سهم مردم از آلودگی هوا

این سوءمصرف در کنار نیروگاه‌های فرسوده که با نفت کوره فعالیت می‌کنند، اصلی‌ترین عوامل آلودگی هوا را در ایران تشکیل می‌دهند. براساس آمار و ارقام بانک جهانی، هر ایرانی به‌طور متوسط چهار برابر متوسط جهانی انرژی مصرف می‌کند و البته از آن مهم‌تر شدت مصرف انرژی در ایران بالاترین شتاب را در جهان دارد. بالا بودن شدت مصرف و پایین بودن بهره‌وری انرژی تنها به نبود زیرساخت و قصور از سوی دولت مربوط نیست؛ مردم نیز با فرهنگ غلط مصرف که به سادگی در همه ارکان زندگی آنها مشهود است بخشی از این روند غیرعقلانی هستند.

مثال‌های زیادی برای این مصرف بی‌رویه وجود دارد که در این نوشتار بناست تا با تمرکز بر یک مورد بسیار همه‌گیر، به زبان عدد و رقم آن را بررسی کنیم. تصور شما از مصرف بنزین در یک ماشین چهارسیلندر سواری چیست؟ فرض می‌کنیم که متوسط مصرف ترکیبی در یک ماشین چهار سیلندر چیزی بین ۸ تا ۱۰ لیتر برای هر ۱۰۰ کیلومتر باشد. همه ما رانندگی پر‌شتاب و عدم راندن بین خطوط را هر روزه و بارها و بارها در خیابان‌ها و بزرگراه‌های کشورمان مشاهده می‌کنیم، بارها برای همه ما پیش آمده است که هنگام رانندگی در بزرگراه وقتی که با حداکثر سرعت مجاز در حال رانندگی هستیم، خودروی دیگری با سرعتی بسیار بالاتر از حد مجاز، با چراغ زدن، بوق زدن و... مسیر خود را گشوده و ما را مجبور به تغییر لاین و احتمالا تغییر سرعت می‌کند و چه‌بسا چند کیلومتر دورتر دوباره همان خودرو را مشاهده می‌کنیم.

همچنین بارها دیده شده است که یک خودرو در لاین سبقت با سرعتی اندک در حال عبور است و البته حاضر به تعویض لاین و گشودن مسیر نیز نیست؛ مجموعه رفتارهایی این‌چنین که هیچ توجیه و دلیل منطقی ندارد و روانشناسان آن را بیماری عجله یا گاهی خودخواهی بی‌دلیل می‌نامند، معضلی است که مصرف متوسط یک خودرو را بالا می‌برد. اگر از خودروهای به‌روز که میزان متوسط مصرف را نشان می‌دهند، استفاده کنید و هر دو روش رانندگی را با استناد به متوسط مصرف نشان داده شده در آن مدل خودرو‌ها بیازمایید، متوجه می‌شوید که بد رانندگی کردن حداقل ۵ لیتر در ۱۰۰ کیلومتر مصرف خودرو را بالا می‌برد، البته به این نکته نیز باید توجه شود که این مدل از رانندگی در اتوبان‌های بین‌شهری امکان استفاده از سیستم کروز و در نتیجه کاهش مصرف را از خودروهای دیگر می‌گیرد.

افزایش مصرف خودرو در روش بد رانندگی بسیار بیشتر از ۵ لیتر است، اما در اینجا برای به‌دست آوردن یک دید کلی مبتنی بر عدد و رقم فرض می‌کنیم در هر ۱۰۰ کیلومتر ۵ لیتر مصرف افزایش می‌یابد و به اصطلاح به چیزی بین ۱۴ تا ۱۶ لیتر در ۱۰۰ کیلومتر می‌رسد. حالا فرض کنیم که یک خودرو به‌طور متوسط حدود ۴۰۰۰۰ کیلومتر در سال مسیر طی کند، ۲۰۰۰ لیتر بنزین در سال تنها و تنها صرف رانندگی غیرمنطقی و پرشتاب چنین راننده‌ای می‌شود که به احتساب بنزین لیتری ۳ هزار تومان می‌شود سالانه ۶ میلیون تومان و البته همین‌قدر آلودگی بیشتر و نیز به‌همین میزان مشکلات و معضلات بیشتر برای انجام رانندگی در خیابان‌ها که هیچ دلیل و توجیه قابل‌قبول و منطقی برای آن نمی‌توان متصور شد.

چرا یک فرد نباید به این موضوع بیندیشد که ۶ میلیون تومان سالانه می‌تواند صرف چیزهای مهم‌تری در زندگی شود و چرا نباید به این نکته بیندیشد که می‌توان بین یک‌سوم تا یک‌چهارم از مصرف هر ماشین کاست بدون اینکه از میزان مسیر طی شده چیزی کم شود. چرا نباید به این اندیشید که آلودگی حاصل از این ۲۰۰۰ لیتر در سال می‌تواند تولید نشود و می‌شود آن را از محیط کاست به شرط آنکه بیماری عجله درمان شود و در واقع رفتارهای اینچنینی کنترل گردد. نگارش این یادداشت تنها به‌منظور تلنگری بود به خواننده که اگر بناست تغییری را ایجاد کند در درجه اول به خودش بنگرد و تغییر را از خود آغاز کند وگرنه تکالیف انجام نشده دولت‌ها که دیگر حدیثی تکراری است.

*تحلیلگر و کارشناس انرژی

منبع: ایران