برای اولین بار «نشان طلای ادبی سعدی» معرفی شد

عاطفه بزر‌گ‌نیا: نظام تعلیم و تربیت کشورمان طی سال‌های اخیر ضمن پی بردن به اهمیت کتابخوانی و آشنایی با آثار و گنجینه‌های ادبی تاریخ این مرز و بوم، بر شرکت در فعالیت‌های کتابخوانی و نویسندگی بیش از گذشته تاکید دارد. به همین سبب رویدادهایی مانند «عید و داستان» طراحی و اجرا شدند تا دانش‌آموزان در سال‌های آغازین تحصیل قادر باشند با پرورش توانمندی‌های ادبی خود با خلق یک اثر جایگاه خود را در عرصه فرهنگ و ادب زبان فارسی آزمون کنند.

در کنار نظام رسمی تعلیم و تربیت، موسساتی نیز در این عرصه مشغول فعالیت هستند که گاه اهداف ارزشمندی را در حوزه مهارت‌های ادبی دنبال می‌کنند. «مرکز پژوهشی ادبیات تحلیلی و تطبیقی اسراء» یکی از همین موسسات است که با مجوز رسمی و قطعی از وزارت علوم، برنامه‌های گوناگونی را در حوزه دانش‌آموزی با کمک مدارس و پژوهش‌سراهای دانش‌آموزی در مناطق مختلف آموزش و پرورش اجرا کرده است.

این مرکز پژوهشی برای حمایت و رشد و تربیت دانش‌آموزان در تمام پایه‌های تحصیلی «باشگاه ملی جوانان پژوهشگر» را از دوسال پبش راه اندازی کرده که تا کنون ۲۵۰۰ دانش‌آموز و دانشجومعلم و معلم کشور عضو این باشگاه هستند.

راهب عارفی، رییس پژوهشکده ادبیات اسراء، در گفت‌وگو با پانا درباره فعالیت‌های این مرکز در حوزه دانش‌آموزان و فرهنگیان و نیز اهداف تربیتی این فعالیت‌ها توضیح داد که مشروح آن را در ادامه می‌خوانید:

فعالیت‌های مرکز اسرا در حوزه دانش‌آموزی چیست و چه دوره‌های ادبی در این موسسه برای گروه‌های سنی دانش‌آموزان برگزار می‌شود؟

مرکز اسراء برنامه‌های مدون ویژه دانش‌آموزان را از سال ۹۵ در مناطق مختلف آموزش و پرورش اجرا کرده است که ازجمله آنها طرح «گفت‌وگو با خدای مهربان» بود که طی آن ۳۰۰ دانش‌آموز نویسنده تربیت شدند و آثار ادبی آنان را در قالب دو کتاب «آواز» و «پرواز» چاپ و منتشر شده است. این طرح ملی در راستای ضروت گفت‌وگو و ارتباط موثر کامی در جهت رفع آسیب‌های اجتماعی با رویکرد آموزش و یاد گیری مهارت‌های گفتن، شنیدن، خواندن و نوشتن اجرا شد.

اجرای طرح‌های «آفاق اندیشه» و «ستاک اندیشه» و «پرواز خیال» از دیگر برنامه‌های ما بود که در این طرح ملی آثار ادبی و علمی و هنری دانش‌آموزان منطقه ۱۰ بخصوص دبیرستان دخترانه فرهنگ شهید اختری به طور مستقل از ۱۰۱ دانش‌آموز با هدف تربیت نویسنده خلاق آموزش داده شد و آثارشان چاپ و منتشر شده است. این طرح ملی در راستای چاپ و نشر آثار نخبگان ادبی و هنری دانش‌آموزان اجرا شد.

اجرای طرح ملی «نویسنده خلاق» با رویکرد آموزش علمی و عملی شیوه ساده نویسندگی به دانش‌آموزان نیز از دیگر برنامه‌های موسسه بوده که تاکنون ۱۲ هزار دانش‌آموز از طریق فضای مجازی در سطح کشور آموزش رایگان دیده اند.

اجرای «طرح ملی تحلیل و درک مفاهیم، خوانش و حفظ شاهکارهای ادبی» با رویکرد شرح رسائل «خواجه عبدالله انصاری» که از سال گذشته در مناطق ۶ و ۸ و ۱۰ و ۱۸ اجرا شد و در تابستان از طریق کانال موسسه در شبکه‌های اجتماعی در سطح کشور بیش از ۴ هزار نفر شرکت کننده داشت.

هم اکنون برای دانش‌آموزان سراسر کشور دوره‌های نویسندگی خلاق، فن بیان سخنوری و مجری‌گری، ویرستاری و آیین نگارش، مقاله نویسی و روش تحقیق، مهارت‌های زندگی، زبان‌های خارجی با شیوه داستان که از سوی استادان مرکز پژوهشی اسراء ابداع شده از پیش دبستان تا سال دوازدهم، عروض و قافیه و کارگاه سرودن شعر، کارگاه حفظ و خوانش و درک مفاهیم برای آثار حافظ، سعدی، مولوی، فردوسی، خیام، عطار، و نیز کارگاه‌های خوشنویسی، شخصیت شناسی، مدیریت زمان و برنامه ریزی و هدف گذاری، انضباط شخصی، کنترل ذهن و تقویت حافظه، روش مطالعه و اصول تند خوانی و آمادگی برای امتحان، آموزش دروس فارسی و آیین نگارش از اول ابتدایی تا ۱۲ و چاپ و نشر آثار دانش‌آموزان سراسر کشور بعد از ویرایش ادبی و علمی و داوری در طرح ملی آفاق اندیشه برگزار می‌شود.

درباره جشنواره سعدی توضیح دهید و اینکه چند گروه سنی دانش‌آموزی در آن شرکت کردند؟

جشنواره بین المللی علمی، ادبی و هنری شیخ مصلح الدین سعدی شیرازی برای اولین با همکاری پژوهش سراهای دانش‌آموزی و مدارس فرهنگ در سال گذشته با و جود کرونا برگزار شد.

در این جشنواره دانش‌آموزان و دانشجویان و معلمان و استادان دانشگاه و حتی هنرمندانی به طور آزاد در سطح ملی و بین المللی شرکت کردند که نتایج آن در رسانه‌ها منتشر شد.

دانش‌آموزان در تمام سطوح و پایه‌های تحصیلی شرکت داشتند.

اهداف این جشنواره چیست و تا چه حدی از آنها محقق شده است؟

۱. شناسایی، معرفی و حمایت استعدادهای برتر در زمینه ادبیات و هنر

۲. ارج نهادن به مقام والای پژوهشگران، مخترعان، نوآوران و فنا آوران در عرصه هنر و ادبیات

۳. ایجاد و تقویت تفکر مثبت و خلاقیت در قالب خلاقیت‌های ادبی و هنری در دانش آموزان

۴. مبارزه با هر گونه تفکر و اندیشه‌های منفی که عامل ناهنجاری در دانش‌آموزان کشور می‌شود

۵. تقویت خودباوری و روحیه اظهار نظر در امور و حل مسائل

۶. برنامه‌ریزی برای آموزش و تربیت دانش‌آموزان مستعد

موضوعات کلی این جشنواره در ۴ بخش تقسیم‌بندی شد که شامل رابطه خدا با انسان، رابطه انسان با خدا، رابطه انسان با انسان و رابطه انسان با طبیعت است.

با شیوع کرونا و با توجه به استقبال خوب مخاطبان از این جشنواره، ارزیابی برگزار کنندگان نخستین جشنواره بین‌المللی علمی ادبی هنری شیخ مصلح الدین سعدی شیرازی این است که جشنواره ۷۵ درصد به اهداف خودش نزدیک شده است. امیدواریم با حمایت وزیر آموزش و پرورش و دیگر دست اندکاران فرهنگی کشور ازجمله وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و سازمان‌ها و نهادهای فرهنگی کشور این جشنواره در سطح ملی و بین المللی بدرخشد.

لازم به ذکر است این مرکز پژوهشی برای اولین بار «نشان طلای ادبی سعدی» را برای این جشنواره تدارک دیده است.

برای معلمان چه دوره هایی برگزار می کنید؟

برای معلمان و فرهنگیان زندگی زحمتکش کشور دوره‌های «روش‌ها و اصول تدریس»، «مقاله نویسی و روش تحقیق پیشرفته»، «مهارت های زندگی»، «انتخاب همسر»، «کارگاه‌های ادبی و درک مفاهیم شاهکارهای ادبیات فارسی»، «طرح مهندسی ادبیات»، «آیین نگارش و یرستاری»، «فن بیان و سخنوری و مجریگری»، «آشنایی با فلسفه برای معلمان و دانش‌آموزان»، «مزاج شناسی»، «گیاهان داوریی و کاربرد آنها در زندگی»، «تورهای کردشگری ادبی و علمی» برگزار می‌شود.

جایگاه و نقش این موسسه را در نظام تربیتی کشور چگونه می‌بینید و چه چشم‌اندازی برای آن متصور هستید؟

مرکز پژوهشی ادبیات تحلیلی و تطبیقی اسراء با ماموریت گسترش زبان و ادبیات فارسی و احیای آن در سطح ملی و بین المللی، چند طرح‌ ملی را اجرا می‌کند که یکی از آنها پویش «هر خانه- خانه فرهنگ ایرانی» است این پویش که در سال ۱۴۰۰ رباعیات حکیم خیام نیشابوری را مطرح کرده است و کتابش را هم به طور pdf در اختیار عموم به ویژه دانش‌آموزان و معلمان و دانشجوبان و آحاد مردم قرار داده است، در صدد احیای زبان و ادبیات فارسی است که متاسفانه با هجوم فضای اجتماعی مجازی این زبان دستخوش تحریف و ورود واژگان بیگانه شده است.

همچنین موسسه با اجرای طرح «مهندسی ادبیات» به دنبال تربیت استادان متخصص در عرصه ادبیات است. مثلا حافظ پژوه، سعدی پژوه، مولوی پژوه، فردوسی پژوه، و .....

دانش‌آموزان ابتدایی مستعد می‌توانند به این طرح بپیوندند و در طول تحصیل تا دیپلم موفق شوند با یکی از شخصیت‌های بزرگ ادبی ایران به شکل تخصصی آشنا شوند.

به طور کلی ادبیات چه نقشی در پرورش نسل آینده دارد و نظام آموزشی حاضر کشور چه ضعف‌هایی در این بخش در خود دارد؟

نقش بی بدیل ادبیات و هنر در توسعه فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و اقتصادی کشور قابل انکار نیست. با تربیت جوانان فرهیخته می‌توان به توسعه پایدار کشور کمک کرد.

امروز کشورهای اسکاندیناوی با گسترش کتابخانه‌ها و کتابخوانی و تربیت نویسندگان و هنرمندان توانسته به توسعه پایداری همه‌جانبه‌ای دست پیدا کنند. برای مثال در این کشورها، شمار پرونده‌های قضایی دو رقمی و زندان‌ها خالی است. در هلند، که زندان‌ها به دیگر کشورها اجاره داده می‌شود، سرانه مطالعه ۹۰ دقیقه است. هر فنلاندی در سال ۴۵ عنوان کتاب می‌خواند و نیمی از مردم در سال یک کتاب می‌نویسند.

در حالی که در کشور ما ۱۶ میلیون پرونده قضایی وجود دارد و سالانه ۶ میلیون نزاع خیابانی ثبت می‌شود. آمار طلاق و خودکشی و ترک تحصیل و زندانیان و آسیب‌های اجتماعی سر به فلک کشیده است. آمار مطالعه سرانه ایرانیان زیر دو دقیقه است.

اگر تنها به تربیت دانش‌آموزان ابتدایی خود در حوزه ادبیات و نویسندگی و مهارت‌های زندگی و هنر بپردازیم ما می‌توانیم ظرف دو دهه از تمام کشورهای جهان جلو بزنیم و به رشد و توسعه پایداری در همه عرصه‌های فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و اقتصادی دست پیدا کنیم.

رشد و توسعه پایدار یک ملت و کشور از کتابخانه ها و با تربیت جوانان فرهیخته و ادیب و متعهد امکان‌پذیر است.