استاد زلزله‌شناسی در گفت‌وگو با پانا پاسخ داد
زلزله 5.1 ریشتری گلستان می‌تواند گسل‌های خزر را تحت تاثیر قرار دهد؟
تهران (پانا) - استاد پژوهشگاه بین‌المللی زلزله‌شناسی و مهندسی زلزله می‌گوید زلزله بامداد روز گذشته در رامیان استان گلستان در جایی اتفاق افتاده است که گسل مینودشت و گسل گرگان به یکدیگر می‌رسند و حرکت یکی می‌تواند باعث تحریک آن یکی شود.
ساعت ۲ و چهار دقیقه روز گذشته ۱۷ شهریور ماه، زلزله‌ای با بزرگای ۵.۱ رامیان در استان گلستان را لرزاند که این زلزله علاوه بر گرگان و استان گلستان در استان‌های مازندران (در ساری) و بخش‌هایی از خراسان شمالی و سمنان نیز حس شد. براساس گزارش‌های دهیاران در مناطق «قورچای» و «ویرو» خسارتی نیز به برخی از ابنیه وارد شد. پس از وقوع این زلزله سوالاتی مطرح شد که آیا ممکن است زلزله‌ای بزرگ‌تر در این منطقه رخ دهد و زلزله‌های خزر را هم تحت تاثیر قرار دهد. مهدی زارع، استاد پژوهشگاه بین‌المللی زلزله‌شناسی و مهندسی زلزله در گفت‌وگو با پانا در پاسخ به این سوالات اظهار کرد: «کانون اصلی زلزله در روستای «قورچای» شهرستان رامیان بوده و به همین دلیل بیشترین خسارت در این منطقه ایجاد شده است. ۹ روستای کوهستانی منطقه خسارت دید که به دلیل نوع ساخت منازل و فرسودگی در ۵ روستا این خسارت‌های جدی‌تر بود. این زلزله به حدود ۴۰ واحد مسکونی در پنج روستای قورچای، ویرو، الهادی، کشکک و پاقلعه بین ۱۰ تا ۱۰۰ درصد خسارت وارد کرد.»
وی یادآور شد: «این منطقه البته محل وقوع زمین‌لرزه ۸ مرداد سال ۴۸ قرناوه در نزدیکی شهر مراوه تپه نیز است که اکنون در استان گلستان قرار دارد. آن زلزله با بزرگای ۶.۴ شهرستان کلاله رخ داد که در پی وقوع آن ۱۷۶ نفر کشته، ۴۸۳ مجروح حاصل این زمین‌لرزه بود. ۱۰۰ روستای کوچک خسارت جدید دید و بیشترین خسارت به روستاهای قپان، اسلام‌آباد و بخش مراوه تپه وارد شد. شهرهای گرگان و گنبد کاووس و روستاهای اطراف آنها از مخرب‌ترین حوادث تاریخ معاصر خود را در زلزله ۱۳۴۸ قرناوه تجربه کردند. روستای قرناوه شامل قرناوه سفلی و قرناوه علیا به ترتیب ۱۵۰۰ و ۷۰۰ نفر جمعیت دارد و در زلزله ۸ مرداد ۱۳۴۹ حدود ۱۰ درصد ساکنان آن کشته شدند.»
عضو وابسته فرهنگستان علوم جمهوری اسلامی ایران گفت: «سامانه گسل‌های مرز کوه و دشت، در این منطقه شامل گسل گرگان و گسل مینودشت است که هر دو در ادامه سامانه گسل خزر (مازندران) قرار گرفته‌اند. گسل گرگان در سال ۱۵۲۰ میلادی در دوره صفویان یک زلزله با بزرگای ۶.۵ ایجاد کرده است. این سامانه گسل‌های مرز کوه و دشت با شکستگی‌های متعددی که در منطقه کوه‌های جنگل گلستان ایجاد کرده‌اند، همواره موجب رخداد زلزله‌های کوچکی نیز می‌شوند و البته توان لرزه‌زایی زلزله‌ای با بزرگای ۷ را نیز دارد.»
این محقق زلزله ادامه داد: «همچنین زلزله‌های متوسط از جمله زلزله بامداد روز گذشته (۱۷ شهریور ۹۹ در جنوب رامیان) و شدید (بزرگای ۶ تا ۷) مانند زلزله قرناوه ۱۳۴۸ با بزرگای ۶.۴، علاوه بر خسارت در نزدیکی خود می‌تواند آسیب‌هایی را در فاصله‌های دور از خود به ویژه در ساختمان‌های بلند ایجاد کنند.»
زارع خاطرنشان کرد: «نباید فراموش کرد که زلزله در کوهستان، زمین لغزش و بسته شدن جاده و سنگ افت ایجاد می‌کند اما در دشت، بسته به میزان رسوبات و سطح آب زیرزمینی و نوع خاک بیشتر به صورت تشدید امواج لرزه‌ای در محل‌های مسکونی شهرها و روستاها عوارض ثانویه از خود نشان می‌دهد. بر اساس اطلاعاتی که تا عصر روز گذشته از زلزله بامداد رامیان به دست آمده، به نظر می‌رسد این زلزله بر اثر جنبایی بخش انتهایی گسل مینودشت و در محل تلاقی آن با گسل گرگان رخ داده است. از این رو می‌توان به احتمال چکانش گسیختگی در سه تا چهار ماه پیش رو در گسل گرگان و همچنین گسل مینودشت برای رخداد زمین‌لرزه‌ای شدید با دقت و هوشیاری بیشتری برخورد کرد.»
وی اضافه کرد: «سطح گسیختگی زلزله روز گذشته، خیلی بزرگ نیست یعنی محدوده‌ای که دچار گسیختگی شده است در محدوده بزرگی نیست و چون محدوده گسیختگی، بزرگ نیست اثر مستقیمی را بر روی روند لرزه‌خیزی منطقه ممکن است، نداشته باشد اما نکته‌ای که وجود دارد این است که زلزله در جایی اتفاق افتاده است که گسل مینودشت و گسل گرگان بهم می‌رسند و حرکت یکی می‌تواند باعث تحریک آن یکی شود.»
زارع ادامه داد: «به عنوان مثال اگر زلزله بر روی گسل مینودشت اتفاق بیفتد، می‌تواند گسل گرگان را هم تحریک کند و گسل گرگان در سناریویی بدبینانه می‌تواند زلزله بزرگی را ایجاد کند. گسل گرگان توان‌لرزه‌زایی با بزرگای ۷ را دارد و نکته منفی و نگران کننده آن این است که بخشی از شهر گرگان بر روی همین گسل ساخته شده است و به هر حال محدوده شهری بزرگ ما را می‌تواند تهدید کند و فکر می‌کنم در سه تا چهار ماه آینده محل کانون را از نظر پایش زلزله‌ها باید رصد و مطالعه کرد و از طرفی برای کارهای آمادگی و مدیریت بحران اقداماتی انجام داد.»
این استاد پژوهشگاه بین‌المللی زلزله‌شناسی و مهندسی زلزله با تاکید بر اینکه مشکل مهم روستای قورچای و سایر روستاهای محل کانون زلزله زمین‌لغزش است، گفت: «در سیلاب‌های فروردین تا دو ماه بعد از آن زمین‌لغزش مشکلاتی را برای منازل مردم ایجاد کرده بود که در زلزله روز گذشته و پس‌لرزه‌های بعد از آن می‌تواند به تدریج با جا به‌جایی موارد دامنه‌ای، مشکلاتی را برای اهالی ایجاد کند. در واقع مساله فقط بسته شدن جاده نیست، چون منازل مسکونی در روستاها بر روی زمین لغزش‌ها ساخته شده است بر اثر وقوع حادثه دچار گرفتاری می‌شوند و تمام شریان‌ها و لوله‌کشی‌ها و زیرساخت‌های این چنینی دچار خسارت می‌شود.»
ارسال دیدگاه