ایده‌های راهبردی برای کاهش آسیب‌های معیشتی ناشی از «کرونا»
تهران (پانا) - سه ماه از اعلام رسمی ورود ویروس کرونا به کشور می‌گذرد و تقریباً تمام ابعاد زندگی مردم تحت تأثیر این ویروس قرار گرفته است. اگرچه محدودیت‌های اعمال شده از سوی ستاد ملی مقابله با کرونا در حال رفع شدن است اما این اقدام به معنای پایان یافتن کرونا نیست و طبق آمار رسمی همچنان روزانه بیش از هزار نفر در کشور به این بیماری مبتلا می‌شوند و همچنان زندگی در ابعاد اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی تحت تاثیر این ویروس قرار دارد.
کرونا علاوه بر تاثیر بر روی سلامت جسم و جان مردم، بر معیشت مردم نیز اثرات زیادی برجای گذاشته است. بسیاری از اقشار و اصناف نیز دچار مشکلات معیشتی قابل توجهی شده‌اند که این مسأله می‌تواند اثرات اجتماعی نامطلوبی نیز در پی داشته باشد. اخیرا تعدادی از دانش‌آموختگان رشته‌های حقوق، مدیریت، جامعه شناسی، مهندسی برق و هوش مصنوعی از دانشگاه‌های تهران، شهید بهشتی، شریف، علامه طباطبایی و شاهد ایده‌هایی برای کاهش آسیب‌های معیشتی ناشی از کرونا در قالب کار پژوهشی ارائه کرده‌اند.
مهدی مهدوی زاهد، دانش آموخته دکتری حقوق عمومی دانشگاه شهید بهشتی یکی از پژوهشگرانی است که در این پژوهش همکاری داشته است. این پژوهشگر در گفت‌وگو با پانا درباره پژوهش «ایده‌های راهبردی برای کاهش آسیب‌های معیشتی ناشی از کرونا» گفت: «این کار تحقیقاتی با همکاری ۱۰ نفر از محققان انجام شده است. این تیم پژوهشگر که متشکل از بهترین دانش آموخته‌های بهترین دانشگاه‌های ایران هستند از ابتدای شیوع ویروس کرونا کار تحقیقاتی خود را آغاز کردند و بر اساس دغدغه‌های اجتماعی به موضوع ورود پیدا کردند.»
این پژوهشگر افزود: «برخی از ایده‌ها محصول مطالعه سایت‌های داخلی و خارجی فعال در این زمینه است و به منظور اطمینان از اجرایی بودن این ایده‌ها، با برخی صاحبان مشاغل مرتبط نیز گفت‌وگو و دیدگاه‌های آنان در این پژوهش استفاده شده است.»
وی با بیان اینکه راهکارهایی برای کاهش آسیب‌های معیشتی ناشی از کرونا در این پژوهش ارائه شده است، بیان کرد: «این راهکارها رایگان است و قرار نیست افرادی که به بهبودی کسب و کارهای کرونا زده کمک می‌کنند حالت صدقه و اعانه باشد بلکه افراد می‌توانند با اعتمادسازی که در برخی مشاغل امکان تحقق آن وجود دارد به نوعی بدون اینکه هزینه اضافه کنند به یک وضع مطلوب نزدیک شوند. ما سعی کردیم از فضای کمیته‌ای و صدقه‌ای در این راهکارها فاصله بگیریم.»
مهدوی تصریح کرد: «اینکه بسته‌های غذا یا بسته‌های بهداشتی بین این افراد توزیع شود و دوربین در حال عکاسی باشد، با کرامت انسانی افراد در مباینت است. در واقع حیثیت افرادی که در معرض کمک هستند زیر سوال برده می‌شود. بنابراین راهکارهایی که در این تحقیق وجود دارد، مبتنی بر رعایت کرامت افراد است. تلاش کردیم این موضوع مقدمه‌ای برای ایجاد یک پویش و جنبش اجتماعی باشد و قرار بر این نبوده است که نگارندگان متن، فصل الخطاب یا بیانه‌ای ارائه دهند. به نوعی به موضوع ورود کردیم برای اینکه آغازگر راهکارهای مبتنی بر علم و دانش و با رعایت کرامت و دغدغه مندی‌های اجتماعی باشیم.»
این پژوهشگر در ادامه در پاسخ به این سوال که در کدام بخش از فعالیت‌های اجتماعی و اقتصادی باید فعالانه‌تر در مبارزه با آثار مخرب ویروس کرونا وارد عمل شد، گفت: «کرونا یک پدیده گذرا، کوتاه مدت و موقتی یا مقید به زمان نیست. اگر این چنین بود یکسری از راهکارهای اقتصادی می‌توانست راه‌حل باشد. اینطور که از شواهد پزشکی مشخص است ما در ماه‌ها و شاید سالها با این پدیده مواجه باشیم. وقتی پدیده‌ای خصلت دائمی پیدا می‌کند، باید ذهنیت افراد جامعه اصلاح شود و اگر مادامی که بخواهیم با همان راهکارهای سنتی مسایل جدید خود را حل کنیم شاید در چند هفته یا چند ماه مراحل را پیش ببریم اما در درازمدت این راهکارها حتما به بن بست می‌رسد بر این اساس باید ذهنیت جمعی اجتماعی خود را نسبت به برخی موضوعات تغییر دهیم.»وی درباره ایده‌های ارائه شده در این پژوهش نیز گفت: «ایده‌هایی درباره اجاره‌بها، درباره همه مشاغل از جمله رستوران‌ها، باشگاه‌های ورزشی، آرایشگاه‌ها، آموزشگاه‌ها، شیرینی فروشی‌ها، مشاورین املاک، خشک‌شویی‌ها و... ارائه شده است تا راه‌حل‌هایی برای کاهش آسیب‌های معیشتی در روزهای کرونایی باشد.»
مدرس دانشکده حقوق دانشگاه علامه طباطبایی تصریح کرد: «برای مثال اگر بین مصرف کنندگان که غالبا شهروندان هستند و فروشندگان کالا یا خدمات در هر حوزه‌ای اعتماد وجود داشته باشد، می‌تواند در دراز مدت شیوه و سبک خرید و فروش را تغییر دهد. زمانی می توان از یک روزنامه پیش‌خرید کرد که نسبت به استمرار ارائه خدمات و کالاها اعتماد وجود داشته باشد. بر این اساس مفهومی به نام اعتماد می‌تواند زیربنای یک رفتار اقتصادی قرار بگیرد. اگر به فضای کسب و کار جامعه و در یک مقیاس بزرگتر به دولت اعتماد داشته باشیم دیگر نیاز نیست که کالاها را احتکار کنیم چون وقتی دولت اعلام می‌کند که به میزان کافی کالاهای اساسی را می‌تواند تامین کند ضرورتی برای این رفتار اقتصادی وجود ندارد اما اگر این اعتماد وجود نداشته باشد فقدان این اعتماد ممکن است رفتارهای اقتصادی دیگری را ایجاد کند.»
مهدوی ادامه داد: «در موضوع کرونا با یک مساله بلند مدت روبرو هستیم و کرونا از جنس موضوعی که با آن ضربتی اقدام شود و به تعبیری (بریم جمعش کنیم) نیست. کرونا جمع کردنی نیست. مثل سیل و زلزله نیست که تمام نیروهای کشور در یک نقطه مشخص متمرکز شوند و از تمرکز آنها بحران ظرف سه هفته یا یک ماه جمع شود. در واقع تا موضوع کرونا به عدد آدم‌هایی که در کشور زندگی می‌کنند قابلیت تکثیر داشته باشد، همه افراد جامعه در سطوح مختلف و با سطح سواد و فرهنگ مختلف می‌بایست همدلی و همراهی داشته باشند.»
مدرس دانشکده حقوق دانشگاه علامه طباطبایی در پاسخ به این پرسش که نقش نهادهای رسمی و غیر و رسمی همچون حکومت‌ها و تشکل‌های مردم نهاد در کاهش آسیب‌های معیشتی ناشی از کرونا چه اندازه است، گفت: «هر کدام از اینها نقش دارند و نقش آنها متفاوت است. دولت باید در این زمینه دولتی قدرتمند باشد. البته بین دولت قدرتمند و دولت اقتدارگرا تفاوت وجود دارد چون دولت قدرتمند مبتنی بر مشروعیت مردمی، رفتارها را دنبال می‌کند و دولت اقتدارگرا با تکیه بر زور تصمیمات خود را بر جامعه تحمیل می‌کند. ما نیازمند یک دولت قدرتمند هستیم تا بتواند تصمیمات سخت و مهم بگیرد، نه دولتی که دچار بلاتکلیفی باشد.»
این پژوهشگر با انتقاد از برخی تصمیم‌گیری‌ها در موضوع کرونا گفت: «از ابتدای شیوع کرونا تاکنون شاید بیش از ۵ بار، زمان برگزاری کنکورهای سراسری تغییر کرد. فقدان امنیت ذهنی برای شهروند و خانواده فردی که قرار است در کنکور شرکت کند، چقدر می‌تواند مخرب باشد؟ یا موضوع اجرای طرح ترافیک، چقدر درباره زمان اجرای آن اطلاعات از سوی مسئولان منتشر شد. این موضوع نشان دهنده این است که مسئولان دچار بلاتکلیفی و تعلل و نوعی سردرگمی هستند. از ۳۰ بهمن ماه این موضوع در کشور مطرح شد.»
مهدی افزود: «وقتی به تصمیم‌ها اعتماد وجود نداشته باشد، هر شهروندی شخصا تصمیم می‌گیرد که چه کاری انجام دهد و این می‌شود که استان خوزستان که در ابتدای شیوع کرونا پایین‌ترین میزان ابتلا را داشت، اکنون به یکی از وخیم‌ترین وضعیت‌های ممکن برسد.»
وی درباره نقش سازمان‌های مردم‌نهاد نیز گفت: «متاسفانه سازمان‌های مردم نهاد به خاطر فشارهای سیاسی آنقدر ضعیف شده‌اند که در بزنگاه‌هایی همچون امروز که به ورود آنها نیاز داریم، اساسا کسی نیست که فریادرس باشد. البته معتقدم جامعه مدنی در ایران پویایی خود را دارد لکن ظرفیت‌ها بیش از نقشی است که امروز ایفا می‌کنند. به طور مثال اپلیکیشن (ماسک) چیزی نبود که ابتدا برای آن بودجه دولتی تصویب شود و سپس خروجی داشته باشد بلکه ابتدا نخبگان دانشگاه شریف آن را ایجاد کردند و سپس دولت به آن ورود کرد و تامین بودجه شد. این نمونه‌ای از فضاهایی است که اگر به توانمندی جامعه اعتماد شود، قطعا جامعه مدنی در این مواقع ورود می‌کند.»
این پژوهشگر در پایان یادآور شد که پژوهش «ایده‌های راهبردی برای کاهش آسیب‌های معیشتی ناشی از کرونا» علاوه بر اینکه در رسانه‌های جمعی منتشر شده است برای استفاده در اختیار شهرداری تهران نیز قرار گرفته است.
ارسال دیدگاه