خون و ۷ نکته که شاید درباره آن ندانید

به‌گزارش عصرایران به نقل از "اینورس"، خون ماده جالب توجهی است. احتمالا آنچه از دوران مدرسه به یاد دارید این است که خون وظیفه انتقال اکسیژن و مواد مغذی و حذف محصولات زائد در بدن را بر عهده دارد.

اما خون وظایف بسیار بیشتری بر عهده دارد که از آن جمله می توان به دفاع در برابر عوامل بیماری‌زا یا پاتوژن ها، تنظیم دمای بدن، و متعادل نگه داشتن سطوح مواد شیمیایی و مواد مغذی درون بدن اشاره کرد.

در ادامه چند نکته که شاید درباره خون ندانید، ارائه شده‌اند.

خون ماده‌ای مایع و جامد است

خون یک بافت همبند در بدن است. خون دارای یک جز چند سلولی (ساخته شده از گلبول‌های قرمز، گلبول‌های سفید، و پلاکت‌ها) و یک ماتریس فراسلولی مایع است.

برخلاف دیگر بافت‌های همبند در بدن، خون یک ماده مایع است. ماتریس فراسلولی یا پلاسما ماده‌ای مایع است و سلول‌های موجود در خون را معلق نگه می‌دارد. اما زمانی که بافتی آسیب می‌بیند، به عنوان مثال، در نتیجه یک بریدگی، خون همانند دیگر بافت‌های همبند به حالت جامد در می‌آید که به نام لخته خون شناخته می‌شود.

لخته شدن خون به واسطه تماس این ماده با هر چیزی به جز سطح داخلی یک رگ خونی رخ می‌دهد تا از خونریزی جلوگیری کرده و روند بهبودی آسیب‌دیدگی آغاز شود. پلاکت‌ها به زخم باز می‌چسبند، سپس، فیبرینوژن محلول، نوعی پروتئین پلاسما، به فیبرین نامحلول تبدیل می‌شود که یک شبکه تورمانند اطراف رخم ایجاد کرده و از خونریزی جلوگیری می‌کند. با گذشت زمان و همانگونه که زخم بهبود می‌یابد، لخته خون نیز به تدریج از بین می‌رود.

در بیشتر افراد، خون از حدود ۴۵ درصد از سلول‌ها - بیشتر گلبول‌های قرمز، تنها یک درصد گلبول‌های سفید - و ۵۵ درصد پلاسما تشکیل شده است. میزان بیش از حد کم یا زیاد از هر یک از آنها می تواند موجب بیماری، به عنوان مثال، کم خونی (آنمی) شود.

گلبول‌های قرمز به طور مداوم تولید و بازیافت می‌شوند. بدن حدود دو میلیون گلبول قرمز در ثانیه تولید می‌کند اما این می‌تواند در مواقع استرس، مانند حضور در ارتفاعات بالا که اکسیژن کمتری در دسترس است، بسیار افزایش یابد.

به طور میانگین، مردان بین ۴.۷ تا ۶.۱ میلیون سلول در هر میکرولیتر، و زنان بین ۴.۲ تا ۵.۴ میلیون سلول در هر میکرولیتر دارند. هر میلی لیتر برابر با ۱,۰۰۰ میکرولیتر است.

حجم خون همواره در حال تغییر است

حجم خون در بدن یک فرد طی ۲۴ ساعت تغییر می‌کند.

حجم خون یک زن باردار می تواند طی دوران بارداری تا ۵۰ درصد افزایش یابد. این برای پشتیبانی از رحم است که جفت و جنین در حال رشد در آن قرار دارند.

اما به طور میانگین، مردان معمولا بین پنج تا شش لیتر خون و زنان بین چهار تا پنج لیتر خون دارند.

بیش از چهار گروه خونی وجود دارد

ما گروه خونی خود را از والدینمان به ارث می‌بریم. ما دارای یکی از گروه های خونی A، B، AB، یا O هستیم. این گروه‌های خونی مشخص می‌کنند ما دارای چه آنتی‌ژن‌هایی هستیم که به معنای آن است با توجه به گروه خونی، خون فردی از یک گروه ناسازگار نمی‌تواند به شخص دیگری منتقل شود.

اما دیگر گروه خون اصلی ریسوس (Rh) است. افراد دارای Rh+ یا Rh- هستند، به این معنی که فرد دارای Rh+ دارای آنتی‌ژن‌های اضافه است و نمی‌تواند به فردی با گروه خونی Rh- خون اهدا کند زیرا این کار می‌تواند به بروز یک واکنش ایمنی منجر شود.

ما همواره در حال تولید سلول‌های خونی بیشتر هستیم

ما به طور مداوم سلول‌های خون را بازیافت می‌کنیم و زمانی که خون از دست داده ایم می توانیم سلول های خونی بیشتری تولید کنیم. این به معنای آن است که در هر بار می‌توانیم تقریبا ۴۷۰ میلی لیتر از خون خود را اهدا کنیم. برای احیای کامل سلول‌های خونی اهدا شده، مردان به حدود ۱۲ هفته و زنان به ۱۶ هفته زمان نیاز دارند.

با این وجود، اگر بیش از ۴۰ درصد حجم خون را از دست بدهیم، جان خود را از دست خواهیم داد. اگر حدود ۱۰ تا ۲۰ درصد خون خود را از دست بدهیم، بدن وارد شوک می‌شود. در زمان شوک، بدن تلاش می کند وضعیت موجود را از طریق افزایش ضربان قلب و تنفس اصلاح کند و بدن تعریق و از دست دادن رنگ پوست را تجربه می‌کند.

خون دارای یک «تاریخ استفاده» است

در گذشته، خون اهدا شده باید یکباره و به طور کامل استفاده می شد. اما اکنون، خون به اجزا مختلف آن شامل گلبول‌های قرمز، گلبول‌های سفید، پلاکت‌ها و پلاسما جداسازی می‌شود تا از استفاده به کارآمدترین صورت ممکن اطمینان حاصل شود زیرا یک بیمار ممکن است تنها به یکی از اجزا خون نیاز داشته باشد.

پس از جداسازی، پلاسمای خون زرد رنگ است.

خون همانند هر چیز دیگری، دارای یک تاریخ استفاده است. اینکه چقدر سریع باید استفاده شود به اجزا خون بستگی دارد. گلبول‌های قرمز می‌توانند برای شش هفته نگهداری شوند. پلاکت‌ها تنها چند روز قابلیت نگهداری دارند و به طور مداوم به آنها نیاز است. اجزا دیگر ماند پلاسما می‌توانند به صورت منجمد تا یک سال نگهداری شوند. گلبول‌های سفید معمولا از خون‌های اهدایی فیلتر می‌شوند.

از دست دادن خون به عنوان یک روش درمانی استفاده می‌شد

حجامت که قدمتی حداقل سه هزار ساله دارد به عنوان یک روش درمان برای بسیاری از بیماری‌ها استفاده می‌شد. بسیاری از موارد حجامت با استفاده از زالو انجام می‌شد که در هر بار می‌تواند پنج تا شش میلی لیتر - حدود ۱۰ برابر وزن بدن خود - خون مصرف کند.

حجامت همچنان نیز انجام می‌شود و حتی از زالوهایی که به طور خاص پرورش داده شده‌اند در این زمینه استفاده می‌شود.

نوع دیگری از حجامت با استفاده از یک سوزن برای خارج کردن خون و کاهش مقدار آهن در بدن برای درمان هموکروماتوز - بیماری ناشی از آهن بیش از حد در بدن - انجام می شود.

خون همه موجودات قرمز نیست

خون انسان به دلیل وجود هموگلوبین قرمز رنگ است. اما تمام موجودات زنده دارای خون قرمز نیستند.

به عنوان مثال، یخ‌ماهی دارای خون شفاف است و یک نوع اسکینک (نوعی مارمولک) دارای خون سبز رنگ است. کرم‌های بادام‌زمینی داری خون بنفش هستند و بسیاری از حشرات و سوسک‌ها دارای خون زرد رنگ هستند.

رنگ خون معمولا به واسطه پروتئین‌های خاص موجود در آن شکل می‌گیرد. این پروتئین‌ها ممکن است برخی مزایای بقا را با توجه به محیطی که موجودات در آن زندگی می‌کنند، ارائه کنند.

با وجود پیشرفت‌های پزشکی، چالشی که دانشمندان همچنان با آن مواجه هستید تولید خون مصنوعی است که از کیفیت بالا و کارایی لازم برای انجام تمام وظایفی باشد که خون انسان انجام می‌دهد.