عوامل موثر بر ترک ‌تحصیل دانش‌آموزان و توصیه‌های راهبردی ناظر بر مواجهه با این پدیده

به گزارش پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش، ترک‌تحصیل پدیده‌ای است که بسیاری از نظام‌های آموزشی کم یا بیش با آن روبه‌رو هستند. توقف آموزش حضوری ناشی از همه‌گیری کووید ۱۹ و کاهش مشارکت دانش‌آموزان در فرایند آموزش و یادگیری، در کنار عوامل مختلف دیگر، خطر بالقوة ترک تحصیل را افزایش داده است. عوامل تأثیرگذار بر ترک تحصیل دانش‌آموزان صرفاً به شرایط دانش‌آموز و یا خانواده محدود نمی‌شوند، بلکه نقش محیط آموزش و سیاست‌های کلان نظام تعلیم و تربیت در پیشگیری از ترک تحصیل بسیار پررنگ است. شناسایی عوامل دخیل در بروز این پدیده به تبیین راهکارهای مقابله با آن کمک می‌کند.برخی از عوامل فردی، خانوادگی، و سیستمی ناشی از شیوع همه‌گیری کووید ۱۹، که می‌توانند خطر ترک تحصیل را افزایش ‌دهند، عبارتند از:

مشکلات اقتصادی و هزینه‌های مرتبط با آموزش‌های مجازی و یا از راه دور (از قبیل تهیه ابزار مورد نیاز برای آموزش‌های مجازی مانند تلفن همراه، رایانه، دسترسی به اینترنت، پرینت از تکالیف ارائه شده از طریق مجازی و غیره)؛

فراهم نبودن شرایط عاطفی و محیطی امن و آرام برای برخی از دانش‌آموزان در خانه تا بتوانند در سکوت و با آرامش در فرایند آموزش و یادگیری مشارکت داشته باشند؛

مواجهه برخی از دانش‌آموزان با مشکلات آموزشی در دروس مختلف (ناشی از کاستی‌های یادگیری در چهار ماه آخر سال تحصیلی گذشته) و کاهش انگیزه برای ادامة تحصیل؛

عدم ارائة آموزش‌های لازم به معلمان و دیگر مجریان مدرسه برای چگونگی برخورد با دانش‌آموزان به منظور حفظ سلامت روانی و ارائة حمایت‌های عاطفی مورد نیاز دانش‌آموزان، چگونگی برخورد با دانش‌آموزانی که آداب حضور در جلسات مجازی را رعایت نمی‌کنند، چگونگی برخورد با دانش‌آموزانی که تکالیف خود را انجام نمی‌دهند و غیره؛

کاهش تعاملات رو در رو بین معلم ـ دانش‌آموز و دانش‌آموز ـ دانش‌آموز، والدین و متولیان آموزشی در مدرسه ؛

ضعف نظارت بر حضور فعالانة دانش‌آموزان در جلسات آموزش و نظارت بردریافت مواد آموزشی (مجازی یا بسته‌های آموزشی)؛

ضعف و کاستی در زیرساخت‌ها و مهارت‌های فناورانة معلمان در استفاده از فناوری برای آموزش؛

عدم دسترسی دانش‌آموزان با نیازهای ویژه به امکانات آموزشی از قبیل ابزار (در آموزش‌های از راه دور یا مجازی) و یا عدم دسترسی حضوری به مربی کارآزموده و عدم آشنایی والدین با آموزش‌های لازم؛

ازدواج زود هنگام دختران (به عنوان دلیل ترک تحصیل و پیامد ترک تحصیل: تحت تأثیر افزایش مشکلات اقتصادی ناشی از همه‌گیری کووید ۱۹ )، انتظار والدین از دختران در خانه برای مشارکت در امور خانه و کار کودکان (به خصوص پسران) برای کمک به معاش خانواده‌ها که در هر دو وضعیت (دختران و پسران) به کاهش حضور در جلسات آموزشی منجر می‌شود؛

۹. ناتوانی والدین برای همراهی با جریان آموزش‌ در اثر ضعف مهارت در زبان فارسی (به طور خاص در مناطق دوزبانه)؛