مسگرزاده: در طرح تعالی مدرسه با کمک ارزیابی‌ها نقاط قوت و ضعف خود را پیدا کنیم
در گذشته خود ارزیابی نوعی خودفریبی بوده که بیشتر جنبه گزارش‌سازی داشت/ دانش‌آموزان هم می‌توانند در ارزیابی مدیریت مدارس شرکت کنند
تهران (پانا) –- مدیرکل دوره اول متوسطه وزارت آموزش و پرورش معتقد است برای تحقق تعالی مدیریت مدرسه باید به مدد ارزیابی‌های درونی و بیرونی به شناسایی نقاط قوت و ضعف مدارس بپردازیم تا در نهایت راه رشد و تعالی را پیدا کنیم.
هر نهاد یا سازمان برای حرکت در مسیر رشد و پیشرفت نیازمند نقشه راه و الگویی است که به مدد آن از کاستی‌ها و ضعف‌ها بکاهد و به تقویت ساختاری در جهت تحقق اهداف خود بپردازد. دستگاه تعلیم و تربیت به مثابه یکی از تاثیرگذارترین نهادهای جامعه از این قاعده مستثنی نیست و اهمیت طراحی و تدوین چارچوب و الگویی که بتواند مسیر تحقق اهداف آن را تعریف و تسهیل کند بسیار حائز اهمیت به نظر می‌رسد. برنامه «تعالی مدیریت مدرسه» با الهام از الگوی تعالی سازمانی با این هدف و برای اجرا در سراسر کشور طراحی شده است که از طریق ساختار مدیریتی مدارس و به مدد سیستم خود ارزیابی موجبات پیشرفت و بهسازی مدرسه را فراهم می‌کند. این برنامه مدرسه را به سوی آموزشی مبتنی بر برنامه و عمل، پاسخ گویی بیشتر و توجه به نیازهای جامعه سوق خواهد داد.
در تعریفی که از الگوی تعالی مدیریت مدرسه ارائه شده است این برنامه «سعی دارد با تکیه بر سند تحول بنیادین و نگاهی تعالی‌بخش، مدرسه محور، مشارکت جو و کیفیت مدار ضمن تمرکز بر فرآیندهای مدیریتی شرایطی را فرآهم آورد تا همه عوامل موثر در مدیریت مدرسه ضمن شناسایی ظرفیت‌ها و توانایی‌های داخلی و پیرامونی خود، با اتخاذ رویکرد برنامه‌محوری نسبت به تعیین اهداف و طراحی برنامه عملیاتی مدرسه اقدام کند و با نگاهی تیزبین و نقاد به صورت مستمر عملکرد مدرسه خود را نسبت به نقشه راه یا برنامه عملیاتی و هدف های قصد شده بسنجد. هم‌چنین برایجلوگیری از هرگونه اتلاف فرصت، با تشخیص خطاها و شکاف‌های عملکردی، راه‌های بهبود را شناسایی کند و با برنامه ریزی مناسب به اجرای راهکارهای بهبود اقدام کند تا از این طریق کیفیت مدیریت مدرسه را ارتقا بخشیده و افزایش و بهره وری را ممکن کند.»
مرضیه مسگرزاده، مدیرکل دوره اول متوسطه وزارت آموزش و پرورش، در گفت‌وگو با پانا با موضوع الگوی تعالی مدرسه اظهار کرد: «در الگوی تعالی مدرسه سنجش این امتیاز و تعالی از دو منظر «ارزیابی درونی» و «ارزیابی بیرونی» انجام می‌شود که این دو نگاه در همه الگوهای تعالی سازمانی از جمله در آموزش و پرورش وجود دارد.»
در گذشته خود ارزیابی نوعی خودفریبی بوده که بیشتر جنبه گزارش‌سازی داشت
وی در توضیح ارزیابی درونی در تعالی مدیریت مدارس گفت: «ارزیابی درونی یا «خود ارزیابی» تلاش دارد فرهنگ و بینش و نگرش عام درباره سنجش را تغییر دهد و به جای کنترلِ بیرونی سعی دارد راهبری و کنترلِ درونی را جایگزین کند؛ لذا در الگوهای تعالی، هدف ما این است که حرکت به جلو بر اساس جوشش درونی شکل گیرد.»
مدیرکل متوسطه اول آموزش و پرورش بااشاره به برخی مشکلات موجود در اجرای خودارزیابی یا کنترل درونی اظهار کرد: «در گذشته خود ارزیابی نوعی خود فریبی بوده است که بیشتر جنبه گزارش‌سازی داشت تا بیان واقعیت؛ در حالی که در سیستم تعالی مدیریت مدرسه می‌خواهیم یک پوست‌اندازی اتفاق بیفتد. به طوری که هر مجموعه نقاط عقب‌ماندگی و ضعف خود را تشخیص دهد و نقاط قوت خود را تقویت کند تا این پیکره سالم بماند. برای رسیدن به این هدف باید نگاه و فرهنگ جدیدی حاکم شود؛ بنابراین طی سال‌های اولیه ممکن است افراد، طبق عادات مالوف، فیلم بازی کنند؛ اما در همین حین باید نگاهی حمایتگرانه - نه نگاه پدرانه و مادرانه - شکل بگیرد و آرام آرام این فرهنگ را ایجاد کند تا در نهایت تبدیل به نگاهِ غالب در تعالی سازمانی شود.»
وی ادامه داد: «روش به این صورت است که مدیر موردنظر باید داوطلب گرفتن جایزه ملی کیفیت شود. در اینجاست که «ارزیابی بیرونی» شروع می‌شود؛ یعنی مدارسی که، در مرحله خودارزیابی، امتیاز بالایی کسب کردند، تحت ارزیابی بیرونی قرار می‌گیرند. در مرحله بعدی، یعنی مرحله استانی، تعدادی از شرکت کنندگان از دور خارج می‌شوند تا در نهایت در مرحله کشوری ما به تعدادی از مدارس می‌رسیم که فیلترهای مختلف ارزیابی را پشت سر گذاشتند.»
دانش‌آموزان هم می‌توانند در ارزیابی مدیریت مدارس شرکت کنند
مسگرزاده درباره ارزیابی‌های بیرونی و عملکرد آن در سنجش شاخص‌های الگوی تعالی مدرسه گفت: «ما در مدل تعالی سازمانی به دنبال این هستیم که ذی نفعان در ارزیابی مدرسه خود نقش داشته باشند یعنی نوعی رضایت سنجی پرسشنامه‌های از دانش‌آموزان و اولیا انجام می‌شود. در اینجا فضا برای همه دانش‌آموزان باز است و همه می‌توانند در این نظرسنجی‌ها استفاده کنند. این نمرات شامل فعالیت‌های مدارس در حوزه‌های تخصصی و در بخش‌های آموزشی، پرورشی، تربیت بدنی، انجمن اولیا و مربیان خواهد بود و نتایجی که از این نظرسنجی‌ها استخراج می‌شود محرمانه است.»
مدارس برگزیده از سازمان استاندارد «گواهینامه اهتمام» دریافت می‌کنند
مدیرکل معاونت متوسطه آموزش و پرورش درباره اجرای طرح تعالی مدرسه طی سال‌های اخیر گفت: «برنامه تعالی مدرسه از سال ۱۳۹۳ به صورت سالیانه برگزار می‌شود و طبق آن تعدادی از مدارس برگزیده معرفی می‌شوند و از سازمان استاندارد «گواهینامه اهتمام» دریافت می‌کنند. در سال گذشته ۴۰۷ مدرسه از طرف ادارات آموزش و پرورش استان‌های کشور به این جایزه معرفی شدند و از بین آنها ۱۰۷ مدرسه جزو بهترین‌های کشوری شدند. مدارسی که موفق به دریافت این استاندارد می‌شوند، تندیس دریافت می‌کنند و تقدیرنامه هایشان به امضای هر دو حوزه، یعنی آموزش و پرورش و استاندارد، می‌رسد و این خود امتیاز بزرگی برای مدارس محسوب می‌شود.»
مسگرزاده در پایان به چشم‌انداز آینده طرح اشاره کرد و گفت: «در نسخه جدید الگوی تعالی مدیریت مدرسه، مدارس باید خود را رشد دهند؛ به این صورت که در هر دوره از اجرای این طرح باید آسیب شناسی کنیم تا نقاط قوت و ضعف کارمان را استخراج کنیم تا بعد از هر دوره بتوانیم برنامه‌ها را متناسب با اهداف تغییر دهیم.»
ارسال دیدگاه