نام «تهران» برای اولین بار در سفرنامه جهانگرد اسپانیایی مطرح شده است

به گزارش روابط عمومی سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، بیش از ۶۰ عنوان سفرنامه سیاحان و جهانگردان مربوط به دوران قاجار است که مشخصا درباره تهران صحبت می کنند و از این شهر به عنوان پایتخت یاد کردند و آن را از ابعاد مختلف مورد بررسی قرار داده اند و به گفته رییس گروه ایرانشناسی و اسلام شناسی سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران نام تهران برای نخستین بار در سفرنامه گونسالس کلاویخو جهانگرد اسپانیایی که پیش از صفویه و درعهد تیموریان به ایران سفر کرده بود؛ مطرح شد و در آثار سفرنامه نویسان عهد صفوی چون شاردن و پیترو دلاواله هم تهران ذکر شده است.

عنایتی زاده در توضیح این مطلب گفت: آنچه از تهران قدیم در سفرنامه ها بیان می شود اغلب درباره شهر ری است اما کلاویخو در سفرنامه خود مشخصا از تهران نام می برد. اوژن فلاندن در سفرنامه خود درخت های جاده قدیم شمیران را ترسیم کرده است و در سفرنامه کلنل استوارت از درختان فرح بخش در دو سوی خیابان های تهران یاد شده است. در سفرنامه های موجود در تالار ایران شناسی و اسلام شناسی کتابخانه ملی ایران، ‌درباره تهران به مسائلی چون باغ های تهران، شرایط آب و هوایی آن ، وضعیت آب آشامیدنی؛ بازار و ابنیه ها پرداخته شده است و سرجان ملکم که در اوایل دوره قاجاریه به ایران آمده بود در سفرنامه خود جمعیت تهران را حدود ۸۰هزارنفر تخمین زده است.

وی ادامه داد: در سفرنامه جیمزموریه به محله های قدیمی تهران از جمله محله های ارگ، سنگلج، چاله میدان، دروازه شمیران و دروازه دولاب اشاره شده است. در منابع مربوط به ایران شناسی اینگونه آمده که تهرانی ها بیشتر در بازار فعال بودند و مشاغل آنان شامل طباخی، سلمانی، دلاکی، بارفروش و غیره بوده است.

عنایتی زاده گفت: لازم به توضیح است در منابع تاریخی مربوط به تزیین بناهای تهران به گنبد مسجد شاه در عهد فتحعلی شاه اشاره شده است و به اعتقاد من برای دستیابی به پیشینه تاریخی و اجتماعی درباره ایران و به خصوص تهران مطالعه سفرنامه جهانگردان و سیاحان اروپایی و شرق شناسان بهترین منابع این حوزه هستند.