کسب دانش‌فنی تولید کیت‌های استخراج و تشخیص کرونا در کشور

اردوان اسداللهی مدیر عامل این شرکت دانش بنیان در گفت‌وگو با ایسنا، با بیان اینکه این شرکت فعالیت خود را از سال ۱۳۹۷ آغاز کرد، گفت: زمینه تحقیقاتی و مطالعاتی ما تولید کیت‌های تشخیصی مولکولی است.

وی تولید کیت‌های استخراج RNA از نمونه‌های مختلف را از دیگر دستاوردهای این شرکت دانست که بر اساس نیاز کشور تولید شده است و ادامه داد: با شیوع ویروس کرونا در کشور مطالعه بر روی کیت‌های استخراجی و تشخیصی مربوط به این ویروس را در دستور کار قرار دادیم و همزمان با انتشار فراخوانی برای تولید این نوع کیت‌ها، طرح‌های خود را در این زمینه ارائه دادیم.

اسداللهی، اضافه کرد: از میان ۵۰ شرکت که طرح‌های خود را در این زمینه ارائه کردند، ۸ شرکت انتخاب شد که یکی از آنها شرکت ما بوده است و با این پذیرش، به صندوق‌های پژوهش و فناوری برای دریافت تسهیلات تولید معرفی شدیم.

مجری طرح ادامه داد: در روز ۲۸ اسفندماه با درخواست وام ما موافقت شد و در روز ۵ فروردین سال جاری اولین قسط این تسهیلات پرداخت شد ولی ما قبل از دریافت این تسهیلات تاکنون بیش از ۲۵ هزار تست استخراج به مراکز آزمایشگاهی مرجع کشور مانند در اهواز، بابل، تبریز، ساری، گرگان،‌مشهد و اصفهان تحویل دادیم.

وی به آخرین وضعیت کیت‌های تشخیصی این شرکت اشاره کرد و توضیح داد: از آنجایی که این کیت‌ها از انستیتو پاستور تاییدیه‌های لازم را دریافت نکرده است، آماده تولید انبوه و فروش نیست ولی ما مکاتباتی که با انستیتو پاستور داشتیم و تاکنون پاسخی دریافت نکردیم.

این محقق با تاکید بر اینکه کیت‌های تشخیص بدون کیت‌های استخراج فاقد کارایی است، اظهار کرد: از آنجایی که به دلیل نیاز کشور کیت‌های تشخیصی از کشور چین و سازمان بهداشت جهانی به کشور وارد و در مراکز آزمایشگاهی توزیع شد ولی کیت استخراج در اختیار نداریم و این محصول می‌تواند نیاز کشور را در این زمینه تامین کند.

اسداللهی به بیان کاربردهای کیت‌های تشخیصی و استخراج پرداخت و گفت: زمانی که فردی مشکوک به ابتلا به ویروس کرونا است، تست بزاق دریافت می‌شود و RNA ویروس از بزاق استخراج می‌شود و پس از آن نمونه وارد کیت تشخیص می‌شود تا مشخص شود که فرد آلوده به ویروس است یا خیر.

وی با بیان اینکه این کیت‌ها در کشور تولید شده است، افزود: کیت‌های تولیدی دارای ۶ جز هستند که به غیر از یک جز آن که آنزیم پروتئیناز K است، مابقی اجزای این محصول در این شرکت تولید می‌شود.

به گفته مدیرعامل این شرکت، تا پیش از شیوع ویروس کرونا،‌ محققان این شرکت بر روی تولید "پروتئیناز K" مطالعات گسترده‌ای در حال انجام بود ولی به دلیل شرایط فعلی این مطالعات متوقف شده است.

اسداللهی تولید کیت‌های استخراج و تشخیص را از تعهدات این شرکت در فراخوان منتشر شده دانست و گفت: بسیاری از شرکت‌های به سمت تولید کیت‌های تشخیصی رفتند و این در حالی است که بخش استخراج باید به درستی صورت گیرد؛ چراکه معمولا تعداد RNA و DNA نمونه‌های بزاق در حد کمی است و لازم است به اندازه کافی کیفیت کیت‌های استخراجی بالا باشد تا به راحتی بتواند RNA و DNA را جداسازی کند.

وی در این باره توضیح: بر روی RNA غلافی وجود دارد که این غلاف باید شسته شود تاRNA‌ استخراج شود و در این فرآیند نباید RNA از بین نرود و علی‌رغم آنکه در شرکت ما انواع کیت‌های تشخیص ویروس تولید شده است ولی در این مطالعات ما کیت‌های استخراج مختص کرونا ویروس تولید کردیم.

مجری طرح با اشاره به نحوه استفاده از این کیت، توضیح داد: نمونه‌های دریافت شده از بیماران پس از قرار دادن در دستگاه‌های سانتریفیوژ و RNA استخراج می‌شود و این RNA با قرار گرفتن در کیت تشخیصی وارد دستگاه Real Time می‌شود و از این طریق مشخص می‌شود که فرد مبتلا به این ویروس است یا خیر.

به گزارش ایسنا، برای تشخیص ویروس جدید کرونا (SARS-COV-۲) که عفونت تنفسی کروناویروس را ایجاد می‌کند از یک روش آزمایشگاهی رایج استفاده می‌شود که برای تشخیص ویروس‌هایی مثل "ایدز" یا "سارس" استفاده می‌شد.

پژوهشگران چینی در نیمه اول ژانویه سال ۲۰۲۰ توالی ژنوم (فرمول ژنتیکی) ویروس جدید کرونا را مشخص کردند و در اختیار همگان قرار دادند. برای تشخیص ویروس جدید کرونا، فرمول ژنتیکی آن با آنچه دانشمندان چینی مشخص کردند سنجیده می‌شود تا روشن شود آیا فرد به ویروس جدید کرونا آلوده شده است یا خیر.

برای آزمایش از گلو یا بینی و در برخی موارد به همراه نمونه خون فرد مشکوک به ابتلا که علایمی چون تب، تنگی نفس و سرفه دارد، نمونه برداشته شده و به آزمایشگاه فرستاده می‌شود و در آزمایشگاه برای تشخیص، ویروس جدید کرونا از روشی به نام واکنش زنجیره‌ای "پلیمراز" کمی (quantitative polymerase chain reaction) به همراه آنزیمی به نام "نسخه‌بردار معکوس" (Reverse transcriptase) استفاده می‌شود.

واکنش زنجیره‌ای کمی این مزیت را دارد که علاوه بر تشخیص ویروس، از روی تعداد ژنوم می‌توان تعداد ویروس را هم در نمونه آزمایش شده تعیین کرد.

آنزیم نسخه‌بردار معکوس از بخشی از ژنوم ویروس که تک‌رشته‌ای است (RNA) نسخه‌برداری می‌کند و بعد از روی آن یک نسخه دورشته‌ای مکمل (DNA) ساخته می‌شود. این محتوای ژنتیکی با استفاده از واکنش زنجیره‌ای تکثیر می‌شود و بعد با نور فلورسانس و روشی موسوم به "در لحظه" (Real-time)یا کیفی مقدار و نوع ماده ژنتیکی ویروس مشخص می‌شود.

به طور کلی برای تشخیص این ویروس جدید کرونا ابتدا تست برای شناسایی ویروس خانواده کرونا انجام می‌شود، بعد نتیجه با آزمایشی دیگر تائید می‌شود و اگر هر دو تست مثبت بود با تست سوم نوع ویروس کرونا (سارس، مرس یا سارس-کو-۱۹) مشخص می‌شود.

در دو دهه اخیر سه نوع ویروس کرونا "سارس" (سندروم شدید و حاد تنفسی)، "مرس" (سندروم تنفسی خاورمیانه) و بیماری جدید موسوم به کووید-۱۹ شیوع جهانی یا منطقه‌ای داشت و به اعتقاد محققان جهانی ۸۲ درصد ویروس عامل کووید-۱۹ با ویروس سارس (SARS-CoV) شباهت ژنتیکی دارد.

در ایران نیز این سه مرحله تست برای تشخیص ویروس کرونا انجام می‌شود.