسیقیدانان متدین و تولید آثار حلال و بلکه مقرب الی الله، اقدام مؤثری انجام داده‌ است؟ آیا حذف ابزار موسیقی سنتی ایرانی و نمایش آلات موسیقی غربی، باعث بیگانگی هرچه بیشتر مخاطبان تلویزیون از موسیقی اصیل این مرز و بوم نمی‌شود؟ حقیقت این است که ما نباید تشخیص‌های بعضا سلیقه‌ای افراد و مراکز مختلف را با احکام شرعی یکی بگیریم. درواقع، هیچ فتوای مستقیمی از رهبر انقلاب مبنی بر حرمت نمایش ابزار موسیقی وجود ندارد! مگر نه این‌که در همان اول انقلاب و در همین صداوسیما، گروهی بودند که با دیدن سازهای موسیقی، آن‌ها را می‌شکستند، آن هم به فتوای حضرت خودشان؟ البته شرط انصاف این است که ذکر کنیم این افراد در اقلیت بودند و در همان زمان در صداوسیما سرودهای انقلابی به‌یادماندنی‌ای خلق شد.
امام پیشانی آهنگساز «شهید مطهر» را می بوسد
ارجاع این متن، به کتاب خواندنی خاطرات احمدعلی راغب است که در همین آذرماه سال پیش به رحمت خدا رفت و آهنگساز سرودهای فراموش‌نشدنی اول انقلاب همچون: «آمریکا مرگ به نیرنگ تو»، «ای مجاهد شهید مطهر» و «این بانگ آزادی است کز خاوران خیزد» و آثار ماندگار دیگر می‌باشد. راغب در همان کتاب نقل می‌کند پس از ساخت «ای مجاهد شهید مطهر» در رثای شهادت شهید مطهری، به همراه شهید مجید حداد عادل، رئیس وقت سازمان و در کمال ناباوری، به خدمت حضرت امام می‌رسند. امام در آن دیدار پیشانی این آهنگساز را می‌بوسند و می‌گویند: «من قطعه بی‌کلام این کار را هم گوش دادم مشکلی نداشت!» به نظر می‌رسد این دیدار، نمایه‌ای از نسبت انقلاب اسلامی با موسیقی باشد.