آیا کرونا تمنای یادگیری را در ما بیدار می کند؟

پروفسور محمد رضا سرکارآرانی در جلسه اعضای کمیته علمی همایش ملی آموزش در دوران کرونا به میزبانی استان فارس که به صورت مجازی با حضور اعضای این کمیته برگزار شد گفت: معلمان ایران، در شرایط کرونا، در مقایسه با شرایط عادی آموزش مدرسه ای، خلاقیت هایی از خود نشان داده اند، راه‌هایی برای عبور از بحران پیدا کرده ند و آنها را به سرعت ترویج کرده اند.

عضو کمیته علمی همایش ملی آموزش در دوران همه گیری کرونا به میزبانی استان فارس گفت: پداگوژی‌های دست‌ساز اجتماعات محلی آموزش و یادگیری حتی در روستاها یا برای روستاها تا حدودی درس‌آموز و امیدآفرین است.

سرکارآرانی بیان کرد: مدارس و دانشگاه ها به "نوشتن" و تاثیر آن در فرایند آموزش و یادگیری، توجه بیشتری نشان داده اند و مهارت های خواندن و پردازش واژه (کلمه)ها نویسندگی بیشتر مورد توجه قرار گرفته است و بر توانایی اجرای دکلمه (دکلماتوری) ترجیح داده شده است به این معنی که به جای دیکته و کپی کردن، انشا و تمرین مهارت های بیان مقصود جدی گرفته شده است و درک تازه ای از رویدادها و نظرها و گفت وگوی با متن و گفت وگو با خود که معنی تفکر است، مورد توجه قرار گرفته است.

وی با بیان اینکه شیوع کرونا، فرصتی را فراهم آورد تا یکدیگر را بهتر ببینیم و به اطرافمان نگاهی دوباره بیندازیم افزود: به ویژه مشاهده و اندیشه در رشد و تحول کودکان به مثابه واقعه‌ای شگفت انگیز بسیار مورد توجه قرار گرفته شده است و در شرایط عادی بودجه‌بندی کتاب و درس و محتوا ذهن‌های ما را تسخیر کرده بود، حالا اما تغییر مستمر بچه‌ها بهتر دیده می شود و موضوع گفت وگوهای خانه و مدرسه قرار گرفته است.

استاد دانشکده مطالعات جهان در دانشگاه تهران ادامه داد: با آمدن کرونا دانشِ آموزش یا پداگوژی(علم و هنر آموزش و یادگیری) از پرده مدرسه و کلاس‌های درس بیرون افتاد و حالا تدریس معلم در فضای مجازی، که مثل فضای شیشه‌ای بدون دیوار و پرده است صورت می گیرد و بزرگسالان خودشان جمع و تفریق و کسر اعشار را بلدند ولی نشسته‌اند تا ببینند معلم چگونه به کودکان آموزش می دهد و کودکان چگونه یاد می‌گیرند و باید گفت این تجربه هم برای خانواده‌ها و هم برای معلمان شگفت‌انگیز است.

سرکارآرانی اظهار کرد: از سال گذشته، مهارت‌های ارتباط بین فردی و اجتماعی؛ نیز از پرده برون افتاد و معلوم شد چه چیزهای مهمی ارزش یادگرفتن دارند و ما تمرین کافی برای یادگرفتن آنها نکرده‌ایم و ناتوان در راه مانده‌ایم و هرچند تدریس، سخنرانی نیست را می‌دانستیم، ولی تا به حال در فضای شیشه‌ای صحبت نکرده بودیم اما حالا، اولیا نیز بهتر پیچیدگی آموزش و رنج یادگیری را درک می‌کنند.

او در نتیجه، گفت وگو درباره ضرورت غربال‌گری برنامه‌های آموزشی و محتوای درسی را رونق یافته دانست و افزود: چرایی و تشکیک در تاثیر این همه محتوای آموزشی پرسش رایجی شد و نیاز به هَرَس نصیحت‌های تکراری و بحث‌های کلامی در کتاب‌های درسی و توجه بیشتر به این که کتاب درسی چه ویژگی هایی دارد، فهم پذیرتر شد.

استاد مطرح دانشگاه علامه طباطبایی تهران گفت: فرصتی شد تا کتاب های درسی بین والدین و احیاناً خواهر و برادرها بچرخد و با دقت بیشتری محتوای آن خوانده و وارسی شود و خانواده ها متوجه شدند که کتاب های درسی نیاز بیشتری به پیام هایی دارند که زبان و حس و فهم مشترک بین نسلی را بیشتر کند و آنها را به هم پیوند دهد.

سرکار آرانی با بیان اینکه کرونا بسته های دانشی را که از طریق کتاب های درسی دست به دست می شود به چالش کشید اظهار کرد: بحران همه را اندکی هوشیارتر کرد تا ببینند دارند چه می آموزند و چه به یادها می سپارند؛ و آیا این ها دانش زنده است یا مرده و برای نمره است یا برای زندگی کردن، و یا برای کدام عهد و سرزمین است؟

وی در ادامه گفت:کرونا به ما این ندا را داد که روزگار ارزشیابی از دانسته‌ها سپری شده است و امروز دیگر توانایی عمل و به کارگیری دانسته‌هاست که محور ارزیابی قرار می‌گیرد و حالا، فرزندان‌مان در خانه و مدرسه فرصت کردند با صدای بلندتری پرسش های هر روزۀ خود را مطرح کنند، پرسش هایی مانند اینکه با حفظ و دانستن این مطالب چه کار می‌توان انجام داد؟ و یا این بسته‌های معرفت چه نسبتی با زیست اجتماعی، اقتصادی و این جهانی و حتی ویژگی های رشد طبیعی ما دارد؟

استاد پداگوژی دانشگاه ناگویا ژاپن بیان کرد: این روزها خانواده ها و معلمان، بیشتر در باره ی درماندگی خود در این زمینه با یکدیگر و مشاوران و روان شناسان و مربیان فرزندانشان بیشتر به گفت وگو می نشینند تا مسایل انضباطی و رفتاری بچه ها به ویژه از وقتی که پی برده اند که بچه ها با حفظ کردن محتوای کتاب های درسی، توانایی کافی انجام عملی اعم از بینشی، اندیشه ای و مهارتی را ندارند.

سرکارآرانی تاکید کرد: چنانچه مسئولانه به این گفت‌وگوها ادامه دهیم، البته مانند بچه‌ها بی‌پرده، روشن و مستمر، نورامید به تغییر معطوف به بهسازی آموزش در درون مسئله‌های آموزش و یادگیری ما سر بر می آورد و رویکرد اجتماعی «تمنای یادگیری» به جای «امتناع از یادگیری» راهی به امید، به نشاط و به بازاندیشی درعمل تربیتی و بازبینی الگوهای آموزش و یادگیری می گشاید.

همایش ملی آموزش در دوران کرونا، ۱۳ و ۱۴ اسفندماه ۹۹ به میزبانی اموزش و پرورش فارس برگزار خواهد شد