کودکانی که آشیانه امن ندارند

در گذشته پدیده طلاق امری بسیار زشت و ناپسند بود و کسی که مرتکب این عمل می‌شد، مدتها مورد سرزنش مردم قرار می‌گرفت و به نوعی انگشت‌نما می‌شد. امروزه این پدیده شوم، شکل عادی‌تری به خود گرفته و کمتر کسی را می‌شود مثال زد که این اتفاق نامطلوب را در میان اطرافیان خود ندیده یا خودش تجربه نکرده باشد.

طلاق، تمامی اعضای خانواده را دچار استرس می‌کند، ولی برای فرزندان ناگوارتر است. تأثیر مستقیم طلاق بر فرزندان، تولید عواطف آزاردهنده از جمله ترس، خشم، گیج شدن و بهت زدگی است.
لیلا ۳۷ ساله و معلم است. او در مورد علت جدایی‌اش به پانا می‌گوید: به اصرار پدرم با خدمتگزار مدرسه که فکر می‌کرد مرد خوبی است ازدواج کردم، اما بعد از تولد دخترم روی واقعیش را نشان داد و مدام از من ایراد می‌گرفت. با اینکه از لحاظ شغلی و تحصیلات، هم‌کفو نبودیم اما دچار خودبرتربینی بود و مدام به من سرکوفت می‌زد. با زنان دیگر رابطه داشت و دائم در حال خیانت بود و مرا عقب افتاده خطاب می‌کرد. سالها بخاطر دخترم تحمل کردم اما دیگر از له شدن غرورم و ترس از آینده فرزندم، خسته شدم. اکنون آمده‌ام تا با صرف نظر از مهریه‌ ام حضانت دخترم را به‌عهده بگیرم و خلاص شوم.

خشونت و بدرفتاری در زندگی مشترک فقط مختص آقایان نیست و این رفتار در میان زنان هم دیده می‌شود.

ابوطالب ۳۹ ساله است و با وجودی که یک دختر ۹ ساله دارد می‌خواهد از همسرش جدا شود. او می‌گوید: همسرم بسیار بدبین و شکاک است و هیچ حق انتخابی به من نمی‌دهد. او تمام دستمزد مرا از من می‌گیرد و تمام اموالم را به اجبار به نام او زده‌ام. دلم برای دخترم می‌سوزد که باید در این فضای متشنج تربیت شود. بنابراین تصمیم به جدایی گرفتم.

ندا رحیمی، متخصص روانشناسی در این مورد می‌گوید: کودکان طلاق، با مسائلی مواجه می‌شوند که زندگی و سلامت روان آنها را تحت تأثیر قرار می‌دهد، مانند تشویش آنها از تنها گذاشته شدنشان توسط والدین و از دست‌دادن والدین، بازخوردهای دردناک و ناراحت کننده اطرافیان، کمبودهای عاطفی در اثر ندیدن یا کم دیدن یکی از والدین یا هر دوی آنها.

او ادامه می‌دهد: لازم است زن و مردی که از هم جدا می‌شوند با کسب اطلاعات درست و آموختن مهارتهای لازم و حتی شرکت در جلسات مشاوره بعد از طلاق به سلامت روان فرزندان و حتی خودشان کمک کنند.

رحیمی می‌گوید: وقتی زن و مردی تصمیم به جدایی می‌گیرند بهتر است کودک خود را از پیش با مسأله طلاق آشنا کنند تا درک و پذیرش تمام مراحل آن به مراتب برایش راحت‌تر شود و چنانچه این آشنایی اتفاق نیفتد امکان ابتلای کودک به ترسها و نگرانیهای حاصل از جدایی پدر و مادر، مثل ترس از تنهایی و ترک‌شدن افزایش می‌یابد که این تشویش‌ها به شدت سلامت روان کودک را در معرض خطرات جبران ناپذیر قرار می‌دهد و در آینده باعث بروز مشکلات رفتاری و مسائل عاطفی در کودک می شود.

او ادامه می‌دهد: بهترین راه این است که والدین چند روز قبل از جدایی فرصت کافی برای درک این مسأله را به فرزند خود بدهند و تا آمادگی لازم در فرزند ایجاد نشده، جدا نشوند یا فرزند را ترک نکنند. درباره اینکه چرا طلاق رخ داده است، به گونه‌ای که کودک متوجه موضوع شود، بدون اینکه اعتبار پدر یا مادر نزد کودک خدشه‌دار شود، با او صحبت کنند. بعد از طلاق پدر و مادر، کودک باید انتظار چه مسائل و رخدادهایی را داشته باشد و چگونه با آنها مواجه شده و آنها را حل کند و کودک اطمینان یابد که در رابطه خوب او با پدر و مادر خللی وارد نخواهد شد و او می‌تواند محبت، توجه و مراقبت آنها را داشته باشد.

با توضیح دادن این موارد و بحث مفید راجع به آنها می‌توان آسیب‌پذیری کودک را در مورد طلاق پدر و مادر کمتر کرد و در او آمادگی و توان مورد نیاز را برای کنار آمدن با این حادثه به مقدار خوبی ایجاد کرد.

خبرنگار: سحر شیخی