آیا مدیرکل آژانس انرژی اتمی از «تورقوز‌آباد» بازدید می‌کند؟

در زمینه پنج گامی که ایران در برابر بدعهدی طرف های برجام برداشته و تعهدات خود را کاهش داده است، چه روندی طی شده و نتیجه آن چه بوده است؟

کمالوندی: این پنج گامی که برداشته شد، در ارتباط با عدم اقدام کشورهای اروپایی که قول داده بودند بعد از خروج آمریکا از برجام، این خلاء را پر کنند، تحریم ها را جبران کنند و زمانی که این کار را نکردند، چون عدم تعادل ایجاد شد بین تعهدات ما و امتیازاتی که باید می داشتیم و برای این که این تعادل مجددا برقرار شود ما گفتیم که از تعهدات خودمان کم کنیم یا آنها امتیازات را بیشتر کنند که این تعادل برقرار شود و این که اگر امتناع کردند ما تعهدات را کم کنیم لذا یک به یک شروع کردیم و سقف ۳۰۰ کیلو "یو اف ۶" را که به عنوان ذخایر پذیرفته بودیم کنار گذاشتیم، ۳.۶۷ درصد بیشتر غنی سازی نمی کردیم که این محدودیت را هم کنار گذاشتیم و در مساله آب سنگین که گفته بودیم ذخایر ۱۳۰ تن به بالا را به بازارهای بین المللی عرضه می کنیم که این را هم اعلام کردیم که دیگر متعهد به این مساله نیستیم. البته مفهومش این نیست که عرضه نمی کنیم بلکه این کار را داریم انجام می دهیم ولی محدودیت پذیرفته شده را دیگر عمل نمی کنیم.

موضوع دیگر بحث فردو بود که آن را فعال کردیم و اقداماتی از این قبیل، همین طور در ارتباط با راکتور اراک که اعلام کردیم تعهد باز طراحی دیگر لزوما برای ما تعهد محسوب نمی شود اگر چه ترجیح می دهیم که یک راکتور بازطراحی شده داشته باشیم که در همین زمینه داریم کار می کنیم اما آمادگی کامل داریم که اگر قرار باشد راکتور قبلی را دوباره احیا کنیم با توجه به این که دانش و امکاناتش را داریم، دوباره به سمت راکتور قبلی برگردیم. این گام ها عملیاتی شده و درگام نهایی هم ما تقریبا همه تعهدات را برداشتیم.

البته در ارتباط با گام سوم نیزکه فراموش کردم مطرح کنم در ارتباط با تحقیق و توسعه است که ماشین های مختلفی مطرح است و ماشین های جدیدی آوردیم مانند IR۹ که با ظرفیت ۵۰ سو دارد مطرح می شود، ماشین های مختلف دیگر به خصوص ماشین هایی مانند IR۶ و IR۸ که روند تکامل اینها قبلا زمانبندی شده بود که این زمانبندی و محدودیت را کنار گذاشتیم به طور مثال براساس برجام برای در اختیار داشتن یک آبشار کامل IR۶ از سال دهم شروع می کردیم که عملا بلافاصله بعد از اعلام گام ها شروع کردیم. البته همواره اعلام کرده ایم که این گام ها می تواند به عقب برود مشروط بر این که آنها تحریم ها را بردارند و به آمریکا فشار بیاورند کما این که تلاش هایی مانند اینستکس را انجام داده اند ولی نتیجه لازم را نداشته است و این که زمینه ای فراهم شود که ایران بتواند تجارت راحتی داشته باشد، ایجاد نشده و ما مادامی که این مساله ایجاد نشود ما هم به تعهدات خودمان برنمی گردیم.

روند تولید، ذخیره سازی و فروش آب سنگین و همچنین درصد غنی سازی و ذخیره اورانیوم پس از گام های ایران در زمینه کاهش تعهدات خود در برجام چگونه است و این که اکنون میزان ذخایر فراتر از تعهدات قبلی است یا خیر؟

کمالوندی: این که اکنون چقدر ذخایر آب سنگین داریم، از آنجا که ما آمار را به آژانس می دهیم، آمار محرمانه ای نیست. ما اکنون حدود همان ۱۳۰ تن ذخیره آب سنیگن را داریم ولی مازاد این را صادر می کنیم و در داخل هم برای کارهای تحقیقاتی استفاده می کنیم. بخشی از اینها را صادر می کنیم که از ان درآمدزایی داریم، آنها دنبال این بودند که وقتی حجم ذخایر به سقف ۱۳۰ تن رسید و از آن طرف خریداری هم نبود عملا ادامه کار متوقف شود، اما ما فرآیند را به گون های طراحی کردیم که در همین شرایط کنونی تحریم، مشتریانی داریم که تولیدات آب سنگین را به آنها می فروشیم.

در مورد مواد اورانیوم غنی شده هم اکنون بالای سه تن ذخیره داریم یعنی حداقل ۱۰ برابر بیشتر از سقف توافق شده در برجام است. از نظر درصد اورانیوم غنی سازی هم چون نیازمان برای سوخت نیروگاهی بین ۳.۵ تا ۴.۱ درصد است در حال کار روی این زمینه هستیم اما هر آن که نیاز باشد می توانیم درصد بیشتر هم تولید کنیم و آمادگی این را داریم که اگر نیاز باشد تولید کنیم.

آب سنگین را به چه کشورهایی صادر می کنید؟

کمالوندی: صادرات ما به کشورهای اروپایی و آسیایی صورت می گیرد برای این که آمریکا به این کشورها فشار نیاورد ما اسم آنها را اعلام نمی کنیم. متاسفانه آمریکایی ها کارهای عجیب و غریبی در این زمینه انجام می دهند که هم به کشورها، شرکت ها و هم به افراد فشار می آورند یعنی اگر از کشور ناامید شوند به سراغ شرکت ها و اگر از شرکت ها مایوس شوند سراغ افراد می روند که من فکر می کنم بعد از آن سراغ بچه های آنها هم خواهند رفت، لذا به همین خاطر ترجیح می دهیم که اسم آنها را اعلام نکنیم.

درخصوص بازطراحی و مدرن سازی راکتور اراک، آیا طرف های خارجی همچنان در حال انجام تعهدات خود هستند یا خیر؟

کمالوندی: در ابتدا آمریکایی ها، چینی ها و ایران برای این طرح مشخص شده بودند که البته کشورهای دیگر هم پذیرفته بودند که در یک سند رسمی در حوزه های مختلف تامین تجهیزات، طراحی و موضوعات دیگر همکاری کنند. ولی آنهایی که از نزدیک با ایران همکاری می کردند آمریکا و چین بود. بعد از این که آمریکایی ها از برجام خارج شدند انگلیسی ها جایگزین آنها شدند و ارتباطات با آنها هم ارتباطات نسبتا خوبی بود اگر چه روندش روند کندی بود به این دلیل که آمریکایی ها فشار زیادی می آوردند و در نهایت هم اعلام کردند که مدرن سازی را هم مشمول تحریم می کنند در حالی که قطعنامه ۲۲۳۱ حتی پیش بینی کرده بود در حالت فرض فروپاشی برجام هم این کار باید انجام شود که البته چینی ها همکاری خوبی داشته اند.

نکته مهم این است که ما توانایی این را داریم و می توانیم بدون آنها هم این کار را انجام دهیم این ظرفیت در دانشمندان ما هست. اگر اصرار داریم که آنها با ما همراه باشد به این دلیل است که آنها تجربه بیشتری از ما دارند و دوم این که سرعت کار بیشتر می شود و سوم در مورد تجهیزات است که ساخت آنها زمانبراست که اگر تقسیم کار و مساعدت بقیه را داشته باشد و بعضی قطعات خریداری شود بدون این فرایند ساخت شروع شود، عملا سرعت کار بیشتر می شود. انشاالله در سال آینده شروع تست سرد را خواهیم داشت و به مراحل عملیاتی خیلی خوبی خواهیم رسید.

علیرغم وقوع حادثه اخیر نطنز، باز هم ظرفیت خوبی در زمینه ساختن سانتریفیوژ داریم

روند فعالیت ایران برای رسیدن به ظرفیت ۱۹۰ هزار سو طبق فرمایشات مقام معظم رهبری در چه مرحله ای است؟ آیا حادثه اخیر نطنز می تواند خللی در این زمینه ایجاد کند؟

کمالوندی: کف نیاز بلند مدت ما آنچه که فرمایش مقام معظم رهبری بود، این است که ما به ۱۹۰ هزار سو برسیم، این کار محاسباتی دارد که باید یک نیروگاه و راکتور و نیازهای مختلف را پاسخگو باشد، معنی این کار این نیست که بیشتر از این حد نباشد بلکه می تواند تا یک میلیون سو و بیشتر از آن هم به جلوبرویم. اما این ظرفیت که یک ظرفیت صنعتی است مستلزم یک سری امکانات است که مهمترین آن اگر چه دستگاه سانتریفیوژ است و ما علیرغم حادثه ای که اخیرا داشتیم باز هم ظرفیت خوبی در زمینه ساختن سانتریفیوژ داریم ولی مهمترین نکته علاوه بر دستگاه سانتریفیوژ، مواد اولیه است بالاخره کشور ما مواد به اندازه کافی ندارد و اگر همین امروز هم ظرفیت ما برای ۱۹۰ هزار سو فراهم باشد ممکن است چند سال تولید کنیم و بعد از آن نیاز داشته باشیم به واردات مواد و مهم این است که بتوانیم مواد اولیه را هم وارد کنیم.ما هم اکنون حدود ۱۰۰۰ تن (بیش از ۸۰۰ تن) کیک زرد ذخیره داریم به فرض اینکه از فردا شروع کنیم ۱۹۰ هزار سو را استفاده کنیم چیزی در حدود ۴ سال می توانیم با موجودی امروزمان ادامه فعالیت بدهیم. اما این که چقدر طول می کشد که این ماشین ها (سانتریفوژ) ساخته شود، براساس ظرفیتی که داریم قبل از این حادثه می توانستیم روزی ۶۲ ماشین را تولید کنیم که با فرض ظرفیت هر ماشین ۱۰ سو، در ۱۰ ماه می توانستیم به ظرفیت مورد نیاز ۱۹۰ هزار برسیم.

با توجه به این حادثه ای که رخ داده (حادثه نطنز) ما بخشی از امکانات خود را از دست داده ایم اما به نحوی نیست که قابل جبران نباشد ما بخش های دیگری داریم که می‌تواند با یک ظرفیتی یک مقدار کمتر، این کار را انجام دهد و در مدت مثلا یک سال هم ما بتوانیم برسیم به ظرفیتی که قبلا بوده است، یعنی در طول یک سال تا یک سال و دو ماه ما می‌توانیم به وضعیت قبلی برسیم یعنی مفهومش این که این حادثه نسبت به امروز در حدود دو تا چهار ماه از نظر زمانی به ما آسیب زده است اما مفهومش این نیست که اکنون نمی‌توانیم تولید کنیم، چون هم نیروی انسانی و طراحی و تجهیرات را کاملا داریم ومساله بعدی هم تاسیسات است که ما تاسیسات متعدد داریم که می‌تواند مواد و تجهیزات در تاسیسات دیگر فعال شود منتها باید به مسایل پدافندی بیشتر فکرشود تا خسارت و حادثه ای چه از ناحیه دشمن و یا دیگر موارد، به حداقل برساند.

حتی در نظر داریم که این مساله به صورت دو مکان در نظر گرفته شود که آسیب پذیری کمتری داشته باشیم. بنابراین اگر فرض بر این باشد که بخواهیم ۱۹۰ هزار سو را محقق کنیم می توانیم ظرف حدود یک سال یا یک سال و دو الی سه ماه می توانیم این کار را انجام دهیم. اما مفهومش این نیست که ما همین امروز سراغ ۱۹۰ هزار سو برویم این ظرفیت باید ایجاد شود که البته این ظرفیت اکنون موجود است ولی اگر بخواهیم در این مسیر جلو برویم باید مرحله به مرحله حرکت کنیم که فکر می کنم برای مرحله اول می توانیم روی ۳۶ هزار سو کار کنیم که کیک زردش در داخل کشور تولید می شود و می تواند جوابگو باشد و این کار هم براساس حل مشکلات مواد می تواند سرعت بیشتری پیدا کند.

تاسیسات گازی در محل انفجار نطنز نبوده که بخواهد منفجر شود

درباره انفجار اخیر در تاسیسات نطنز چه اطلاعاتی دارید آیا پروژه خرابکاری بوده است؟

کمالوندی: این که انفجار بوده، انفجار هست و این که انفجار چه مبنایی داشته، قطعا انفجار تاسیسات گاز و این چیزهایی که خیلی از این مسایل در رسانه‌ها آمده است نیست، چون تاسیسات گازی آنجا نبوده که بخواهد انفجاری صورت گرفته باشد. اما بررسی نیروهای امنیتی ما صحبت از این دارد که می تواند خرابکاری صورت گرفته باشد اما این که این خرابکاری به چه نحوه بوده و چه کسانی این کار را انجام داده باشند، ملاحظاتی است که نیروهای امنیتی ما می دانند یعنی در واقع شورای امنیت ما می داند و این را هم به ما اعلام کرده اند که می دانیم شرایط چگونه است اما از آنجایی که دارند تلاش می کنند و به دنبال مسببین این حادثه هستند فعلا اطلاعاتی نمی دهند که بخواهد به کار اطلاعاتی و تحقیقات آنها صدمه ای وارد شود.

مسئولین امنیتی بر جزئیات حادثه اشراف دارند

آیا می‌تواند حمله هوایی یا موشکی در این حادثه صورت گرفته باشد؟

کمالوندی: من خودم متخصص این مساله نیستم، نظرات افرادی را که در این کار متخصص هستند اعلام می‌کنم. از نظر خود من می‌تواند حمله باشد یا نباشد اما آنچه که مسلم است انفجاری بوده و این که عامل این انفجار چه بوده و به چه طریقی بوده است واقعا این گونه نیست که ما نخواهیم بنا به دلایلی اعلام نکنیم. ما به عنوان سازمان انرژی اتمی واقعا نمی‌دانیم که چه چیزی هست، چه طوری بوده، چه موادی به کار رفته، چه میزان و چه شکلی بوده است، اینها را اطلاع نداریم و طبیعتا با تقسیم کاری که هست آن طور که به ما گفته اند مسئولین امنیتی تقریبا اکنون جزییات مطالب را می‌دانند و دارند پی‌گیری‌هایی انجام می‌دهند که فکر می‌کنم آنها هم به موقع گزارشات خودشان را خواهند داد.

بی‌سابقه است که آمریکا در یک جایی مانند شورای امنیت این قدر منزوی شده باشد

فرجام زورگویی‌های آمریکا در سطح جهان و تلاش‌های اخیر این کشور در شورای امنیت برای بازگرداندن تحریم ها علیه ایران را چگونه ارزیابی می کنید؟

کمالوندی: من سابقه چهل سال کار دیپلماتیک دارم و به شما اعلام می کنم که واقعا در کار دیپلماتیک این بی سابقه بوده است که آمریکا در یک جایی مانند شورای امنیت این قدر منزوی شده باشد که تنها یک کشور کوچکی آن هم بنابر بعضی ملاحظاتی فقط برای این که در یک مقطعی از آن حمایت بکند با آن همراهی کرده و حتی متحدان واشنگتن هم با آن مخالفت کردند و جلوی این کشور ایستادند که این نتیجه سیاست های غلط آمریکا است.

اینگونه نیست که فقط ایران مخالف رفتار غلط و زورگویی های آمریکا است. ایران این شهامت را دارد که مخالفت خود را به زبان می آورد، عمل می کند و مقابل آمریکا می ایستد اما هستند کشورها و مردمانی که رفتارهای غلط آمریکا را می فهمند ومقابل این کشور می ایستند. این زورگویی های آمریکا درحوزه های دیگر هم وجود دارد در بحث تغییرات آب وهوایی، پیمان تجاری و سرمایه گذاری ترانس آتلانتیک، موضوع موشک های برد متوسط و در مساله یونسکو وحتی سازمان بهداشت جهانی بر سر قضیه کرونا واشنگتن مساله داشته است که این ها همه سیاست های غلط و کارهای غیر معقول آمریکاست که بالاخره یک جا اثرات خود را نشان می دهد.

به نظر من مسئولان کنونی آمریکا یک مشت آدم هایی هستند که چیزی از سیاست و دیپلماسی نمی دانند. صرف این که زور داشته باشند معنایش این نیست که با زور می توانند خیلی از مسایل را حل کنند. فکر می کنم رسالت رسانه ها هم این است که به مردم دنیا بگویند زور نمی تواند همه چیز را تعیین کند این که حالا آمریکا یک مقداری زور دارد، قدرت اقتصادی ، سیاسی یا نظامی دارد مفهومش این نیست که همه از آن تبعیت کنند اکنون کاملا می شود افول آمریکا را دید و این افول مساله ای واقعی است که نشانه هایش را داریم می بینیم و این که در مراحل دیگر هم شکست بخورد به نظر ما بعید نیست. به نظر من یک سلسله شکست هایی، فشل پشت فشل برای این کشور درحال وقوع است و امیدواریم که اینها به خودشان بیایند یک مقداری سیاست های خودشان را عوض کنند و بتوانند با دنیا همراهی کنند فقط این نیست که با ایران عدم همراهی دارند اگر با جایی مشکل ندارند به این دلیل است که خیلی ها دربست سیادت آنها را پذیرفته اند که اگر بخواهند در موقعیت برابر با اینها قرار بگیرند حتما با این سیاست های آمریکا مخالفت می کنند.

واکنش اروپایی‌ها در مقابل اقدامات آمریکایی‌ها را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

کمالوندی: بارها به اروپایی ها گفتیم که باید از این حالت خارج شوید، باید احساس کنید که شما هم قدرت برای صحبت کردن دارید، درست است که متحد آمریکایی ها بودند و با آمریکایی ها همکاری هایی داشته‌اند ولی اروپا مجموعه ای مشترک است با منافع اقتصادی و سیاسی مشترک؛ البته در نظر بگیرید که وقتی رای ممتنع در شورای امنیت دادند در واقع علیه آمریکا رای داده اند و این قدم مبارک و شروع مناسبی است، اروپایی ها باید بر ترس خود غلبه کنند، امروز به نظر می رسد دیگر آمریکا را برادر بزرگتر خود نمی بینند، برخی توجیه ها در خصوص گره اقتصادی اروپا با آمریکا وجود دارد که البته آنها امروز می دانند که اگر ترس از این گره اقتصادی باعث سکوت سیاسی شود هزینه های اقتصادی برای آنها در برخواهد داشت و آمریکا می خواهد هزینه های خود را به گردن اروپایی ها بندازد، موشک های میانبرد و یا مسئله برجام موضوعاتی است که برای اروپایی ها حائز اهمیت است، اروپایی ها محکم در مقابل آمریکایی ها ایستادگی نکردند ولی به نظر می رسد با شکست هایی که آمریکا [در صحنه سیاست بین الملل خورده است] اروپایی ها به این جمع‌بندی رسیده اند که اگر بخواهند می تواند آمریکای ها را به تجدید نظر وادار کنند و روندی که امروز آغاز کرده اند، روند مبارک است.

با توجه به تهدیدات موجود در خصوص اجرای «اسنپ بک»، آیا سازمان انرژی اتمی ایران توانایی بازگشت به زمان قبل از برجام را دارد؟

کمالوندی: آمریکایی ها از یک عبارت حقوقی ضعیف تحت عنوان نظارت کننده استفاده کردند که هیچ کدام از طرف ها آن را قبول ندارند و بسیار خنده دار است، نمی شود یک بازی را بهم بزنید ولی بگویید که من عضوی از بازی هستم، آمریکا به دنبال یک زورگویی پشت زورگویی است و قطعا به نتیجه نمی رسد، این فرض که دنیا به خاطر آمریکایی که به تعهدات خود پاینبد نبوده است، قطعنامه های تحریمی را علیه ایران بازگرداند، فرض محالی است ولی اگر چنین شرایطی رخ دهد، حجت بر کشور تمام می شود و نه تنها در بحث هسته ای، بلکه در بسیاری از بحث های دیگر هم وضعیت تغییر خواهد کرد، اما در خصوص بازگشت به شرایط قبل از برجام باید بگوییم پیشرفت ها در طول این سالها به قدری بالا بوده است که برای بازگست به قبل باید بسیاری از آنها را تخریب بکنیم! بهتر است بگوییم باید سرعت را از همین نقطه بالا ببریم، در نظر بگیرید که در گذشته تنها یک نیروگاه داشتیم امروز دو نیروگاه دیگر اضافه کردیم، اکتشاف و استخراج ما بسیار گسترده تر شده است، در بحث استخراج از ۴ تن رسیده ایم به نزدیک ۴۰ تن در سال؛ همچنین ظرفیت آب سنگین افزایش یافته است، ماشین های جدید داریم که پیشتر نداشتیم، IR۶ ما هم‌اکنون در آبشار کار می کند، بازگشت به عقب یعنی اینها را نباید داشته باشیم، پس در پاسخ به شما باید بگوییم که اگر قرار باشد آنها چنین اقدامی بکند، ما این امکان را داریم که سرعت فعالیت هایمان را افزایش دهیم چنانکه این افزایش سرعت را پیشتر تجربه کردیم، به یاد داشته باشید که ما قرار بود بهره برداری از ماشین IR۶ را در سال دهم آغاز کنیم که سال پیش چنین کردیم، به عبارتی کند کردن سرعت برای این بود که آنها بیایند همکاری کنند و ترسشان بریزد و تحریم ها را رفع کنند، اگر تحریم ها رفع نشود دلیلی برای ملاحظه کردن آنها نمی ماند.

در صورتی که برجام نباشد دو نوع از نظارت ها برفرایند هسته ای به صورت اتوماتیک از بین می رود

ایران از یک سال پیش ۵ گام را برای کاهش تعهدات برداشته است. آیا این ۵ گام بر سفر بازرسان بین المللی به ایران و بازدید آنها از تأسیسات هسته ای ایران تأثیر گذاشته است؟ آیا همکاری ایران تغییر کرده است؟

کمالوندی: در هیچکدام از این ۵ گام، بحث نظارت نبوده است، این ۵ گام مباحث فنی است؛ ما سه نوع نظارت داریم، نظارت پادمانی که پایه اصلی نظارت هاست که در هر حالی وجود خواهد داشت، یک نظارت پروتکلی است و یک نظارت برجامی، نظارت پروتکلی در دل برجام است به عبارتی امروز اگر برجام نباشد فردا نظارت پروتکلی هم نخواهد بود، بعضی از نظارت ها هم نظارت برجامی است یعنی پروتکلی نیست، نظارت پادمانی مرتبط با حوزه مواد است، نظارت پروتکلی غیر از مواد ولی در چرخه سوخت است و به دلیل اینکه برجام برای طرف مقابل شیرین باشد برخی موارد را می خواستند برای مثال نظارت بر معدن را به غیر از ۱۵ سال ۲۰ سال درخواست کردند، ما گفتیم که نظارت بر بیابان اصلا ۳۰ سال باشد اتفاقی نمی افتد، یا مثلا مواد از معدن ساغند می خواهد برود اردکان که به صورت طبیعی جای دیگری نمی خواهد برود و آنها می خواستند براین فرایند نظارت کنند، در واقع اینها می خواستند بر این موارد نظارت کنند، ولی در صورتی که برجام نباشد دو نوع از این نظارت ها به صورت اتوماتیک از بین می رود، نمی شود اسنپ بک داشته باشید و برجامی سرپا باشد.

سفر گروسی به ایران یک اتفاق طبیعی است همانطور که آقای آمانو به ایران سفر می کرد

در خصوص سفر مدیرکل آژانس بین المللی انرژی اتمی، این سفر با چه منظوری صورت می گیرد؟

کمالوندی: آقای رافائل گروسی که تقریبا ۸ ماه است کار خود را به عنوان مدیرکل آژانس بین المللی انرژی اتمی آغاز کرده است اولین سفر خود را به ایران انجام دادند، طبیعتا مدیرکل آژانس به کشورهای مختلف سفر می کند و مقامات کشورهای مختلف هم با او دیدار می کنند، کمااینکه در زمان مرحوم آمانو، مکرر ایشان به ایران سفر می کرد و دکتر صالحی نیز با ایشان دیدار داشتند، آمانو حتی به مجلس آمد و صحبت های مجلسی ها را گوش داد و به سوالات آنها پاسخ داد. این تعامل به سود دو طرف است هم به نفع آژانس است و هم به سود ایرانی. در این نشست ها درک بهتری دو طرف در خصوص نظارت ها پیدا می کنند، ملاحظات امنیتی خود را مطرح می کنند، برای نمونه ما می دانیم که آژانس می تواند تحت فشار سیاسی قرار بگیرد کمااینکه نهادهای بین المللی دیگر هم می توانند تحت تاثیر فشارهای سیاسی قرار بگیرند و ما باید هرچند وقتی در کنار تذکراتی که میدهیم بتوانیم موضوعات را برای یکدیگر روشن کنیم، نگرانی هایمان را مطرح کنیم و اگر همکاری میکنیم بدانیم منتج به نتیجه می شود.

آمدن و رفتن ها و مذاکره کردن از نظر ما بسیار خوب است، میتوان این کارها را از دور انجام داد اما در هر فرهنگی این رفت و آمدها خوب هست. در گذشته هم در ماه مارس اولین موضوعات در ارتباط با ایران مطرح شد، در گزارش قبلی شورای حکام هم بحث دو مکان مطرح شد و ما دلایل خودمان را داشتیم که تحت چه عنوان دسترسی داد یا نداد. معمولا اینها باید با سوال شروع شود ، سوال باید مبنای داشته باشد، نمیتواند هر سوالی مطرح شود ، باید مدرک داشته باشد، این مدارک نمیتواند مدارک جاسوسی باشد.

فکر نمیکنم در حوزه اطلاعات پادمانی کشوری به اندازه ما به زوایای مسایل پادمانی تا این اندازه آشنا باشد چرا که به دلیل مشکلات ما تمام چم و خم این مسایل پادمانی را میدانیم. من مقاله ای در روزنامه ایران دیلی نوشتم؛ استنادات خودمان را نسبت به این بحث آژانس بیان کردیم اما بوده مواردی مثل تورقوز‌آباد که در عین حال آنها هم دلیلی ندارند و ما هم حقمان هست که پاسخ ندهیم اما برای اینکه آن دشمنان از این موقعیت سواستفاده نکنند داوطلبانه راه هایی را پیدا کردیم که نگرانی هایمان رفع شود اکنون هم دنبال آن هستیم با روش هایی که نگرانی ما برطرف شود بگوییم خیلی خوب این دسترسی و ببینید که چیزی نیست اما داستان این است که این مسئله باید یکبار برای همیشه تمام شود چرا که کشورها یک احترام حاکمیتی دارند و نمیتوانند بی جهت مورد سوالات متعدد و بی سند واقع شوند به همین دلیل تلاش میکنیم ضمن در نظر گرفتن نگرانی های خودمان به ملاحظات آژانس را هم توجه کنیم و دست دشمنان خودمان را هم که به دنبال این هستند صرفا با یک نه گفتن ایران را با آژانس درگیر کنند را ببندیم. فکر میکنم تا اندازه ای موفق بودیم که ملاحظات ما در نظر گرفته شود البته این بستگی به مذاکرات دارد و امیدوارم در طول این سفر بتوانیم تفاهماتی را که به نفع دوطرف باشد را حاصل کنیم.

پروتکل‌های ایران برای پذیرش بازرس‌های آژانس

شما به فشارهایی اشاره کردید که آژانس بین المللی در معرض آن قرار گرفته است در مورد بازرسهایی که از تأسیسات هسته ای ایران بازدید کرده اند. آیا ایران نگران جاسوسی علیه تأسیسات هسته ای یا اسرار خود نیست؟

کمالوندی: ببینید ماچاره ای جز این نداریم وقتی که میبینیم کشورهای استکباری از این سازمان ها به اشکال مختلف سو استفاده میکنند و یک شکل آن هم افرادی که وابسته به انها هستند در لباس بازرس یا لباس های دیگر حضور دارند و تجربه هم این را میگوید که این یک فرض درست است مفهوم این نیست که هر کسی که آنجا بازرس است میتواند جاسوس باشد ولی ما باید فرض را بر این بگذاریم که این مورد که می آید می تواند یکی از آن موارد باشد و دقت و ملاحظات خاص خودمان را داشته باشیم و ملاحظات امنیتی را در نظر بگیریم . ضمن اینکه در پادمان به همه کشورها اطمینان داده شده که طی قراردادی که با آژانس میبندند،ملاحظات امنیتی، تجاری ، حقوق مولف و اطلاعاتی که دارند محرمانه باقی می ماند . برخی از اینها وظیفه آژانس است که مراقب باشد اگر زمانی شخصی مشکوک به جاسوسی است را راه ندهد. ما نیز ابزارهایی در اختیار داریم به عنوان مثال وقتی یک بازرس را معرفی می کنند مستقیم بازرس نمی شود ابتدا از ما نظر میخواهند، دستگاه های اطلاعاتی ما بررسی میکنند و اگر سوابق سوئی نبینند موافقت میکنیم. وقتی که موافقت کردیم باز هم مراقبت میکنیم که اینها هرجایی و هر شکلی نتوانند بروند. قطعا اینها چارچوبی دارد. معمولا در همه کشورها به این صورت است که وقتی بازرسی می آید همراهش هستند، تیم هست و همه مسایل تحت نظر است، فیلم برداری و عکس برداری میشود و طوری نیست که هر کاری بخواهد انجام دهد .

اما اگر سوال تان این باشد که بالاخره ممکن است اینها اطلاعاتی ببینند باید بگویم که همیشه این نگرانی وجود دارد و هر چقدر ما در این زمینه مراقبت بیشتر کنیم به خصوص کشورما که هدف برخی از این کشورها و رژیم خبیث صهیونیستی هستیم، به نظر به عقل و تدبیر نزدیک تر است .

آیا تأسیسات یا اماکن ایرانی هستند که موضع اختلاف بین ایران و آژانس بین‌المللی هسته‌ای برای بازرسی یا بازدید باشد؟

کمالوندی: ما غیر از این دومورد موردی نداشتیم که بخواهد موضوع اختلاف ما باشد که بخواهند بازرسی و دسترسی داشته باشند. ما اینجا از اول نگفته ایم دسترسی نمیدهیم. از ابتدا گفتیم علتش این است که ما یکبار در تورقوزآباد این کار را کردیم و به انها اعلام کردیم در آن هم اسنادتان اسناد قوی ای نبود. به هر حال وقتی که آنها سوالی دارند یک حقی هم کشور عضو دارد که بگوید این سوالتان مبانی درست داشته باشد، چرا ؟ چون قوانین و مقرراتی جبرانی نداریم به عبارتی مثلا اگر کشوری تهمتی را وارد کرد بعد از اینکه اثبات شد که نیست باید بروید و علیه او یک مطالبه داشته باشید ولی چون چنین مکانیسمی ندارد بنابراین نباید اجازه داد که بدون دلیل به خصوص زمانی که دلیل تنها ادعاهای مطرح شده از سوی یک رژیم با اهداف مشخص باشد.

اختلاف ایران و آژانس بر سربازرسی از موقعیت هایی است که از سوی رژیم صهیونیستی مطرح شده است

این دو محل کدام‌ها هستند تورقوز آباد و.. ؟

کمالوندی: تورقوزآباد را مطرح کردم که در گذشته بود. در حال حاضر دو مکان مورد نظر آژانس است که مختصات جغرافیایی اش را داده است که یکی بین شهر رضا و آباده و یکی هم نزدیک تهران است. در این دو مورد صحبت از این بوده که باید حتما پایان کار باشد یعنی به این شرط که دیگر بعد از این نگویند حالا باز جای دیگر به همین شکل را بررسی کنیم. آنها میتوانند بر اساس گزارش خود ما (گزارش برای پادمان است و اظهاریه برای پروتکل) سوالی داشته باشند یا درحین بررسی های خودشان به سوالی برمی‌خورند و یا دسترسی می‌خواهند در داخل سایت یا سایت هایی که ما اعلام کرده ایم، می‌تواند باشد ولی اگر غیر از اینهاست باید مبانی و مستندات قوی حقوقی ارایه کنند. اگر این نباشد سنگ روی سنگ بند نمیشود، از فردا هر کشوری میتواند اسناد جاسوسی ارایه کند وبعد آژانس برود به نمایندگی از آن بررسی کند وگزارش هم بیاورد و چون آن کشور هم عضو است میتواند آن را ببیند و استفاده کند یعنی وسیله کمک به سرویس های جاسوسی بشود. این نکته اصلی است؛ سال ۲۰۱۴ هم نماینده روسیه در یکی از سمپوزیوم های بررسی مسایل پادمانی به وضوح این مطلب را بیان کرد و سخنرانی مفصلی داشت که چرا آژانس نباید به این حوزه از اطلاعات که توسط سرویس‌های امنیتی و جاسوسی داده میشود، ورود کند.

ما هیچ موردی غیر از موردی که موضوع اشارت سرویس امنیتی رژیم صهیونیستی بوده که این دومورد باشد، نداریم که موضوع اختلاف ما و آژانس باشد.

شاید بهتر بود این سئوال را از وزارت خارجه ایران بپرسیم اما الان از این فرصت استفاده می کنیم و این سئوال را از شما می پرسم. طی چند روز و چند هفته گذشته که شاهد تشدید تنش هستیم آیا تلاشی برای میانجی گری بین ایران و کشورهای دیگر صورت گرفته است؟

کمالوندی: همانطور که گفتید این موضوع مربوط به وزارت امور خارجه میشود .من خودم چون دیپلمات بودم ممکن است به طور کلی اطلاعاتی داشته باشم اما واقعیت قضیه اطلاعی ندارم . اینکه تلاش هایی از طرف برخی کشورها هست که ایران بتواند مذاکره داشته باشد بوده نمونه اش هم در گذشته تلاش های آقای مکرون بود اما اینکه آیا این ادامه پیدا کرده است یا نه واقعا من نمیدانم.

منبع: العالم