ارتقای سلامت روان در سایه کرونا

آنچه به عنوان روش‌های کلی پیشگیری از ابتلا به این ویروس بیان شده یعنی رعایت فاصله فیزیکی، پرهیز از اموری چون در آغوش گرفتن یا دست دادن و استفاده از ماسک که به نوعی پوششی بر حالات چهره است، همگی با وجود اینکه خیر عدم انتشار ویروس را دارد اما شر آسیب به سلامت روان را با خود می‌تواند به همراه داشته باشد. از سویی مسأله رعایت قرنطینه و انزوای اجتماعی به عنوان راهی برای شکستن زنجیره انتقال عفونت، تغییراتی جدی را در سبک زندگی خانواده‌ها ایجاد کرده و به طور مشخص، گروه‌های معینی از افراد خانواده را در معرض آسیب‌های جدی‌تر قرار داده. سالمندان که به خودی خود دارای محدودیت‌های جدی در روابط اجتماعی هستند در طی یک سال گذشته ناچار به خانه‌نشینی مطلق شده‌اند و کودکان نیز که نیازمند کودکستان، مدرسه و روابط اجتماعی برای رشد بهینه هستند از این امکانات در فضای حقیقی و در ارتباط نزدیک محروم مانده‌اند.

از سویی تأکید بر اموری چون استفاده از فضای مجازی برای انجام کار، روابط اجتماعی و فعالیت‌هایی چون مدرسه و آموزش عالی به گواه آمار استفاده از این امکان را در جامعه ما به شکل معنی‌داری افزایش داده است. پژوهش اخیر نشان می‌دهد که ۴۰ درصد پرسش شوندگان افزایش استفاده از فضای مجازی را در مدت کرونا گزارش داده‌اند. هرچند به عنوان یک توصیه مهم استفاده از امکانات مجازی برای تداوم روابط درون خانوادگی و اجتماعی و به عنوان بدیلی برای تجمعات تجویز می‌شود، اما باید به یاد داشته باشیم که این توصیه می‌تواند خطر بیش مصرف این امکان و جایگزینی روابط درون خانواده با نوعی اعتیاد به شبکه‌های اجتماعی را نیز در پی داشته باشد. مسأله دیگر افزایش خشونت درون خانواده است که در دوره قرنطینه در ایران و در دیگر کشورهای دنیا گزارش شده است. این موضوعات ما را به اهمیت توجه به سلامت روان در خانواده در دوره کووید متوجه می‌کند. بنابراین جدی گرفتن این مسائل و استفاده از توصیه‌هایی ساده جهت پیشگیری از اختلال و ارتقا در وضعیت سلامت روانی برای خانواده‌ها ضروری است.

با هم گفت‌وگو کنیم. ساعتی وسایل الکترونیک را کنار بگذاریم و درباره موضوعات ساده مثل آنچه که طی روز بر ما گذشته و آنچه برای آینده در نظر داریم با هم حرف بزنیم. حرف زدن در محیطی پذیرنده و غیر انتقادی حتی درباره نگرانی‌هایی چون تداوم همه‌گیری یا مشکلات اقتصادی می‌تواند به کاهش تنش کمک کند. البته در نظر داشته باشیم که اگر کودکان حضور دارند باید تلاش کنیم گفت‌وگوها را با فضای کودکانه آنها هماهنگ کنیم و از بحث‌های تنش آفرین و انتقال استرس خود به آنان بپرهیزیم.
یادمان باشد اموری چون فعالیت فیزیکی حتی راه رفتن در درون خانه‌های کوچک یا قدم زدن در کوچه و خیابان‌های اطراف منزل یا فعالیت‌های بسیار بسیار ساده نرمشی می‌تواند تأثیری معنی‌دار در وضعیت سلامت روان ما داشته باشد.

هم خود رعایت کنیم و هم به کودکان یادآوری کنیم که باید با نظمی معین بخوابند و بیدار شوند. رعایت نظم در ریتم‌های شبانه روزی ضامن تداوم سلامت روان ماست. از سالمندان غفلت نکنیم. با آنها با تلفن یا با تماس تصویری در ارتباط باشیم. حوصله کنیم و فرصت دهیم تا حرف بزنند. مکالمه را تا جای ممکن طولانی کنیم و اجازه بدهیم پیوند و علاقه‌ای در دل گفت و گو شکل بگیرد.
و البته چون گذشته راه‌های پیشگیری از کووید را جدی‌تر رعایت کنیم تا شاید زودتر زنجیره انتقال بشکند. مروج و الگو در این زمینه باشیم و خانواده را مدام دلگرمی دهیم تا در استفاده از پروتکل‌ها دلسرد نشوند.

*روانپزشک

منبع: ایران