صدای رسای مردم عراق

در حال حاضر دو موضع در عراق وجود دارد. یک بحث این است که امریکا تلاش می‌کند تا منازعه سیاسی خودش را با ایران در خاک عراق ادامه دهد. اصل این موضع را مایک پمپئو، وزیر خارجه امریکا، در سفری که به بغداد داشت، مطرح کرد. پمپئو خیلی واضح و روشن به سران عراق گفت که ما قصد داریم دست ایران را در عراق قطع کنیم و به آنها توصیه کرد که سعی کنید دامن خودتان را از این آتش دور نگه دارید. برهم صالح، رییس‌جمهور و عادل عبدالمهدی، نخست‌وزیر عراق، هر دو به پمپئو پاسخ دادند که به این سادگی توان دور شدن از ایران را ندارند، به هر تقدیر، ایران یکی از بزرگ‌ترین شرکای اقتصادی، با مرز طولانی و روابط عمیق فرهنگی، مذهبی و سیاسی با عراق است، اما امریکایی‌ها تهدیدشان را تکرار کردند و ...

تاکید کردند میل خودتان است، یا از ایران دور می‌شوید یا در آتشی که می‌خواهیم با ایران روشن کنیم، می‌سوزید. امریکا تهدید خودش را عملی کرده است و از خاک عراق برای رویارویی با ایران سوءاستفاده کرد و منافع ملی عراق در آتشی که توسط امریکا روشن شده در حال سوختن است. اقدامات تحریک‌آمیز و خصمانه امریکا تا جایی پیش رفت که عاقبت شاهد عملیات تروریستی بودیم که به شهادت حاج قاسم سلیمانی و ابومهدی المهندس منجر شد. به گمان من، اگر بخواهیم اوضاع کنونی عراق را از جنبه رقابت‌ها و رویارویی‌های ایران و امریکا نگاه کنیم، تا جایی که چشم کار می‌کند، فعلا دورنمایی برای برون‌رفت از این بحران وجود ندارد. اختلافات میان تهران و واشنگتن ریشه در دهه‌ها پیش دارد و در حال حاضر اصولا دورنمایی برای حل آنها وجود ندارد و عراق هم در شرایطی نیست که هیچ یک از این دو شریک مهم خود را از دست بدهد. امریکا نقشه خود را فقط منحصر به عراق نکرده، در لبنان هم همین نقشه در حال اجراست. امریکایی‌ها به وضوح بعد از تشکیل دولت جدید لبنان به دولت جدید و نخست‌وزیر جدید، حسن دیاب توصیه کرده‌اند که باید از حزب‌الله دور شوید. امریکایی‌ها به صورت روزافزونی تاکید می‌کنند که حزب‌الله دست ایران در لبنان است و حشدالشعبی دست ایران در عراق و تمایل واشنگتن این است که این هر دو دست را کاملا قطع کند. اما مساله عراق جنبه دیگری هم دارد. مسائل داخلی در عراق، شاید آثار بیشتری بر منافع ملی این کشور، نسبت به رقابت‌های خارجی داشته ‌باشد. در حال حاضر به صورت مشخص می‌توان گفت که در عراق یک دوقطبی سیاسی در مورد آینده رابطه این کشور به وجود آمده است. این دوقطبی بین شیعیان از یک سو و سنی‌ها و کردها از سوی دیگر ایجاد شده است. در دو اتفاق مشخص این شکاف به نمایش گذاشته ‌شد. در جلسه پارلمان عراق که قطعنامه اخراج نیروهای خارجی از عراق تصویب شد نه سنی‌ها و نه کردها حاضر به شرکت در جلسه پارلمان نشدند. آقای اسامه نجیفی، رییس پیشین پارلمان عراق و از رهبران سیاسی نیروهای اهل سنت، خیلی واضح گفت ما خروج نیروهای امریکایی از عراق را مصلحت نمی‌دانیم. کردها هم اعلام کرده‌اند که معارض خروج امریکایی‌ها از عراق هستند. از سوی دیگر یک‌سری از شیعیان عراق هم هستند که به شکل مستمر با خروج نظامیان خارجی از عراق مخالفت می‌کنند. این دسته از سیاستمداران معتقدند که اخراج نظامیان خارجی باعث می‌شود که واشنگتن سر خصومت بیفتد و در آینده به صورت مستمر در توسعه و بازسازی عراق کارشکنی کند. آنچه مشخص است، حتی برخی سران ارشد مذهبی و فکری عراق هم در این دسته قرار می‌گیرند که هر چند از حضور نظامی امریکا در عراق دل خوشی ندارند، اما نسبت به رویکرد دولت عراق و آثار اقدام فوری و قاطع دولت عراق علیه حضور نظامی امریکا در این کشور، نوعی نگرانی دارند. این موضع‌گیری البته به معنای طرفداری از امریکا یا تمایل به ادامه حضور نظامی امریکا نیست، بلکه این دیدگاه معتقد است که برای حفظ منافع ملی عراق لازم است که رویکردی نرم‌تر و تدریجی‌تر برای احیای حاکمیت عراق و خروج خارجی‌ها در پیش گرفته ‌شود. به‌طور قطع می‌توان گفت که در سیاست عراق امروز دو قطب در عراق در حال حاضر وجود دارد. علاوه بر این دو قطبی، پیش‌بینی می‌شود که در طول این هفته نخست‌وزیر جدید عراق هم معرفی ‌شود. هر کسی که به عنوان نخست‌وزیر انتخاب شود و کابینه خود را انتخاب کند، به همین دلیل نمی‌تواند از مصوبه پارلمان در مورد خروج نظامیان امریکایی و تظاهرات امروز در بغداد عبور کند. این جمعیتی که جمعه در پایتخت عراق جمع شدند، مهم و بی‌سابقه بود. چنین جمعیتی تاکنون در پایتخت عراق گرد هم نیامده‌ بودند. هر کس که زمام امور را در بغداد در اختیار بگیرد، هم رای پارلمان را پشت سر خود دارد و هم شعارهای دیروز مردم را. نخست‌وزیر عراق بنا بر قانون از میان شیعیان انتخاب می‌شود و در مقام فرمانده کل قوا، اختیارات کامل نظامی و امنیتی دارد. مسیری که نخست‌وزیر بعدی برای اجرای قطعنامه پارلمان و مطالبات مردمی که دیروز در بغداد تجمع کردند، سرنوشت حضور نظامیان خارجی در عراق را رقم خواهد زد. باید دید که نخست‌وزیر آینده چگونه قصد دارد این خواسته را اجرایی کند و سوال مهم‌تر این است که برخورد امریکایی‌ها چگونه خواهد بود، چون تمایل امریکایی‌ها برای خروج از عراق هم از اهمیت بالایی برخوردار است که نحوه اجرای این مصوبه و مطالبه را روشن می‌کند. انتخاب نخست‌وزیر در روزهای آینده مرحله‌ای سرنوشت‌ساز و تاریخ‌ساز در عراق خواهد بود.

منبع : روزنامه اعتماد