تمرکززدایی و مدرسه‌محوری در آموزش و پرورش از نسخه‌های شفابخش در آموزش و پرورش هستند

به گزارش پانا، به عنوان مثال، کسب مدال های برتر در المپیادهای جهانی و کشوری (۱۸ مدال جهانی) و کسب ۹ رتبه برتر کنکور امسال از میان ۱۹ رتبه تک رقمی شهر تهران در کنکور امسال بخشی از این موفقیت هاست. همین موضوع بهانه ای شد تا گپ و گفتی با «جواد نظریان»، مدیر آموزش و پرورش منطقه ۶ داشته باشیم.

از مهمترین دغدغه آموزش و پرورش منطقه۶ بگویید؟
امروز دغدغه اصلی آموزش و پرورش کمبود نیروی انسانی است. ما کمبود معلم هم به لحاظ کمی داریم و هم به لحاظ کیفی. ما در آموزش وپرورش نتوانستیم نخبگان را جذب آموزش و پرورش کنیم. این در حالی است که کشورهایی توسعه یافته که منابع زیر زمینی نفت و گاز قابل توجهی ندارند، توانسته اند با تمرکز بر روی نیروی انسانی پیشرفت های چشمگیری کسب کنند. موضوعی که متاسفانه در کشور ما با غفلت مواجه شده است. اگر آموزش و پرورش در کشور دغدغه اول باشد، ما شاهد بسیاری از پیشرفت ها خواهیم بود.

اگر بخواهیم افق خوبی ترسیم کنیم، باید نیروی انسانی متعهد، خلاق، مسئول و دارای هویت ملی و اسلامی داشته باشیم. نفت و گاز و معادن تمام می شوند و ثروت اصلی ما همین نیروی انسانی است. از جمله دغدغه ما در منطقه ۶ این است که الان در دوره ابتدایی هم حق التدریس داریم، در حالی که پیشتر تنها در دوره متوسطه از نیروهایی حق التدریس استفاده می شد. در واقع سال آینده خیلی از معلمان مدارس ما بازنشسته می شوند و ما ناگزیریم از معلمان حق التدریس استفاده کنیم. در حال حاضر درصد بالایی از مدارس متوسطه اول و دوم ما (به ویژه در مدارس پسرانه) از نیروهای حق التدریسی استفاده می کنند که این موضوع به مدارس ابتدایی ما هم کشیده شده است.
مدتهاست که مساله تمرکززدایی دغدغه اصلی آموزش و پرورش شده است. آیا گام موثری در این مسیر برداشته شده است؟
من اعتقاد دارم اگر تمرکززدایی و مدرسه محوری در آموزش و پرورش به معنای واقعی رونق پیدا کند، یکی از نسخه های شفابخش آموزش و پرورش است. اما دستورالعمل ها و بخشنامه های متعددی که ما برسر مدارس می ریزیم و می گوییم شما باید این کار را انجام دهید، نیرو و انگیزه ای برای مدیران نمی گذارد. متاسفانه در آموزش و پرورش تمرکزگرایی و دیوان سالاری غوغا می کند. اگر همتی باشد تا بخشنامه ها کم شود و زیرساختها را آماده کنیم و مدرسه ها را به معلمین متعهد واگذار کنیم و دست مدیران باز شود، می توانیم بگوییم در مسیر تمرکززدایی گام موثری برداشته ایم. نمی شود فضای فیزیکی مان خراب باشد و به مدیر هم معلم خوب ندهیم و بعد انتظار داشته باشیم خروجی مدرسه خوب باشد. نمی شود یک ریال سرانه آموزشی ندهیم و پول آب و برق و گاز را ندهیم و مدرسه هزینه های مصرفی داشته باشد و مدام مدیران جهت اخذ مشارکت مردمی مواخذه شودند و بعد انتظار تحول در مدارس داشته باشیم. باید صادقانه وضعیت آموزش و پرورش را به مردم بگوییم و بدانند اگر کمک نکنند آموزش و پرورش موفق نمی شود.
به نظر شما اگر حقیقت را بگوییم، کیفیت آموزش ما بالا می رود؟
امروز می بینیم که آموزش و پرورش ضعیف شده است. اگر آموزش و پرورش ضعیف نباشد، این همه موسسه بصورت قارچ گونه رشد نمی کنند. آمارها نشان می دهد که مردم چندین هزار میلیارد تومان به موسسات کنکوری و غیره پرداخت می کنند. اگر این رقم به آموزش وپرورش تزریق می شد، چه انقلابی اتفاق می افتاد. اما مردم حقیقتا اعتمادشان را از دست داده اند و جای آموزش و پرورش را موسسات گرفته اند . این موسسات بر اساس سلایق خانواده ها و دغدغه هایی که در آنها وجود دارد، کتاب ها و معلمان را برای دانش آموزان تدارک دیده اند و مردم استقبال می کنند. ما کیفیت را از آموزش وپرورش گرفته ایم. در مسایل آموزشی ما کیفیت فدا شده است. متاسفانه استاندارد آموزش و پرورش را پایین آورده ایم و به همین دلیل این موسسات رشد قارچ گونه داشته اند. نتوانستیم معلم خوب و متعهد تربیت کنیم. معیشت و منزلت معلمان زیر سوال رفته است و کتابهای درسی ما نیازمند ویرایش جدی است. برخی درس های ما در قالب نمره تعریف می شود که این نمرات با اهداف دروس هیچ سنخیتی ندارد. برای مثال درسی مانند دین و زندگی را چگونه می توان در قالب نمره تعریف کرد و از این طریق فردی دیندار تربیت کرد؟

سند تحول می گوید باید همه نهادها پای کار بیاند تا آموزش و پرورش جدی گرفته شود. آیا در منطقه شما نهادها پای کار هستند؟
در تربیت و مسایل اجتماعی دانش آموز همه باید کمک کنند و فقط آموزش و پرورش متولی آن نیست. همه باید آستین همت بالا بزنند و به معنای واقعی آموزش و پرورش را دریابند. اگر می خواهیم میلیون ها پرونده قضایی نداشته باشیم و اگر می خواهیم محیط زیست مان خراب نشود و اگر می خواهیم قانون در کشور اجرا شود و فرار مالیاتی نداشته باشیم، باید آموزش و پرورش دغدغه همه نهادها شود. من در حوزه کاری ام معتقدم اول اخلاق انسانی باید پیاده شود و همه تلاشم بر این بوده که با همه مراوده خوبی داشته باشم. مثلا شهرداری یکی از نهادهایی است که باید تمام قد به کمک آموزش و پرورش بیاید. در مدت سه سالی که به منطقه ۶ آمده ام به واسطه تغییرات زیادی که در شهرداری رخ داده است، همکاری شهرداری و آموزش و پرورش زیر ۱۰درصد بوده اما اکنون با حضور شهردار جدید منطقه، قول داده اند، گذشته جبران شود.

یعنی بعد از این شهرداری به کمک آموزش و پرورش منطقه می آید؟
۵درصد از عوارضی که شهرداری می گیرد، متعلق به آموزش و پرورش است، اما این به معنی کمک شهرداری به آموزش و پرورش نیست، بلکه مردم هستند که کمک می کنند. زیرا مالیات آنهاست که به حساب شهرداری ریخته می شود. قبل از انقلاب این ۵ درصدها صرف ساخت مدارس می شد، اما ما متاسفانه این سهم آموزش و پرورش که کمک مردم است، نهادینه نکردیم. البته این ۵ درصد فقط به حساب شهرداری ریخته نمی شود، بلکه نهادها و کارخانه های دیگری هم هستند که متاسفانه حق آموزش و پرورش را پرداخت نمی کنند. ما در شهر تهران بیش از ۷۰۰ مدرسه فرسوده داریم. اگر بعد از انقلاب همان سیاست ۵ درصد مدرسه سازی که از مالیات ها باید تامین می شد، نادیده گرفته نشده بود تهران اکنون دچار این وضعیت نمی شد. اکنون تهران جزو مظلوم ترین فضاهای فیزیکی آموزشی در کشور است.

به نظر شما با توجه به شرایط فعلی آموزش و پرورش، سند تحول، قابلیت اجرایی شدن دارد؟
مقام معظم رهبری در سخنان شان فرمودند فقط ۱۰ درصد سند تحول اجرا می شود. علتش این است که سند تحول بنیادین ما با واقعیت ها فاصله دارد. وقتی همچنان مشکل نیروی انسانی و فضای آموزشی و منزلت و معیشت معلم داریم و حق التدریس ها هنوز پرداخته نشده، سند تحول چگونه قرار است تحقق پیدا کند؟ سند تحول نیروی انسانی قوی می خواهد. این سند عالی اما آرمانی است و با واقعیت های امروز آموزش و پرورش بسیار فاصله دارد. واقعیت های آموزش و پرورش در کف مدرسه است. اگر کتمان کنیم و بگوییم همه چیز گل و بلبل است، در حق آموزش و پرورش جفا کرده ایم. باید واقعیتها را به مردم بگوییم تا حمایت مردم را داشته باشیم. نمونه اش قاسم سلیمانی که صادقانه با مردم برخورد می کرد و با خدای خودش معامله کرد و مردم واقعا دوستش دارند. سند وقتی اجرا می شود که نیروی متعهدی داشته باشیم که وقتی می رود داخل کلاس، دانش آموز با همه وجودش به او ارادت داشته باشد. همچنان می توان آموزش و پرورش را نجات داد. فقط نباید اجازه دهیم هرکسی به خودش اجازه دهد معلم شود. کسی که معلم می شود باید پارامترهای خاصی داشته باشد و این مهم است تا فردا دانش آموزان موفقی به جامعه تحویل دهیم.

من معتقدم دو مجمع خیرین باید بسازیم. یکی مجمع خیرین مدرسه ساز و دیگری مجمع خیرین بهسازی آموزشی. خیر مدرسه ساز ما مدرسه عالی و با امکانات می سازد اما این مدرسه باید روح داشته باشد و روحش آن معلم خلاقی است که بتواند معلمی کند و در اینجا بحث خیرین بهسازی آموزشی مطرح می شود که معلم به روز تربیت کند تا کیفیت آموزشی بالا برود.

آیا حضور سمن ها و خیرین در کنار آموزش و پرورش که البته تاثیربسیار پررنگی داشته، می تواند در آموزش و پرورش تحول ایجاد کند؟
خیرین ما بسیار زحمت کشیده اند و در حوزه مدرسه سازی سنگ تمام گذاشته اند، اما تعداد خیرینی که بیایند و در حوزه تربیتی فعال شوند، کم است. من معتقدم دو مجمع خیرین باید بسازیم. یکی مجمع خیرین مدرسه ساز و دیگری مجمع خیرین بهسازی آموزشی. خیر مدرسه ساز ما مدرسه شیک و عالی و با امکانات می سازد، اما این مدرسه باید روح داشته باشد و روحش آن معلم خلاقی است که بتواند معلمی کند و در اینجا بحث خیرین بهسازی آموزشی مطرح می شود که معلم به روز تربیت کند تا کیفیت آموزشی بالا برود. یا اینکه همان خیری که مدرسه می سازد، در گام بعدی در حوزه بهسازی همان مدرسه اش فعالیت کند. خیرین می توانند معلمان مدرسه ای که خودشان ساخته اند را به روز کنند و کلاس های آموزشی به روز برای شان بگذارند. در واقع این همان تمرکز زدایی است. البته در کنار خیرین ارزشمندی که به فعالیت های عام المنفعه می پردازند، باید به یک پویش ارزشمند که در منطقه ایجاد شد اشاره کنم. پویش من یک خیر مدرسه ساز هستم با هدف مشارکت همه ارکان مدرسه (دانش آموزان، خانواده ها و معلمین) در ساخت مدرسه ای به نام گفتگو تشکیل شده و انشاءالله به زودی شاهد افتتاح مدرسه گفتگو در منطقه خواهیم بود. دلیل نامگذاری این اسم نیز اهمیت گفتگو در جامعه بوده است.

وضعیت کالبدی مدارس منطقه ۶ چگونه است؟
منطقه ۶ به دلیل موقعیت جغرافیایی اش که در مرکز پایتخت واقع است، خاص است. حدود ۱۰ یا ۱۱ وزارتخانه در منطقه داریم و دانشگاه های معتبری در این منطقه واقع شده است. بافت منطقه ۶ هم اداری است و هم مسکونی. اما به لحاظ فضای فیزیکی، در بین مدارس تهران رتبه دوم را از نظر محرومیت دارد. قدمت مدارس این منطقه بسیار بالاست و مدارس فرسوده زیاد دارد. ضمن اینکه مدارس خاصی هم در منطقه۶ داریم. مثلا مدرسه البرز با قدمت صدسال داریم. مدارس منطقه ۶ اعم از دولتی و غیردولتی عموما جزو مدارس خوب و معتبر تهران هستند و در نتیجه جنس مطالبات اولیا خاص است. به همین دلیل یک دیگر از دغدغه های منطقه ۶ علاوه بر موضوع کمبود نیروی انسانی، فضای فیزیکی است.

با وجود فضای فیزیکی قدیمی اما موفقیت های چشمگیری در این منطقه داشته اید.
در منطقه ۶ شهر تهران پیش از حضور من کارهای ارزشمندی انجام داده بودند و من ادامه دهنده راه همان دوستان بودم. از جمله موفقیت های این منطقه در سال ۹۳-۹۴ در المپیاد جهانی ۷ مدال داشتیم و سال ۹۶-۹۷، ۱۲ عدد مدال و سال بعد به ۱۸ مدال رسید.در المپیادهای کشوری سال ۹۳-۹۴ ، تعداد ۵۷ مدال و سال ۹۶-۹۷ تعداد ۹۱ مدال داشتیم و سال ۹۷-۹۸ تعداد ۸۹ مدال داشتیم. همچنین در کنکور رتبه تک رقمی در سال ۹۳-۹۴ نداشتیم، اما در سال ۹۶-۹۷ ،تعداد ۵ نفر و در سال ۹۷- ۹۸ تعداد ۹ نفر رتبه تک رقمی در کنکور سراسری داشتیم. تعداد رتبه های دو رقمی ما در سال ۹۳-۹۴ تعداد ۲۷ نفر بودند و سال ۹۶-۹۷ تعداد ۵۲ نفر بوده و امسال تعداد ۵۰ نفر شدند. اکنون سهم آموزش و پرورش منطقه۶ از صد در صد مدال های جهانی از ۳۵ درصد سال گذشته به ۶۰ درصد در امسال رسید. همچنین رتبه دوم هنرهای تجسمی و رتبه اول جوان خوارزمی و رتبه دوم مسابقات ورزشی و رتبه اول مسابقات فرهنگی و هنری و رتبه اول سلامت تربیت بدنی و رتبه اول برگزیدگان پرسش مهر و رتبه دوم مسابقات قرآن و عترت و نماز شهر تهران را کسب کرده ایم که همه این ها به لطف خدا و همت همکارانم در این منطقه انجام شده است.