بیماری خودایمنی لوپوس و ۸ محرک احتمالی آن

به‌گزارش عصرایران، شاید تصور این که یک بیماری بتواند بخش‌های مختلف بدن را تحت‌تاثیر قرار داده و همچنان تا حد زیادی در برابر چشم غیر مسلح پنهان باقی بماند، دشوار باشد اما این واقعیتی برای افراد مبتلا به بیماری لوپوس است.

لوپوس یک بیماری خودایمنی است به این معنی که سیستم ایمنی بدن فرد به بافت‌ها و سلول‌های سالم حمله می کند. تقریبا ۷۰ درصد از تمام موارد لوپوس به‌عنوان لوپوس سیستمیک دسته‌بندی می‌شوند که یک اندام یا بافت اصلی مانند قلب، ریه‌ها، کلیه‌ها یا مغز را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد.

لوپوس موجب علائم مختلفی می‌شود که موارد خوش‌خیم و خفیف تا موارد تهدیدکننده زندگی را در بر می‌گیرد و از آن جمله می‌توان به سفتی و تورم مفاصل، راش‌های پوستی روی صورت (یکی از شناخته شده‌ترین موارد راش پروانه‌ای شکلی است که روی بینی و گونه‌ها شکل می‌گیرد)، زخم‌های دهان، تشنج، سینه درد به واسطه انباشت مایع اطراف قلب یا ریه‌ها، تب، تورم غدد، و کم خونی اشاره کرد. بسیاری از افراد مبتلا به لوپوس درد مزمن ناشی از این بیماری را یکی از آزاردهنده‌ترین موارد مرتبط با آن عنوان کرده‌اند.

اما اسرارآمیزترین نکته درباره لوپوس این است که دلایل یا درمان ریشه‌کن کننده آن نامشخص هستند. در شرایطی که این بیماری موجب علائم مختلفی می‌شود اما همچنان دلیل دقیق بروز آن کشف نشده است.

پژوهشگران مواردی مانند ژنتیک، هورمون‌ها و تغییرات زیست محیطی را با ابتلا به لوپوس پیوند داده‌اند اما بیان این که کدام عامل بزرگ‌ترین نقش را ایفا می‌کند، دشوار است. در ادامه با برخی دلایل احتمالی لوپوس بیشتر آشنا می‌شویم.

ژنتیک

خطر ابتلای یک فرد به لوپوس در صورت ابتلای یکی از اعضای خانواده او به این بیماری تا ۲۰ برابر بیشتر است. برخی انواع ژن با ابتلا به لوپوس پیوند داده شده‌اند و تصور بر این است که بیشتر آنها در عملکرد سیستم ایمنی نقش دارند.

برخی جهش‌های ژنی مانند ژن TREX۱ نیز پیوندی را با لوپوس نشان داده‌اند اما آنها بسیار نادر هستند و تمام بیماران دارای این ژن‌های جهش یافته نیستند. تصور بر این است که ترکیبی از ژن‌های مستعد و فقدان ژن‌های محافظ امکان ابتلا به بیماری در افرادی که در معرض برخی عوامل زیست محیطی یا عوامل عفونی خاص قرار می گیرند را فراهم می‌کند.

نژاد

لوپوس به‌طور نامتناسب بر گروه‌های نژادی خاص تاثیر می‌گذارد. در واقع، این بیماری بین زنان رنگین پوست، از جمله آفریقایی‌ آمریکایی تبارها، اسپانیایی‌ها و لاتین تبارها، آسیایی‌ها، بومیان آمریکایی، و غیره دو تا سه برابر بیشتر شایع است.

همچنین، مطالعات نشان داده‌اند که زنان رنگین پوست در سنین پایین‌تر به لوپوس مبتلا می‌شوند، از عوارض جدی‌تری رنج می‌برند و نرخ مرگ و میر بین آنها بیشتر است. اما چرا؟ ژنتیک بار دیگر می‌تواند میزان خطر را افزایش دهد اما عوامل دیگر مانند پوشش و دسترسی به مراقبت‌های بهداشتی و سلامت، موانع زبانی، و سطوح درآمد نیز می‌توانند در این زمینه نقش داشته باشند.

هورمون‌ها

به‌طور کلی، زنان نسبت به مردان احتمال بیشتری دارد به بیماری لوپوس مبتلا شوند. از هر ۱۰ نفر مبتلا به این بیماری، ۹ نفر را زنان در بازه سنی بین ۱۵ تا ۴۴ سال تشکیل می‌دهند. یکی از دلایل عمده این شرایط هورمون‌هایی مانند استروژن و پرولاکتین می‌توانند باشند که سطح آنها در بدن زنان بیشتر است و ممکن است یک مسیر التهابی خاص معروف به اینترفرون نوع ۱ را از تعادل خارج کرده و به لوپوس منجر شوند.

همچنین، پژوهش‌ها نشان داده‌اند زنانی که تحت درمان با رژیم‌های حاوی استروژن قرار می‌گیرند، به‌عنوان مثال، داروهای خوراکی ضد بارداری یا درمان جایگزینی هورمون، خطر ابتلا به لوپوس در آنها به‌میزان قابل‌توجهی افزایش می‌یابد. افزون بر این، ترشح اینترلوکین-۱، گروهی از واکنش‌های التهابی، توسط استروژن با شعله‌ور شدن لوپوس پیوند خورده است.

نور فرابنفش

نور فرابنفش می‌تواند به سلول‌های بدن هر فردی آسیب برساند اما افراد مبتلا به لوپوس حساسیت به مراتب بیشتری به آن دارند. نور فرابنفش به‌عنوان یک دلیل مستقیم ابتلا به بیماری شناخته نمی‌شود اما می‌تواند سلول‌های پوست را به‌گونه‌ای تغییر دهد که سیستم ایمنی بدن افراد مبتلا به لوپوس آنها را به‌عنوان یک تهدید شناسایی کرده و موجب بروز یا وخیم‌تر شدن علائم بیماری شود.

نور فرابنفش می‌تواند موجب جهش‌هایی در ژن‌هایی خاص شود که بعدا توسط سیستم ایمنی تهدید در نظر گرفته شده و به آنها حمله می‌شود که به بروز راش‌های پوستی لوپوس منجر می‌شود. همچنین، نور فرابنفش می‌تواند به‌صورت مستقیم کراتین درون سلول‌های پوست را تحریک کرده تا واسطه‌های التهابی بیشتری تولید شود.

قرار گرفتن در معرض سموم

ما می‌دانیم که سیلیکای موجود در برخی پودرهای تمیزکننده و دود سیگار می‌تواند خطر ابتلا به لوپوس را افزایش دهد اما پژوهشگران درباره چرایی آن مطمئن نیستند.

با این وجود، ارتباطی قوی بین این دو وجود دارد که مورد مطالعه قرار گرفته و مشخص شده است خطر ابتلا به لوپوس برای افرادی که در محل کار خود، مانند معدن یا کارگاه‌های تولید شیشه، در معرض سیلیکا قرار دارند، دو تا پنج برابر بیشتر است. همچنین، پژوهشگران جیوه، آفت‌کش‌ها و استفاده از تنباکو را با ابتلا به لوپوس پیوند داده اند.

عفونت‌ها

برخی عفونت‌های ویروسی از جمله پاروویروس (Parvovirus)، ویروس هرپس سیمپلکس، و هپاتیت A با شلعه‌ور شدن لوپوس پیوند خورده‌اند. ویروس اپشتین بار (Epstein-Barr) که موجب مونونوکلئوز می‌شود نیز به‌طور خاص مورد مطالعه قرار گرفته و دانشمندان بر این باورند که پادتن‌های تولید شده پس از مواجهه با آن ممکن است موجب یک واکنش غیرمعمول سیستم ایمنی شوند. با این وجود، ابتلا به لوپوس به‌واسطه قرار گرفتن در معرض ویروس اپشتین بار تضمین شده نیست.

تغییرات اتمسفری

به‌نظر می‌رسد تغییرات در میزان آلودگی، الگوهای باد، فشار بارومتریک، رطوبت، و دما با لوپوس در ارتباط هستند. با این وجود، هیچ متغییری با تمام موارد شعله‌ور شدن بیماری مرتبط نیست. به‌عنوان مثال، آلودگی ذرات معلق با شعله‌ور شدن بیماری در ریه و تغییرات دما ممکن است بر شعله‌ور شدن عصبی و راش‌های پوستی تاثیرگذار باشد، در شرایطی که رطوبت با شعله‌ور شدن بیماری در مفاصل مرتبط است.

استرس

استرس یکی از عواملی است که تقریبا هر بیمار مبتلا به لوپوس اعتقاد دارد بر این بیماری تاثیر می‌گذارد. به‌گفته این بیماران، استرس عاطفی، به‌عنوان مثال، مرگ یکی از عزیزان یا طلاق گرفتن، و همچنین استرس جسمی مانند یک عمل جراحی یا آسیب دیگی ممکن است محرکی برای بروز علائم لوپوس باشند.

لوپوس چگونه درمان می‌شود؟

زمانی‌که بیماری لوپوس در شما تشخیص داده می‌شود، برنامه درمانی تا حد زیادی به‌شدت بیماری وابسته خواهد بود. اگر علائمی با شدت خفیف تا متوسط داشته باشید، پزشک احتمالا داروهای ضد مالاریا مانند هیدروکسی کلروکین را برای کاهش درد، راش‌های پوستی و علائم دیگر برای محافظت از اندام‌ها و پیشگیری از آسیب دیدن بدن تجویز خواهد کرد.

این داروها نشان داده‌اند که از شعله‌ور شدن بیماری تا ۵۰ درصد پیشگیری می‌کنند و در نهایت به طول عمر بیشتر بیماران کمک می‌کنند.

گزینه دیگر کورتیکواستروئیدها هستند که معمولا به بهبود شرایط بیماران طی دوره شعله‌ور شدن بیماری کمک می‌کنند زیرا این داروها اثرگذاری سریعی دارند. با این وجود، پزشکان به‌طور کلی تلاش می‌کنند در بلند مدت از تجویز این داروها پرهیز کنند زیرا ممکن است موجب برخی عوارض جانبی شوند.

به‌طور کلی، درمان لوپوس می‌تواند چالش برانگیز باشد زیرا هیچ روش درمان ریشه‌کن کننده‌ای برای آن وجود ندارد اما همکاری نزدیک بیمار و پزشک می‌تواند به ایجاد یک برنامه درمانی با هدف القای خاموشی بیماری کمک کند.