نشست پیگیری حقوقی مسائل جنگ ایران و عراق برگزار شد

به گزارش روابط عمومی پژوهشگاه قوه‌قضاییه، سید حجت‌الله علم‌الهدی در نشست پیگیری حقوقی مسائل مرتبط با جنگ تحمیلی عراق علیه جمهوری اسلامی ایران، با بیان اینکه هشت سال دفاع مقدس از برخی جهات مظلوم واقع شده است، اظهارکرد: در سال‌های اخیر در خصوص دفاع مقدس آثار هنری بسیاری ساخته شده است اما در زمینه پیگیری مسائل حقوقی جنگ تحمیلی اقدام مؤثری به چشم نمی‌خورد.

وی با تاکید بر اینکه هشت سال دفاع مقدس از حیث خسارت‌ها و آسیب‌های وارده به منافع عمومی و مردم قابل پیگیری است افزود: در سایر کشورها کوچک‌ترین آسیب‌های روانی مورد بررسی و پیگیری حقوقی قرار گرفته و مطالبه خسارت می‌شود اما متأسفانه تا کنون در ارتباط با پیگیری حقوقی ابعاد مختلف دفاع مقدس، اقدامی انجام نشده است.

رئیس پژوهشگاه قوه‌قضاییه تصریح کرد: هشت سال دفاع مقدس آسیب‌های بسیاری به دنبال داشته که می‌توان از جنبه حقوقی پیگیری کرد و امیدواریم این پیگیری‌ها به‌زودی آغاز شود.

در ادامه این نشست، موسوی‌فر مدیر گروه حقوق بین‌الملل پژوهشگاه قوه قضائیه اظهار کرد: به نظر می‌رسد در ارتباط با پیگیری حقوقی هشت سال دفاع مقدس در مراجع بین‌المللی باید موضوعاتی مانند تجاوز رژیم بعث به تمامیت ارضی کشورمان، دفاع مشروع و مسئولیت بین‌المللی مدنظر قرار گیرد.

وی با بیان اینکه بررسی مسائل حقوقی جنگ تحمیلی به لحاظ ظرفیت‌های پیگیری بین المللی، در بند ۱۰ قطعنامه ۵۹۸ قابل بررسی است افزود: به جرأت می‌توان گفت که مسئولیت بین‌المللی عراق در جنگ تحمیلی علیه جمهوری اسلامی ایران قابل پیگیری است.

مدیر گروه حقوق بین‌الملل پژوهشگاه قوه قضائیه با اشاره به برخی پیگیری‌های حقوقی صورت گرفته در بُعد بین‌المللی از سوی دادستانی کل کشور اضافه کرد: این پیگیری‌ها در بحث دریافت غرامت از عراق به جاهای خوبی نیز رسیده بود اما بعد از به هلاکت رسیدن صدام، دیگر پیگیری خاصی از سوی نهادهای مختلف داخلی انجام نشده و هم اکنون اطلاعات دقیقی نیز در دست نداریم.

موسوی‌فر ادامه داد: گروه حقوق بین‌الملل پژوهشگاه قوه قضائیه برای انجام مطالعات پژوهشی به منظور پیگیری حقوقی مسائل مرتبط با جنگ تحمیلی آمادگی لازم را دارد و انتظار می‌رود نهادهای مسئول و مربوطه نیز در این حوزه اقدامات لازم را انجام دهند.

وی ابزار امیدواری کرد هر چه زودتر با انجام بررسی‌های کارشناسی دقیق، بستر لازم برای پیگیری‌های حقوقی هشت سال دفاع مقدس فراهم شود.

الهه پوینده پژوهشگر نیز در این جلسه اظهار کرد: مسائل و مباحثی مانند سلاح شیمیایی و تجاوز به تمامیت ارضی جمهوری اسلامی ایران از جمله مواردی است که امکان پیگیری از منظر حقوقی و کیفری را دارد.

وی گفت: در زمینه تجاوز به تمامیت ارضی می‌توان به تهاجم و حمله نیروهای مسلح و اشغال قلمرو و مسدود کردن سواحل توسط رژیم بعث عراق اشاره کرد.

این پژوهشگر اضافه کرد: عراق در دوران هشت سال دفاع مقدس، مبادرت به استفاده از سلاح‌های شیمیایی کرد که در نتیجه آن حدود ۱۰۰ هزار خانه در شهرها و روستاها تخلیه شد و پنج هزار نفر شهید شدند و ۶۵ هزار نفر نیز آسیب شیمایی دیدند که هنوز هم از عوارض آن رنج می‌برند.

پوینده تأکید کرد: طبق کنوانسیون ژنو هر کشوری که از سلاح شیمیایی استفاده کند باید مورد پیگرد و پیگیری حقوقی قرار گیرد و بنابراین می‌توان استفاده عراق از سلاح‌های شیمیایی علیه جمهوری اسلامی ایران را مورد پیگیری حقوقی قرار داد.

وی تصریح کرد که پیگیری مسائل حقوقی جنگ تحمیلی در بُعد داخلی و بین‌المللی نیازمند پیگیری جدی است.

احمد مومنی‌راد استاد دانشگاه تهران نیز در ادامه این نشست، با بیان اینکه در هشت سال دفاع مقدس مظلومانه دفاع کردیم و نجیبانه از مطالبات خود دست کشیدیم، اظهار کرد: طرح دعوا با توجه به شرایط موجود بسیار دشوار است زیرا عدم وجود قواعد و مرور زمان، منجر به سخت شدن پیگیری حقوقی می‌شود اما باید دعاوی حقوقی و جبران خسارت قربانیان به صورت کیفری طرح شود.

وی با بیان اینکه احقاق حقوق قربانیان و جبران خسارت، به عنوان یک حق شناخته شده است، افزود: باید کشورهای حامی صدام که شریک او بودند نیز مورد بازخواست قرار گیرند؛ درواقع باید مسئولیت اشتقاقی نیز در این راستا طرح و پیگیری شود

مومنی‌راد تأکید کرد: دولت‌های حامی صدام مسئولیت دارند و براساس طرح مسئولیت بین المللی دولت‌ها در ۲۰۱۱، باید پاسخگو باشند و این مساله نیازمند کار ویژه است و باید مسئولیت اشتقاقی و ثانوی مدنظر قرار گیرد.

در بخش دیگری از نشست پیگیری حقوقی مسائل مرتبط با جنگ ایران و عراق احمد اصانلو قاضی بین‌المللی قوه قضائیه و مسئول رسیدگی به پرونده قربانیان شیمیایی گفت: هر چند پیگیری حقوقی خسارت‌های وارده در هشت سال دفاع مقدس مطرح است اما همیشه مورد غفلت واقع شده است و به نظر می‌رسد پژوهشگاه قوه قضائیه باید در این زمینه به صورت جدی ورود کرد و خروجی پژوهشی داشته باشد.

وی ادامه داد: مسئولیت بین‌المللی دولت عراق و همچنین بحث کشورهای حامی صدام در جنگ تحمیلی هشت ساله علیه جمهوری اسلامی ایران، باید مورد بررسی قرار گیرد و در دادگاه‌های داخلی و خارجی علیه عراق طرح دعوا شود.

اصانلو گفت: تنها در دهه ۸۰ یک شکایت علیه شرکت آلمانی داشتیم که آن هم بایگانی شد و خروجی نداشت این در حالی است که در کشورهای دیگر صندوق بیمه خطر تروریست ایجاد کردند تا مسائل حقوقی علیه کشورها پیگیری شود ولی در دولت ایران هیچ اقدامی صورت نگرفته است.

وی با بیان اینکه بحث استفاده از سلاح‌های شیمیایی خلاف قواعد حقوقی بین‌المللی است، افزود: تمام پرونده‌هایی که طی این سال‌ها علیه دولت آمریکا مطرح شده به ۲۰۰ یا ۳۰۰ پرونده نیز نمی‌رسد و در واقع از ظرفیت‌های موجود استفاده نکردیم.

اصانلو با بیان اینکه پژوهشگاه قوه‌قضاییه باید ایده بدهد و کار پژوهشی و علمی در این حوزه انجام شود، ابراز امیدواری کرد پیگیری‌های حقوقی جدی در این زمینه صورت گیرد.

در ادامه شهید شاطری‌پور رئیس پژوهشکده حقوق جزا و جرم‌شناسی پژوهشگاه قوه‌قضاییه با بیان اینکه کلکسیونی از جنایات علیه جمهوری اسلامی ایران در جنگ تحمیلی رخ داده است، گفت: متأسفانه ادبیات حقوقی لازم در این حوزه تولید نشده است.

وی افزود: به عنوان مثال در ارتباط با ترور سپهبد شهید قاسم سلیمانی، شکایت انجام شد اما اینترپل نپذیرفت و معتقد است باید شخص مورد شکایت قرا گیرد و عملاً این شکایت به جایی نرسید. باید شکایتی مطرح شود که در آن مرتکبان ترور مشخص باشد تا پیگیری حقوقی صورت گیرد.