480 دانش آموز با نیاز ویژه فاقد گوشی یا تبلت هستند

نامناسب بودن بسیاری از خدمات و امکانات ارائه شده برای معلولان در فضای شهری یکی از مشکلات معلولان در کشور است و همین امر باعث می‌شود در بسیاری از موارد اجتماعی و آموزشی و اشتغال، بی‌عدالتی در حق آنان صورت گیرد.

مرضیه بااطمینان، رئیس اداره آموزش و پرورش استثنایی خراسان جنوبی، در خصوص مشکلات این افراد در مدارس استثنایی و اقدامات صورت گرفته برای دانش آموزان با نیازهای ویژه به پانا گفت: «روز جهانی معلولین فرصت ارزشمندی برای تمرکز بر فعالیت‌های موثر در راستای اجتماعی کردن و جامعه‌پذیری دانش‌آموزان با نیازهای ویژه و بهره برداری از همه ظرفیت‌های موجود در نهادهای دولتی و غیردولتی در راستای بهبود و ارتقای کمی و کیفی خدمات آموزشی، پرورشی و توانبخشی به دانش آموزان با نیازهای ویژه و خانواده‌های آنها و تجلیل از زحمات همکاران شاغل در آموزش و پرورش استثنایی است.»

گروه‌های تحت پوشش آموزش و پرورش استثنایی چه کسانی هستند

بااطمینان با بیان اینکه آموزش و پرورش استثنایی تمامی ماموریت‌های آموزش و پرورش عادی به علاوه برخی ماموریت‌های سازمان بهزیستی و وزرات بهداشت را دارد، اظهار کرد: «آموزش و پرورش استثنایی علاوه بر تعلیم و تربیت دانش آموزان با نیازهای ویژه، وظیفه توانبخشی این دانش آموزان را نیز بر عهده دارد.»

بااطمینان عنوان کرد: «اداره آموزش وپرورش استثنایی به 7 گروه دانش آموز دارای معلولیت، خدمات آموزشی و توانبخشی ارائه می دهد که شامل: آسیب دیده بینایی، آسیب دیده شنوایی، جسمی حرکتی، کم توان ذهنی، چندمعلولیتی، اختلالات رفتاری( اوتیسم )، مشکلات ویژه یادگیری هستند.»

وی تاکید کرد: «هم اکنون 1480 دانش آموز با نیاز ویژه در مدارس استثنایی، 270 دانش آموز آسیب دیده بینایی، شنوایی، جسمی_حرکتی با بهره هوش عادی در مدارس عادی(پذیرا)، 1500دانش آموز دارای مشکلات یادگیری، 2700 دانش آموز دیرآموز در مدارس عادی مشغول به تحصیل هستند. این تعداد در 27 مرکز آموزشی، 40 کلاس خاص و 13 مرکز مشکلات یادگیری و 85 مدرسه پذیرا تحصیل می کنند.»

اهم خدمات ارائه شده از سوی اداره آموزش و پرورش استثنایی به دانش آموزان

او در ادامه گفت: «در آموزش و پرورش استثنایی علاوه بر دوره های تحصیلی آموزش و پرورش عادی دو دوره متوسطه پیش حرفه‌ای و متوسطه حرفه‌ای برای دانش‌آموزان استثنایی که کم‌توان ذهنی هستند، وجود دارد که دوره پیش دبستانی اجباری است. همچنین جهت مداخله به هنگام طلایی از بدو تولد به خانواده ها خدمات توانبخشی و مشاوره ای ارائه می‌دهیم.»

وی افزود: «هدف در دوره متوسطه پیش حرفه ای و حرفه ای مهارت آموزی است که در نهایت دانش آموز بعد از تحصیل بتواند وارد بازار کار شود و به عنوان شهروند سالم و مستقل زندگی کند. همچنین جهت گیری آموزش و پرورش استثنایی پرهیز حداکثری از ایزولاسیون و تفکیک دانش آموزان و جهت دهی به سمت آموزش‌ها تلفیقی و خصوصا فراگیر سازی است. در جهت کیفیت بخشی به طرح تلفیقی بایستی مناسب سازی صورت گیرد.»

بااطمینان در خصوص مناسب‌سازی‌های صورت گرفته برای دانش‌آموزان استثنایی گفت:« تألیف و مناسب‌سازی محتوای درسی، مناسب‌سازی تجهیزات، مناسب‌سازی فضا، مناسب‌سازی دانش‌آموزان عادی در مدارس پذیرا، مناسب‌سازی منابع انسانی و مناسب‌سازی فضای مجازی و آموزش از راه دور از جمله اقداماتی است که در راستای مناسب‌سازی، دسترسی و تردد و تحرک دانش آموزان با نیازهای ویژه انجام‌گرفته است.»

وی در ادامه اعلام کرد: «خدمات حمایتی شامل پرداخت هزینه های بیمارستانی، اعمال جراحی، کاشت حلزون، خدمات پاراکلنیکی، خدمات دارویی، خرید وسایل کمک توانبخشی از قبیل سمعک، عینک، پروتز و... به این دانش آموزان ارائه می شود. همچنین هزینه های خدمات توانبخشی در خارج از مدرسه نیز پرداخت می شود و توسط کار درمانگر، گفتاردرمان، شنوایی‌سنج و بینایی‌سنج، مشاوره، خدمات مشاوره ای و توانبخشی در داخل مدرسه به دانش آموزان با نیازهای ویژه ارائه می شود.»

وی بیان کرد: «جهت پوشش تحصیلی حداکثری، دانش آموزان استثنایی از خدمات سرویس ایاب و ذهاب رایگان حتی در دورترین نقطه و مناطق روستایی و مرزی برخوردار هستند.»

برنامه‌های اداره آموزش و پرورش استثنایی در سال 99

وی خاطرنشان کرد: «یکی از برنامه های سالانه اداره آموزش و پرورش استثنایی سنجش سلامت جسمانی و آمادگی تحصیلی نوآموزان بدو ورود به دبستان است؛ در سال جاری ۹۹ درصد نوآموزان بدو ورود به دبستان تحت پوشش برنامه سنجش قرار گرفتند و براساس سنجش انجام شده دانش آموزان نیازمند به حمایت، به مدارس استثنایی هدایت شده اند.»

وی عنوان کرد: «امسال سه بسته تحولی مدرسه انطباقی، مداخلات به‌هنگام طلایی و توسعه مشارکت‌ها، کاهش تمرکز و اجتماعی شدن در سازمان آموزش و پرورش استثنایی تدوین و اجرایی شده است.»

با اطمینان گفت: «در راستای اجرای بسته تحولی توسعه مشارکت ها، کاهش تمرکز و اجتماعی شدن، شیوه نامه باشگاه بازنشستگان، گنجینه مدیریتی، صد مدرسه صد دبیرخانه، پارلمان مشورتی اولیا، پارلمان مشورتی معلمان، اولیای مدرسه یار، تشکیل مجلس دانش آموزی، طرح هر دانش آموز حداقل یک نقش و یک تشکل، هر مدرسه یک سرود، طرح مدام، نظارت همتا، طرح جام به مدارس ابلاغ شده و در حال انجام باشد.»

وی در ادامه با بیان اینکه بسته تحولی مدرسه انطباقی با 3 برنامه و 9 فعالیت در حال پیگیری است، اظهار کرد: «برنامه اول این بسته تحولی مناسب‌سازی منابع انسانی است که با سه فعالیت نهضت آموزش زبان اشاره، آموزش معلمان مبتنی بر مهارت‌های چندگانه و نهضت آموزش خط بریل در حال انجام است.»

رئیس اداره آموزش و پرورش استثنایی خراسان جنوبی افزود: «در سال جاری 110 نفر از معلمان دانش آموزان با آسیب شنوایی، والدین دانش آموزان با آسیب شنوایی و کارکنان نهادهای اجرایی به میزان 40 ساعت آموزش زبان اشاره خواهند گذراند که هم‌‌اکنون دوره آموزش زبان اشاره همکاران به پایان رسیده است. همچنین در سال جاری 30 نفر از معلمان دانش آموزان با آسیب بینایی و والدین این دانش آموزان به میزان 40 ساعت آموزش خط بریل را می گذرانند که هم اکنون در حال برگزاری است. 10درصد از معلمان دانش آموزان با کم توانی ذهنی نیز 120 ساعت مهارت‌های چندگانه شامل آموزش زبان اشاره، خط بریل و طیف اوتیسم خواهند دید که به زودی آموزش این معلمان نیز شروع خواهد شد.»

بااطمینان در ادامه به تشریح برنامه دوم تحولی مدرسه انطباقی تحت عنوان مناسب سازی فناوری های نوین و دیجیتالی پرداخت و اظهار کرد: «این برنامه با سه فعالیت طراحی اپلیکیشن جامع آموزش و پرورش دانش آموزان با نیازهای ویژه، راه اندازی سامانه ندای همراه و درگاه جامع آموزش مجازی در حال پیگیری است.»

وی با بیان اینکه سامانه ندای همراه، ویژه دانش آموزان تلفیقی فراگیر راه اندازی شده است و ظرفیت آن به مراکز مشاوره، اختلالات یادگیری، کل مشاوران و مددکاران گسترش خواهد یافت، گفت: «پایگاه جامع آموزش مجازی در استان نیز به زودی راه اندازی خواهند شد.»
بااطمینان برنامه سوم بسته تحولی مدرسه انطباقی را مناسب‌سازی فضا و تجهیزات دانست و افزود: «مدرسه انطباقی دانش آموزان با اختلال طیف اوتیسم، مدرسه انطباقی الگوی پذیرای دانش آموزان تلفیقی فراگیر و نهضت مشارکتی توان افزایی سه فعالیت اجرایی این برنامه هستند.»

وی تاکید کرد: «یک مدرسه پذیرا و یک مدرسه اوتیسم در سطح استان به صورت الگویی در سال جاری مناسب‌سازی خواهند شد و دوره های آموزشی برای مناسب‌سازی معلمین مدارس تلفیقی نیز به زودی برگزار خواهد شد.»

رئیس اداره آموزش و پرورش استثنایی خراسان جنوبی با بیان اینکه در قالب نهضت مشارکتی توان افزایی 105 قلم وسیله آموزشی و توانبخشی به مبلغ 3 میلیارد ریال باید برای دانش آموزان با نیازهای ویژه استان تهیه شود اظهار کرد: «تاکنون فهرست اقلام مورد نیاز آموزشی، ورزشی و توان بخشی با نیازسنجی از مدارس تهیه شده است و از سایر نهادها، سازمان ها و ارگان ها و خیرین انتظار می رود در تهیه این اقلام مشارکت داشته باشند.»

بااطمینان افزود: «طبق نیازسنجی حدود 480 دانش آموز با نیاز ویژه در استان فاقد گوشی یا تبلت هستند و امیدواریم در قالب نهضت توان افزایی و با کمک سایر نهادها و خیرین همه دانش آموزان با نیازهای ویژه از امکانات و تجهیزات لازم برای استفاده از فضای مجازی و آموزش های دیجیتالی بهره مند شوند.»

وی یکی از بسته‌های تحولی آموزش و پرورش استثنایی را بسته تحولی مداخلات به هنگام طلایی دانست و گفت:«آموزش و پرورش استثنایی موظف به مداخله به هنگام از بدو تولد است و هر چه شناسایی به سن پایین تر گسترش پیدا کند، مداخلات به‌هنگام نیز بهتر صورت می گیرد و مانع از برخی معلولیت‌ها خواهد شد. افزایش پوشش سنجش سلامت جسمانی و آمادگی تحصیلی نیز از دیگر فعالیت‌ها در جهت مداخلات به‌هنگام طلایی است.»

وی ادامه داد: «کاهش حداکثری برنامه سنجش به سنین پایین تر، انعقاد تفاهم نامه با وزارت بهداشت و سازمان بهزیستی در جهت غربالگری های بدو تولد و ایجاد پایگاه سنجش دائمی با اتاق اکوستیک از جمله اقدامات در برنامه مداخله به هنگام طلایی است.»

اقدامات اداره آموزش و پرورش استثنایی در دوران کرونا

بااطمینان با تشریح اقدامات انجام شده در زیست بوم کرونا اظهار کرد: «راه اندازی سامانه آموزش ضمن خدمت مجازی، ایجاد شبکه ارتباطی و تعاملی با مدارس و ارائه گزارش هفتگی از مدارس در خصوص اطلس یادگیری، شبکه شاد، چالش‌ها و اقدامات مهم، برگزاری نشست با مدیران در قالب ویدئوکنفرانس هر دو هفته، تولید محتوای آموزشی و توانبخشی توسط همکاران، تبدیل مراکز مشاوره و راهنمایی خانواده دانش آموزان با نیازهای ویژه و مراکز آموزشی و توان بخشی مشکلات ویژه یادگیری به مراکز جامع اطلاع‌رسانی و آموزش خانواده از جمله اقدامات در ایام کرونا است.»

رئیس اداره آموزش و پرورش استثنایی خراسان جنوبی همچنین به تشریح اطلس آموزشی دانش آموزان استثنایی در بحران کرونا پرداخت و گفت: «100 درصد مدارس، 80درصد معلمان، 84 درصد کلاس ها و 51 درصد دانش آموزان استثنایی تا پایان خرداد 99 عضو شبکه شاد شدند.»

مرضیه بااطمینان افزود: «کانال محتوای رسمی آموزش و پرورش استثنایی در ۵ گروه استثنایی و شاخه های بهداشت، پرورشی، مشاوره و توان بخشی در شبکه شاد ایجاد شده است که تاکنون 1141 محتوای آموزشی استاندارد شامل 64 محتوای آموزشی ویژه پیش دبستانی ها، 340 محتوی آموزشی ویژه دانش آموزان ابتدایی، 194 محتوای آموزشی ویژه دانش‌آموزان متوسطه اول، 178 محتوای آموزشی ویژه متوسطه پیش حرفه ای و حرفه ای و 450 محتوای آموزشی در خصوص مشاوره و توان بخشی در این کانال ها بارگذاری شده است.»

آیا در استان به اندازه کافی فضای آموزشی وجود دارد

رئیس آموزش وپرورش استثنایی خراسان جنوبی در خصوص فضاهای آموزشی برای کودکان با نیازهای ویژه، خاطرنشان کرد: «توسعه مراکز و فضاهای آموزشی پرورشی و توانبخشی از ضروریات است. ساخت حداقل 5 آموزشگاه استثنایی، یک سالن ورزشی، 7 فضای کارگاهی در مدارس متوسطه حرفه ای، 5 سالن ورزشی درون مدرسه ای در استان مورد نیاز است.»

وی گفت: «خوشبختانه ساخت اولین آموزشگاه اوتیسم در استان در آذرماه 98 توسط خیر بزرگوار دکتر گنجی و مشارکت نوسازی در بیرجند کلنگ زده شد و امیدواریم تا مهر 1400 به بهره برداری برسد.»
بااطمینان تصریح کرد: «23 مرکز آموزشی و توان بخشی مشکلات ویژه یادگیری دراستان وجود دارد که 13مرکز آن دولتی و 10 مرکز نیز غیر دولتی است.»

اقدامات آموزش و پرورش استثنایی در خصوص آموزش‌های خودمراقبتی در ایام کرونا

بااطمینان با تشریح اقدامات اداره آموزش و پرورش استثنایی در خصوص آموزش‌های خود مراقبتی برای آموزش دانش آموزان با نیاز های ویژه در ایام کرونا، گفت: «در ابتدای فیلم های آموزشی و محتوی الکترونیکی تهیه شده توسط همکاران برای دانش آموزان ابتدایی و دوره متوسطه پیش حرفه ای و حرفه ای توصیه های بهداشتی در زمان کرونا ارائه شده است. همچنین بروشور آموزش خودمراقبتی در ایام کرونا ویژه دانش آموزان با نیازهای ویژه براساس دستورالعمل وزارت بهداشت تهیه شده است و در اختیار دانش‌آموزان و خانواده‌هایشان قرار داده شده است. بروشورهایی با موضوعات آموزش نحوه شستن دست‌ها، خانه، امن‌ترین مکان برای دوری از کرونا و نکات بهداشتی در عصر کرونا توسط مشاوران مدارس تهیه و توزیع شده است.»

وی تصریح کرد: «برگزاری جلسات آموزش خانواده به صورت مجازی توسط مشاوران مدارس و ارائه مطالبی برای کمک به کاهش استرس و فشار روانی ناشی از بیماری کرونا از دیگر اقدامات است و در همین راستا مراقبان سلامت، مشاوران و معلمان تربیت بدنی به کلاس های معلمان در شبکه شاد اضافه شدند تا بر اساس برنامه ریزی دقیق اوایل کلاس را به آموزش خود مراقبتی بپردازند.»

‏وی گفت: «مرکز مشاوره پیوند دانش آموزان با نیازهای ویژه نیز به صورت شبانه روز و از طریق مجازی و مشاوره تلفنی پاسخگوی خانواده ها بوده است.»

بااطمینان یادآور شد: «کلیپ هایی به زبان اشاره برای استفاده کادر پزشکی و درمانی در راستای ارتباط با افراد بیمار با آسیب شنوایی نیز تهیه و در اختیار کادر درمان بیمارستان گذاشته شده است.»

مهمترین چالش‌های آموزش و پرورش استثنایی خراسان جنوبی

وی در پایان تصریح کرد: «مهمترین چالش‌های پیش رو، کمبود نیروی انسانی متخصص در حوزه آموزش و توانبخشی، نیاز به ساخت فضای آموزشی، عدم دسترسی دانش آموزان به خدمات آموزش مجازی به علت نداشتن گوشی یا تبلت و یا عدم دسترسی به اینترنت در مناطق دورافتاده است.»