مردم عجله دارند، پس سراغ شبکه های اجتماعی رفته‌اند؛ اطلاعات درست به خطر افتاده‌اند

به گزارش ایسنا یونس شکرخواه، روزنامه‌نگار پیشکسوت و استاد علوم ارتباطات شامگاه گذشته با حضور در یک لایو اینستاگرامی درباره اینفودمی در دوران کرونا و پساکرونا و جریان چرخش اطلاعات در یک سال گذشته توضیحاتی را ارائه کرد.

او در ابتدا ضمن بررسی ریشه‌های زبانشناسی این واژه، اظهار کرد که اینفودمی متشکل از دو واژه information ( اطلاعات) و demi (ریشه یونانی که به مردم نسبت داده می‌شود) است. در بخشی از این واژه اطلاعات خودنمایی می‌کند و در بخش دیگر به مردم در مقوله یک بیماری یا در واقع یک ویروس که الان همه با آن سر و کار داریم، اشاره دارد.

شکرخواه خاطرنشان کرد: این واژه برای اولین بار در سال ۲۰۰۳ و زمانی که گونه‌های اولیه ویروس‌های «سارس» در دنیا بروز کرد، مطرح شد و اوایل سال ۲۰۲۰ نیز یک بار دیگر این واژه از سوی سازمان بهداشت جهانی و سازمان ملل مطرح شد. این نگرانی از این جهت بود که می‌خواستند بگویند ممکن است در میان اطلاعاتی که دریافت می‌کنید، دروغ‌هایی هم وجود داشته باشد. در واقع خیلی پرریسک است که فکر نکنید اگر در معرض دریافت اخبار کرونا هستید، همه آن چیزی که می‌شنوید، درست است. الان بیش از یک سال است که از شیوع ویروس کرونا می‌گذرد، اما هنوز هم درباره مواردی همچون امکان انتقال ویروس از روی سطوح بحث می‌شود. بنابراین می‌توان اینگونه گفت که اینفودمی ترکیبی از حقیقت و افسانه است که باید مراقب آن باشیم.

این استاد علوم ارتباطات با بیان اینکه «غالباً برای ارائه این اطلاعات از فرمت‌های آشنا استفاده می‌شود»، یادآور شد که گاهی این فرمت‌ها مخاطب را منفعل می‌کند. به عنوان مثال تمام تلاش‌هایی که به صورت مکتوب و شفاهی که برای متقاعد کردن افراد صورت می‌گیرد، تاکید بر ساختن «ما» از منبع و مخاطب دارد و در ادامه حرف‌هایی می‌زند که به ظاهر آشنا است. به عنوان مثال گفته می‌شود که هیچ عقل سلیمی نمی‌پذیرد که ... ! در واقع از اینفودمی از طریق مکانیزم‌های آشنا تلاش می‌کند که آنچه خرج شما می‌کند تداول پیدا کند.

شکرخواه با بیان اینکه اینفودمی بیشتر تکیه بر آرزوها دارد تا حقایق موجود، اظهار کرد که در اینفودمی، این مدل چرخش اطلاعات بیشتر بر پایه آرزوهای افراد است.

او در ادامه با تاکید بر اینکه کرونا به عنوان نخستین اینفودمی شبکه‌های اجتماعی شناخته می‌شود، به بیان توضیحاتی درباره چرخش اطلاعات در این شبکه‌ها و افزایش کاربران آنها در این مدت، پرداخت و اظهار کرد: در این مدت سرمشق‌ها در رسانه‌ها دچار تغییر شد و مردم از پلتفرم‌های وب به شبکه‌های اجتماعی منتقل شدند. مردم دنبال اطلاعات تازه هستند و عجله دارند و به همین دلیل هم به سمت شبکه‌های اجتماعی رفته‌اند.

شکرخواه با بیان اینکه حرکت مردم به سمت شبکه‌های اجتماعی بیش از همه به پردازش اطلاعات درست آسیب می‌رساند، خاطرنشان کرد: شاید اولین گامی که ما باید بر داریم ساده‌سازی مفاهیم است و نه مبتذل‌سازی مفاهیم. هم‌اکنون سر پیچ خطرناکی هستیم و باید این مفاهیم را باز و به زبان ساده نشان دهیم و اثبات کنیم. در این مسیر نیاز به یک همگرایی اولیه داریم تا یک زبان مشترک پیدا کنیم.