نبرد سخت تهران با سه اهریمن کرونا، آلودگی هوا و تحریم

سید آرش حسینی میلانی در دویست و چهل و پنجمین جلسه شورا و در نطق پیش از دستور، با قرائت بخشی از بیانیه هوای تهران در سال ۷۲ گفت: بیانیه هوای تهران ۷۲ آغاز حرکتی مطالبه‌محور و مدنی جهت پیگیری حق شهر برای هوای پاک بوده است در سال‌های بعد ۱۳۸۹، ۱۳۹۰، ۱۳۹۵ و ۱۳۹۶ فعالان محیط زیست، هنرمندان، دانشجویان، اساتید دانشگاه، پزشکان و اصحاب رسانه بر این حق مسلم شهروندی در بیانیه‌های متعدد پافشاری کرده‌اند.

وی ادامه داد: دستگاه‌های مسئول اعم از شهری و دولتی در قالب طرح‌های جامع مبارزه با آلودگی هوا و مصوبات هیات وزیران تلاش کرده‌اند به این مطالبات بر حق پاسخ بدهند و توفیقات و دستاوردهایی هم حاصل شده است.

این عضو شورای شهر با بیان اینکه همچنان شهر تهران پس از نیم قرن تحمل موج‌های متعدد دود و آلودگی، در آستانه ورود به قرن جدید شمسی یکی از آلوده‌ترین شهرهای جهان است، اظهار کرد: اینک در آستانه آخرین فصل آلودگی هوا در سده ۱۴۰۰ قرار داریم که از بد روزگار با بیماری همه‌گیر کرونا مقارن شده است.

حسینی میلانی با اشاره به وضعیت جوی فصل پاییز تصریح کرد: خطر اینجاست که پاییز خشک‌تری را در پیش‌رو داریم و تحریم‌های ظالمانه نیز راه را برای کمک به تنفس شهر تنگ کرده است. در شش ماهه دوم سال ۹۹، شهر تهران باید هم‌زمان با سه اهریمن کرونا، آلودگی هوا و تحریم نبردی سخت را به سرانجام برساند.

وی با اشاره به روز جهانی مبارزه با تغییرات اقلیمی خاطرنشان کرد: بر اساس گزارش چشم‌انداز تغییرات اقلیمی در ایران، میانگین بارش سالانه در افق ۸۳ سال آینده کاهش یافته و بیشترین کاهش بارش در منطقه مرکزی ایران در فصول بهار و پاییز به ترتیب با ۴.۵ درصد و ۶.۷ درصد رخ خواهد داد.

سخنگوی کمیسیون سلامت و محیط زیست افزود: علاوه بر مشکل کم‌آبی، تغییرات اقلیمی، فراوانی رخداد توفان‌های گرد و خاک را افزایش داده و باعث آلودگی هوا در شهرهای مجاور مناطق کویری چون تهران خواهد شد.

به گفته حسینی میلانی، مطالعه دیگری که توسط دانشگاه زوریخ برای ۵۲۰ شهر جهان انجام شده، بیانگر هشدار جدی درباره کاهش سرعت و فراوانی بادهای موثر در تهویه طبیعی شهر تهران در ۳۰ سال آینده است.

وی با بیان اینکه هنوز ابعاد اثرات تغییر اقلیم بر توان تهویه شهر تهران به صورت دقیق شناسایی نشده است، گفت: لازم است مرکز مطالعات شهرداری تهران و شرکت کنترل کیفیت هوا حمایت از انجام چنین تحقیقی را در دستورکار خود قرار دهد. اما در برابر چشم‌اندازی چنین غبار‌آلود، باید از خود بپرسیم با وجود همه اقداماتی که از سوی مدیریت شهری انجام شده، همه قوانینی که امروز چه در شورا و چه در دیگر سطوح عالی تصویب شده‌اند، حل معضل آلودگی هوا در شهر تهران در چه نقطه‌ای قرار دارد؟

عضو هیات رئیسه شورای شهر با اشاره به آثار آلودگی هوا بیان کرد: همچنان آلودگی هوا براساس گزارش بانک جهانی به عنوان کشنده‌ترین نوع آلودگی شناخته می‌شود و نقش موثر و به سزایی در مرگ و میر انسان‌ها در سراسر جهان دارد. توجه مسئولانه به این وضعیت در تهران کرونایی امروز حائز اهمیت فراوان است.

حسینی میلانی به وضعیت آلودگی هوا بر شیوع ویروس کرونا اشاره کرد و یادآور شد: وزارت بهداشت کشور هشدار داده که آلودگی هوا بر میزان مبتلایان به بیماری کووید۱۹ تاثیر مستقیم داشته و بر تعداد فوت‌شدگان این بیماری به میزان ۶ تا ۱۵ درصد اثرگذار بوده است. همچنین تحقیقات دانشگاه هاروارد نشان داده که به ازای افزایش یک واحد ذرات معلق، میزان تلفات ۸ درصد افزایش یافته است.

وی اضافه کرد: سازمان بهداشت جهانی نیز اعلام کرده که ذرات معلق وضعیت کرونا را خطرناک‌تر می‌کند چراکه امکان انتقال ویروس از طریق ذرات معلق امکانپذیر است و هوای آلوده تهران و بیماری کووید۱۹ دست به دست هم داده‌ و ریه تهرانی‌ها را هدف و نشانه قرار داده‌اند.

رئیس کمیته محیط زیست و خدمات شهری با بیان اینکه مطابق با آمارهای وزارت بهداشت در تهران سالیانه بین چهار تا پنج هزار مرگ به دلیل آلودگی هوا اتفاق می‌افتد، عنوان کرد: این مسئله به تنهایی خسارات مادی و معنوی سنگینی را بر پیکره جامعه شهری وارد می‌کند. این در حالی است که افراد بسیاری به دلیل مواجهه با هوای آلوده به بیماری‌های قلبی و تنفسی مبتلا می‌شوند و هزاران خانواده‌ درگیر مسایل اقتصادی و روانی می‌شوند.

به گفته حسینی میلانی، در شرایط فعلی آلودگی هوا در تهران یک معضل حتمی برای سلامتی و کیفیت زندگی شهروندان و اقتصاد شهری است؛ وضعی که همگان به ویژه مسئولان بر آن علم دارند اما متاسفانه یا به آن باور ندارند یا جان مردم برایشان موضوعی اولویت‌دار نیست.

وی با تشریح وضعیت آلاینده‌ها در هوای تهران گفت: بررسی متوسط غلظت سالانه آلاینده‌های اصلی شهر تهران طی سال‌های ۱۳۸۶ الی ۱۳۹۸ نشانگر آن است که روند متوسط غلظت آلاینده‌های CO، SO۲ و PM۲.۵ در سالیان اخیر کاهشی بوده اما میانگین آنها در سال ۱۳۹۸ نسبت به سال قبل کمی افزایش داشته است.

این عضو شورای شهر با بیان اینکه طی سال ۹۸، ۷۱ روز به لحاظ آلاینده PM۲.۵ در وضعیت نامطلوب قرار داشت، اظهار کرد: در ۲۵ روز از سال ۱۳۹۸ (با افزایشی در حدود سه درصد نسبت به سال ۹۷) کیفیت هوا از منظر آلاینده ازن در وضعیت ناسالم برای گروه‌های حساس قرار گرفت. در مجموع طی سال ۱۳۹۸، میانگین غلظت سالانه کلیه آلاینده‌ها به غیر از منواکسیدکربن نسبت به سال ۱۳۹۷ در حدود ۵.۸ درصد بیشتر شده و در مورد منواکسیدکربن شرایط مشابهی داشته است.

حسینی میلانی با بیان اینکه در نیمه دوم سال ۱۳۹۸ در مجموع ۶۱ روز فراتر از حد مجاز سلامت قرار داشته است، تصریح کرد: از این میان چهار روز در شرایط ناسالم برای همه اقشار جامعه بوده است. در مدت مشابه طی شش ماه دوم سال ۱۳۹۷، ۳۲ روز وضعیت ناسالم برای گروه‌های حساس وجود داشته و هیچ یک از روزها در شرایط ناسالم نبوده است.

وی ادامه داد: این آمار برای سال ۹۶ به ترتیب ۷۹ و ۸ روز بوده است. در واقع شرایط نامطلوب در نیمه دوم سال ۹۸، ۲۹ روز بیشتر از مدت مشابه سال ۹۷ و ۲۶ روز کمتر از دوره مشابه در سال ۹۶ بوده است.

سخنگوی کمیسیون سلامت و محیط زیست با اشاره به تعطیلی مدارس خاطرنشان کرد: در شش ماهه دوم سال ۹۸ مدارس ۱۰ روز به علت آلودگی هوا تعطیل شدند که برابر با آمار سال ۹۶ است و این در حالی است که در دوره مشابه در سال ۹۷ هیچ تعطیلی نداشتیم.

حسینی میلانی با بیان اینکه در فصل آلودگی ۹۸ به ترتیب سه دوره طولانی مدت متوالی ۹، ۸ و ۸ روزه آلودگی هوا ثبت شد، ابراز کرد: در مقام مقایسه تعداد روزهای متوالی شرایط نامطلوب در مدت مشابه در سال ۹۷ از چهار روز بیشتر نشده در حالی که در مدت مشابه سال ۹۶ توالی شرایط آلوده به ۱۶ روز نیز رسید. فصل آلودگی سال ۹۸ با وجود آنکه تعداد روزهای متوالی آن ۱.۵ برابر سال ۹۶ بوده اما تعداد روزهای آلاینده کمتری داشته است.

وی افزود: شاه‌کلید کنترل آلودگی هوای تهران چیزی نیست جز ترغیب مردم و مسئولان به استفاده و توسعه حمل و نقل عمومی اما در حال حاضر با شرایط کرونایی که کشور با آن دست‌وپنجه نرم می‌کند، این راهکار عملا منتفی است.

عضو هیات رئیسه شورای شهر با اشاره به وضعیت کرونایی کشور بیان کرد: هرچند که به دلیل حذف سفرهای آموزشی و برگزاری کلاس‌های مدارس، دانشگاه‌ها و... به صورت مجازی تا حدود ۳۰ درصد از تردد و حمل و نقل معمول ما در شهر تهران کاسته شده است اما در مقابل اجرای تغییراتی در اجرای طرح ترافیک سبب شده است که استفاده از خودروهای شخصی افزایش پیدا کند.

حسینی میلانی با بیان اینکه درایت دولت و دستگاه‌های حاکمیتی در کم کردن تقاضا برای سفر ضروری است، یادآور شد: اینک هشت ماه از شیوع ویروس کرونا در کشور گذشته اما تا چه اندازه در کنترل و مدیریت موفق بوده‌ایم؟ دولت و شهرداری تا چه اندازه توانسته راهکارهایی را ایجاد و در نظر بگیرد که خدمات ارائه ‌شده به مردم در بخش‌های مختلف دولتی عملا به صورت غیرحضوری باشد و از این طریق تمایل مردم به سفر کاهش یابد؟

به گفته این عضو شورای شهر، شهرداری تهران برای اجرای تعهدات خود در برنامه کنترل آلودگی هوا با ریسک‌های مهمی چون عدم ثبات بازار، تحریم‌ها و عدم امکان برنامه‌ریزی در حوزه یارانه سوخت مواجهه است اما در شرایط نامساعد کنونی لازم است از رویکرد بهینه‌سازی تخصیص بودجه و تامین ۱۰۰ درصدی منابع مالی برای اولویت‌های اصلی استفاده کند.

وی معاینه فنی دیزل سنگین و تامین یارانه خودروهای خدماتی، جایگزینی موتورسیکلت‌های کاربراتوری با انژکتوری و بهسازی موتور و نصب فیلتر دوده بر روی اتوبوس‌ها و خودروهای دیزل سنگین با اولویت بخش خدمات عمومی را سه اقدامی برشمرد که بیشترین میزان کاهش انتشار آلودگی هوا به ازای واحد هزینه را دارند.

حسینی میلانی با اشاره به اهتمام شهرداری به معاینه فنی عنوان کرد: در بخش معاینه فنی شهرداری از دو سال گذشته اهتمام جدی به کنترل معاینه فنی اتوبوس‌های ناوگان حمل و نقل عمومی داشته و با تقویت دوربین‌های رینگ پیرامونی شهر تهران و همکاری پلیس راهور تلاش کرده پایش موثری بر روی تردد کامیون‌ها اعمال کند.

وی اضافه کرد: در این رابطه دوربین‌های ثبت تصویری به حد کافی در سطح شهر تهران وجود دارد اما یکسری از راه‌هایی منتهی به شهر تهران فاقد دوربین‌های نظارتی هستند و احتمال دارد خودروهایی که باعث انتشار آلودگی می‌شوند از این راه وارد پایتخت شوند.

رئیس کمیته محیط زیست و خدمات شهری با بیان اینکه ۳۶ نقطه که نیازمند نصب دوربین هستند، اعلام شده‌اند، گفت: ضروری است شهرداری تهران در هماهنگی با پلیس راهور و اداره کل راهداری استان نسبت به نصب و راه‌اندازی این دوربین‌ها در آن ۳۶ نقطه هرچه سریعتر اقدام و پلیس راهنمایی و رانندگی هم برخورد قاطعانه‌تر و اقدامات جدی‌تر را برای جلوگیری از ورود خودروهای دودزا انجام دهد.

حسینی میلانی درباره موتور سیکلت‌ها هم اظهار کرد: در بخش جایگزینی موتورسیکلت‌های کاربراتوری با انژکتوری با همکاری با صندوق کارآفرینی امید، برنامه وام کم‌بهره برای تعویض موتور سیکلت کاربراتوری در تهران تدوین شده اما به دلیل افزایش قیمت ارز و نوسان قیمت‌ها، مذاکرات درخصوص قیمت فروش موتور سیکلت نو هنوز در جریان است.

وی با بیان اینکه تعداد وام برای تعویض موتورسیکلت‌ها برای نوع انژکتوری ۴۰ هزار عدد در سال ۱۳۹۹ است، تصریح کرد: این رقم معادل چهار درصد نیاز برنامه نوسازی است و شهرداری تهران در این زمینه به تنهایی قادر به حل مسئله نیست. در این بخش کمک دولت جهت اختصاص سالانه ۸۵۰ میلیارد تومان منابع اعتباری مورد نیاز است.

عضو هیات رئیسه شورای شهر با بیان اینکه در بخش موتورسیکلت برقی به دلیل شرایط ارزی امکان تامین مالی به مراتب دشوارتر شده است، خاطرنشان کرد: عملا تا رفع مشکلات ارزبری برنامه مذکور قابل تحقق نیست. سازوکار مهم دیگر اسقاط موتورسیکلت‌های فرسوده در ازای تولید موتورسیکلت‌های جدید است که متاسفانه به دلیل رای دیوان عدالت اداری مبنی بر ابطال آیین‌نامه اجرایی ماده ۸ قانون هوای پاک، عملا این راهکار از دسترس خارج شده است.

تا سه سال آینده با انبوه موتورهای آلاینده و فرسوده مواجه هستیم

حسینی میلانی با بیان اینکه سازمان محیط زیست و وزارت صمت در اسرع وقت راهکار قانونی جایگزین را تدبیر کنند، گفت: در غیر این صورت با توجه به روند فعلی رشد فرسودگی موتورسیکلت‌ها پیش بینی می شود تا سال ۱۴۰۲ با انبوه موتورهای به شدت آلاینده و فرسوده (معادل ۲.۳ میلیون دستگاه) مواجه شویم.

وی با بیان اینکه در بخش نصب فیلترهای دوده بر روی اتوبوس‌های موجود عملکرد رضایت‌بخشی وجود نداشته است، عنوان کرد: صرفا ۵۰ اتوبوس جدید در دست تحویل مجهز به فیلتر شده‌اند. به نظر می‌رسد با توجه به ایجاد ظرفیت تامین فیلتر دوده از صنایع داخلی، شهرداری نیازمند بازنگری جدی در رویکرد تخصیص منابع بوده و لازم است در برنامه بهسازی ۵۰۰ اتوبوس خود، نصب فیلتر دوده را در اولویت کاری قرار دهد.

سخنگوی کمیسیون سلامت و محیط زیست با بیان اینکه ۴۰ درصد آلودگی شهر تهران مربوط به خودروهای فرسوده است، یادآور شد: در سال گذشته تنها هفت درصد خودروهای فرسوده به مراکز معاینه فنی تهران مراجعه کردند. از سوی دیگر با ابطال آیین‌نامه مربوطه توسط دیوان عدالت اداری راه حل اسقاط خودرو دچار مشکلات جدی اجرایی شده است.

حسینی میلانی با اشاره به ضرورت افزایش مراجعه خودروها به مراکز معاینه فنی بیان کرد: یکی از راهکارهای مطرح افزایش تعدد دفعات معاینه فنی خودروهای فرسوده در طول یک سال است تا بتوان به این شکل به اطمینان نسبی از ایمنی و حداقل آلایندگی خودروهای فرسوده تا جایگزینی خودروهای نو دست یافت.

وی ادامه داد: ضروری است پلیس راهور به برخورد جدی‌تر با خودروهایی که فاقد معاینه فنی هستند اقدام کند؛ هرچند که بسیاری از خودروهای تازه تولید هم به سختی استانداردهای معاینه فنی را پاس می‌کنند.

عضو هیات رئیسه شورای شهر پسماندسوزی در اطراف شهر تهران را یکی از عوامل مهم در انتشار آلودگی در ماه‌های سرد سال برشمرد و گفت: ضروری است فرمانداری تهران و دستگاه‌های مرتبط اقدامات جدی برای جلوگیری از پسماندسوزی را انجام دهند و اداره‌ کل حفاظت محیط زیست استان تهران نیز این موضوع را به جد پیگیری و پایش کند.

حسینی میلانی با بیان اینکه با یادآوری مصرف سوخت مازوت در نیروگاه¬ها و صنایع بزرگ اطراف شهر تهران اظهار داشت: این موضوع به طور قابل توجهی سبب افزایش غلظت آلاینده‌های ذرات معلق اکسیدهای گوگرد در شهر شده است. براساس نتایج مطالعات سیاهه انتشار آلودگی هوای تهران، بیش از ۳۹.۳ درصد آلودگی هوا در بخش ذرات معلق مربوط به منابع آلاینده ثابت از جمله صنایع، پالایشگاه‌ها و نیروگاه‌ها است.

وی با بیان اینکه اخیرا یکی از صنایع آلاینده اقدام به طرح شکایت علیه خلیل‌آبادی نماینده شورای شهر به دلیل تذکرشان کرده است، تصریح کرد: به نظر می‌رسد زمان آن فرارسیده که شورای شهر ظرفیت حقوقی خود را برای اعلام جرم بر علیه مراکز آلاینده فعال ساخته و پیگیری حقوق عامه در حوزه هوای پاک را در مراجع قضایی و نظارتی در دستورکار قرار دهد.

به گفته رئیس کمیته محیط زیست و خدمات شهری، شفافیت اداره‌کل محیط زیست استان تهران در اطلاع‌رسانی آمار و اطلاعات آلایندگی واحدهای صنعتی در منطقه شهری تهران مورد درخواست بوده و در این رابطه ضرورت دارد شرکت کنترل کیفیت هوای تهران ظرفیت پایش سیار خود در حریم شهر تهران را تقویت و شورای شهر نیز بودجه لازم جهت پشتیبانی از رصد آلودگی مراکز آلاینده ثابت در محدوده منطقه شهری تهران را مدنظر قرار دهد.

حسینی میلانی سنجش و پایش پیوسته ترافیک و آلودگی هوا به صورت منسجم و بهنگام را ضروری دانست و خاطرنشان کرد: در این ایام سخت کرونایی بر هیچ کس پوشیده نیست که تا چه میزان اطلاع از شرایط ترافیکی طرح در محدوده مرکزی و زون‌های اطراف آن در ارزشیابی سناریوی‌های «طرح کاهش» و اتخاذ بهینه تصمیمات جهت مبارزه با پاندمی و آلودگی موثر است.

وی با بیان اینکه با وجود تذکرات و تاکیدات متعدد شورای شهر، همچنان نظام آماری تولید داده‌های حیاتی ترافیکی در شهرداری شکل نگرفته است، ابراز داشت: از شهرداری تهران انتظار می‌رود برگرفته از تجربیات دوران سخت کرونا برای تجهیز شهر به سامانه‌های هوشمند پایش و اطلاع‌رسانی ترافیک اقدام جدی به عمل آورد.

این عضو شورای شهر افزود: علیرغم قصه پر غصه عدم حمایت دولت از تامین اتوبوس و واگن مترو که با وجود پیگیری‌های متعدد اعضای شورا گشایش چندانی فعلا رخ نداده است.

حسینی میلانی با بیان اینکه حکایت تامین اتوبوس و واگن شهر تهران به هفت خان رستم شبیه شده است، عنوان کرد: خان اول آن در خود شهرداری است که بوروکراسی سیستماتیک آن فرصت‌سوز است. خان دوم در مجموعه دولت است که چندین وزارتخانه و دستگاه درگیر موضوع هستند. خان سوم در سیستم بانکی کشور است که بدهی‌های قبلی عبور را بسیار سخت کرده است.

وی اضافه کرد: خان چهارم مشکلات ریز و درشت تامین‌کنندگان و سازندگان کشور است. خان پنجم رقابت سنگین در اخذ تخصیص و جذب منابع محدود است. خان ششم نبود اراده فیصله بخش جهت حل موضوع و خوان هفتم تحریم و وضعیت نامناسب اقتصادی کشور. به نظر می‌رسد با این شرایط چاره‌ای نیست جز استقامت مدیریت شهری در عبور از این مسیر سخت و تداوم حمایت‌طلبی از تامین اتوبوس و مترو.