معلمان، راهبران آینده جامعه جهانی

پنجم اکتبر روز جهانی معلم فرصت خوبی است تا متخصصان علوم تربیتی وصاحب‌نظران آموزشی با بیان مطالبات حرفه ای وتجارب خودبرای مدتی هم که شده نگاه جهانی جوامع را به معلمان و چالش های پیش روی شان معطوف کنند. امسال شعار روز جهانی معلم از طرف سازمان یونسکو به عنوان "معلمان؛ پیشرو در بحران، تجسم دوباره آینده"پیشنهاد و انتخاب شده است وطرح این شعار فرصت مناسبی است تا بار دیگر نقش ارزشمند معلمان در دوران کرونا یادآوری و بازنمایی شود.

به‌کارگیری نیروی انسانی اندیشمند و توانمند در نظام آموزشی از اولویت های کارآمدی وخبرگی و موجب ارتقای عملکرد در تعلیم وتربیت است. سیستمی که با آینده نگری درچارچوب توسعه متوازن و با تکیه بر دانش و مهارت معلمان خود اقدام به برنامه ریزی هدفمند، مقتدر و کارا می کند، در مسیر پیش روی خود برای تربیت نسل آینده که مجهز به خلاقیت، نوآوری، تعهد، اخلاق مداری، دانایی و توانایی است، موفق تر خواهد بود. بدون تردید هیچ نظام آموزشی نمی تواند برنامه های خود را بدون همراهی و مشارکت معلمان عملیاتی و ماخوذ به نتیجه کند. با شیوع جهانی کرونا زندگی فردی و اجتماعی و حیات روزمره سازمان ها دستخوش تغییرات وتحولاتی شد که به تناسب آن برای تداوم بقا و حیات، تحولاتی در فعالیت ها و برنامه ریزی ها انجام گرفت تا با سازگاری و همزیستی با شرایط و رعایت پروتکل های بهداشتی، امکان غلبه بر بیماری میسر و زنجیره انتقال شکسته شود.

در این میان با تصمیماتی که برای تعطیلی مراکز آموزشی و مدارس اتخاذ شد، فرایند یاددهی - یادگیری شکلی جدیدی به خود گرفت و جوامع به محض مواجه شدن با این اختلال بی سابقه در روند آموزش، به دنبال راه حل هایی فراگیر و قابل قبول بودند که در نهایت از طرف اکثر کشورها یادگیری از راه دور به عنوان راه حلی سریع و کامل و البته متناسب تر با شرایط موجود انتخاب شد. در ابتدای راه، فراهم آوری تجهیزات و بسترهای لازم برای یادگیری الکترونیکی از یک طرف و دغدغه همراهی معلمان از سوی دیگر نظام های آموزشی را با چالش هایی مواجه ساخت. اماخوشبختانه نه تنها در کشور ما معلمان بار دیگر با خلاقیت، نوآوری و ایثار آموزش دانش آموزان خود را پیگیری و به روز رسانی کردند، بلکه در سرتاسر جهان حضور و همراهی معلمان زبانزد قدردانی دولت ها شد و تا میزان قابل قبولی عرصه آموزش توانست نگرانی های پیش آمده از بحران شیوع کرونا را با مهارت و راهبری آموزشی معلمان برطرف سازد. در کشور ما در کنارآموزش تلویزیونی، آموزش حضوری اختیاری و ارائه بسته های آموزشی در مناطق عشایر و صعب العبور، طراحی و راه اندازی اپلیکیشن اختصاصی وزارت‌آموزش و پرورش با عنوان "شاد"-شبکه آموزشی دانش آموز- فرایند آموزش تداوم بخشیده شد و معلمان با خلاقیت و نوآوری یاددهی و یادگیری را برای دانش آموزان کاربردی و شیرین تر کردند. هرچند که باید پذیرفت آموزش مجازی در بستر "شاد" به مطلوبیت همگان نرسیده است؛ اما معتقدم تا در کنار ارتقای سیستمی خوبی که تاکنون این شبکه داشته است، درخواست های معلمان برای بهتر شدن آن را مدنظر قرار گیرد.

در جهان امروز که سرعت تغییرات بسیار و به روز رسانی علمی و مهارتی، همسوسازی و آینده نگری شرط برون رفت از مشکلات ناشی از تغییرات است، معلمان با تاسی از پداگوژی و مهارت حرفه ای شان می توانند نقش موثری در توسعه و پیشرفت کشورها در همه دوران ها به ویژه به هنگام بحران ها و تحولات ملی و جهانی داشته باشند. رفتار سازمانی و آگاهانه معلمان در دوران شیوع کرونا و تغییراتی که در عرصه های مختلف به همراه داشت مهر تاییدی بر این ادعا می باشد که معلمان آفرینندگان بلامنازع امید و انگیزه در جامعه هستند و در بحران های متفاوت با ترسیم درخشانی از آینده و با تغییرمنطقی در رویکردهای تعلیم وتربیت نسل آینده ساز کشور را از سردرگمی و آشفتگی نجات می بخشند و با ایجاد تصور نو و جدیدی از آینده آنان را برای ادامه راه مجهز به خرد و تدبیر می کنند. استفاده معلمان از فناوری ها و تکنولوژی های آموزشی نوین باعث شده تا تنوع و تعدد در روش های یادگیری دانش آموزان را به فراگیری دانش و مهارت مشتاق تر و علاقمند سازد. در این یادگیری معلمان تسهیل‌گر فرایند آموزش خواهند بود و با هنر و فن راهبری آموزشی، دانش آموزان را به کسب و تسهیم دانش هدایت می کنند.

روز جهانی معلم رویداد مغتنمی است تا رهبران و سیاستمداران جوامع با توجه بیشتر به دستگاه تعلیم وتربیت در تصمیم گیری ها و سیاستگذاری ها برای برطرف کردن چالش ها و ارتقای جایگاه اجتماعی معلمان گام بردارند. وزارت آموزش و پرورش نیز باید تلاش کند تا ضمن فراهم آوری بسترهای لازم فرایند آموزش، با دفاع از جایگاه اجتماعی معلمان برای گسترش آموزش عمومی و ارتقای برنامه های حمایتی از معلمان وظیفه مدیریتی خود را در قبال آنان به انجام رسانده و آموزش و پرورش را به مسئله اصلی جامعه تبدیل کند.

*معاون رسانه مرکزروابط عمومی وزارت آموزش و پرورش