مصائب زندگی در پایتخت

به‌گزارش اعتماد، نظرسنجی صورت گرفته از بیش از ۸ هزار شهروند تهرانی که برمبنای آن نه‌تنها شهروندان تهرانی چندان از زندگی در تهران احساس رضایت نکرده‌اند که از دید آنها در دوره مدیریت جدید شهری نیز، میزان رضایت آنها از مدیریت شهری هم چندان تغییری نکرده و همچنان تهران‌نشینان، از خدمات ارایه شده توسط شهرداری رضایت چندانی ندارند. این گزارش نگاهی دارد به برخی از اصلی‌ترین شاخص‌های مطرح شده در این نظرسنجی و نتایج آن‌که می‌تواند موید نکاتی ظریف برای شهروندان و البته مدیریت شهری باشد.

تهران و محله‌ها: به کجا می‌رود؟

یکی از اصلی‌ترین پرسش‌های مطرح شده در این نظرسنجی به دیدگاه آنها در مورد زیست‌پذیری پایتخت برمی‌گردد. به زبان ساده در این نظرسنجی از شهروندان سوال شده که آیا زندگی در تهران را راحت می‌دانند یا خیر؟ اما از دید پاسخگویان زندگی در تهران چندان راحت نیست. آنان به راحت بودن زندگی در تهران نمره ۴۷/۱۲ (از ۲۰ نمره) داده‌اند. ۲۵ درصد نمره ۱۰ و کمتر داده‌اند. به بیانی از دید آنان تهران شهری نیست که زندگی در آن راحت باشد و فقط از دید ۲۵درصد تهرانی‌ها، پایتخت شهری راحت و خوب برای زندگی است که آنان نیز به‌راحتی زندگی در تهران نمره ۱۷/۱۵ داده‌اند. شهروندان تهرانی همچنین دیدگاه تقریبا مشابهی در مورد راحت بودن زندگی در «محلات» خود داشته‌اند. آنها در پاسخگویی خود نمره ۵/۱۳ به‌راحتی زندگی در محله فعلی‌شان داده‌اند و در مقابل ۲۵ درصد محله خود را برای زندگی مناسب ندانسته‌اند یعنی نمره‌ای معادل ۱۰ یا کمتر به محله خود داده‌اند. در مقابل ۲۵ درصد شهروندان مورد پرسش نیز نمره ۱۶ و بالاتر به‌راحتی زندگی در محله خود داده‌اند. به بیانی در این مورد هم دو قطب نگرش وجود دارد که ارزیابی متفاوتی از محله خود دارند. بخشی محله خود را محله مناسبی می‌دانند و بخشی هم محله خود را برای زندگی مناسب نمی‌دانند.

مقایسه با گذشته، احساس نسبت به آینده

شاید یکی از جالب‌ترین موضوعاتی که در نظرسنجی مربوطه به آن اشاره شده این سوال بوده که آیا به‌نظر شما زندگی در تهران قدیم بهتر و راحت‌تر بوده یا در تهران امروز؟ پاسخی که شهروندان به این پرسش داده‌اند هم در نوع خود قابل تامل است. اینکه به‌گفته ۴۸ درصد تهرانی‌ها، در گذشته زندگی در تهران راحت‌تر بوده در حالی‌که ۳۱ درصد اعتقاد دارند زندگی در تهران امروز راحت‌تر از گذشته است. همین شاخصه نشان‌دهنده آن است که مردم پایتخت در آرزوی روزهای شیرین گذشته پایتخت هستند و براین باورند که هر روز شرایط زندگی در تهران سخت‌تر و مشکل‌تر می‌شود. اما به اعتقاد شهروندان تهرانی، زندگی در تهران آینده بهتر از امروز خواهد بود یا تهران همچنان سیر قهقرایی را برای زندگی طی خواهد کرد؟ پاسخ‌ها حکایت از آن دارد که شهروندان تهرانی، آینده روشنی را برای زندگی در این ابرشهر متصور نیستند. به اعتقاد ۷۱ درصد آنها اگر تهران در همین مسیر پیش برود، برای زندگی جای بدتری خواهد شد. البته در مقابل، ۱۴ درصد معتقدند که اگر تهران در همین مسیر پیش برود، در آینده جای بهتری برای زندگی خواهد بود.

به‌عبارتی این شاخصه‌ها میزان بدبینی شهروندان به آینده و نبود چشم‌انداز روشن برای آینده را نشان می‌دهدو می‌تواند بیشتر نبود چشم‌اندازی برای آینده و احساس هراس از آن را تداعی ‌کند. به‌عبارت دیگر، آینده حالت نویدبخشی ندارد که احساسی از امید را برانگیزد. این هراس زمانی بیشتر نمایان می‌شود که نگاهی به دیدگاه شهروندان در مورد امیدواری به بهبود وضعیت کنونی در آینده داشته باشیم. براساس این نظرسنجی حدود ۱۱ درصد امید زیادی به بهبود وضعیت دارند ولی اکثریت، نسبت به بهبود مشکلات در یکی، دو سال آینده امیدی ندارند گرچه با این وجود، بیش از یک‌سوم تقریبا امیدوارند که مشکلات تهران در یکی، دو سال آینده کمتر شود. اما گذشته از این شاخص‌های عام، بخش‌هایی از این نظرسنجی نیز به معضلات شهری تهران برمی‌گردد؛ معضلاتی مانند دستفروشی، مناسب‌سازی و....

دستفروشی

سال‌هاست که دستفروشی به‌عنوان یکی از اصلی‌ترین دغدغه‌های شهروندان پایتخت‌نشین و البته مدیران شهری بدل شده است. براساس یک تصور عمومی، بیکاری مهم‌ترین دلیل افزایش تعداد دستفروش‌هاست و نباید مانع فعالیت آنان شد. این نگرش نشان می‌دهد که احساس همدلی گسترده‌ای با دستفروشان وجود دارد به‌طوری‌که ۷۰ درصد پاسخگویان نظرسنجی شهرداری نیزچنین نظری را دارند. گرچه در مقابل، ۲۳درصد با این نظر مخالفند و بر این باورند که باید جلوی این بی‌انضباطی شهری گرفته شود. در چنین شرایطی، مسلما سوال بعدی باید به‌نحوه برخورد با دستفروش‌ها برگردد و اینکه آیا باید این فروشندگان خیابانی از سطح شهرها جمع شوند یا خیر؟ در پاسخ به این سوال مخاطبان این نظرسنجی معتقد بوده‌اند که اگر دستفروش‌ها جمع نشوند، شهر پر از دستفروش می‌شود. این جواب البته به‌نظر می‌رسد با پاسخ قبلی شهروندان چندان تناسبی نداشته باشد. یعنی نمی‌شود هم مخالف جمع‌آوری دستفروش‌ها بود و هم حضور آنها را باعث بی‌نظمی شهری دانست! برهمین اساس بیش از ۵۵ درصد پاسخگویان به جمع‌کردن دستفروشان اعتقاد داشته و تنها ۳۵درصد با جمع کردن دستفروشان مخالفت کرده‌اند. این تناقضی است که می‌تواند مدیریت شهری را با چالشی جدی روبه‌رو کرده وآنها را در مورد جمع‌آوری یا مسامحه با دستفروش‌ها سرگردان کند.

جداسازی زن و مرد در اتوبوس و مترو

از جمله دیگر محورهای جذاب این نظرسنجی، به پرسشی درخصوص جداسازی زن و مرد در مراکز عمومی مانند اتوبوس و مترو می‌توان اشاره کرد. سال‌ها قبل و در دوره مدیریت شهری پیشین شهرداری تهران به‌دنبال طرحی بود تا در ادارات شهرداری و همچنین پارک‌ها و.... زنان و مردان را از هم جدا کند. ولی با لو رفتن زود هنگام این طرح و واکنش‌های بسیار شدیدی که از سوی جامعه نسبت به آن شد، این طرح عملا مسکوت ماند. حالا شهرداری تهران یکی از شاخص‌های نظرسنجی خود را تفکیک زنان و مردان در اتوبوس‌ها و متروها قرار داده است. سوالی که خیلی‌ها آن را نشانه‌ای از تمایل شهرداری تهران برای احیای دوباره طرح تفکیک جنسیتی دانسته‌اند. اما در این میان پاسخ پرسش شوندگان نیز قابل تامل بوده است، چرا که براساس گزارش تیم نظرسنجی، اکثریت شهروندان از طرح جداسازی زن و مرد در اتوبوس و مترو رضایت داشته‌اند به‌طوری که ۶۶ درصد آنها با آن موافق بوده‌اند و تنها در مقابل ۱۵ درصد از این طرح ناراضی‌اند. در این میان البته حدود ۲۰ درصد از شهروندان هم «تاحدودی» با این جداسازی موافق بوده‌اند. معابر و پیاده‌روهای تهران گزینه بعدی برای سوال از شهروندان در این نظرسنجی بوده که به‌نظر می‌رسد از دید شهروندان در این مورد نیز اختلاف‌نظرهایی بین آنها وجود دارد. براساس داده‌های منتشر شده از این نظرسنجی ۴۸ درصد پرسش‌شوندگان تهرانی ارزیابی منفی از میزان امنیت و راحتی پیاده‌روهای محله خود داشته‌اندودر مقابل ۵۲ درصد هم اعلام کرده‌اند که از وضعیت پیاده‌روهای محله‌های خود راضی هستند. به اعتقاد کارشناسان این نظرسنجی، این تفاوت دیدگاه حاکی از تفاوتی است که در محله‌ها وجود دارد که موجب دو نوع تجربه و نظر شده است.

مناسب‌سازی برای معلولان

سال‌هاست که شهرداری تهران شعار «تهران، شهری برای همه» را سرداده و مدعی تلاش برای مناسب‌سازی معابر و خیابان‌ها و ساختمان‌های عمومی است، اما به‌نظر می‌رسد شهروندان چندان رضایتی از عملکرد شهرداری در این حوزه ندارند. بر این اساس ۵۷ درصد شهروندان مورد پرسش معتقدند که امکانات شهری برای استفاده معلولان مناسب نیست و آنان از اماکن عمومی نمی‌توانند استفاده کنند در حالی‌که ۳۸ درصد برخلاف این گروه فکر می‌کنند و معتقدند امکانات شهر تا «حدودی» برای تردد این قشر از اقشار جامعه مناسب یا خیلی مناسب است. گرچه در عمل، به‌نظر می‌رسد این نکته از دید بخش بزرگی از مردم به‌دور مانده است و شناخت و تجربه‌ای از آن ندارند تا بتوانند در مورد آن اظهارنظری داشته باشند.

مناسب‌سازی برای سالمندان

در مورد مناسب بودن شهر برای سالمندان هم به‌نظر می‌رسد شهروندان دیدگاه مشابهی را داشته‌ باشند، چرا که براساس نتایج نظرسنجی یاد شده ۵۸ درصد پاسخگویان معتقدند که وضعیت پیاده‌روهای شهر برای رفت و آمد افراد مسن مناسب نیست و در مقابل، ۴۲ درصد معتقدند که پیاده‌روها برای افراد مسن مناسب است.

احساس امنیت در شب

زیست‌شبانه و جریان داشتن زندگی در شب‌های تهران، طی یک سال گذشته بارها از سوی مدیران شهری و شورای شهر تهران مطرح شده است ولی در عمل با مخالفت‌هایی که از سوی برخی نهادهای بالادست و امنیتی با آن شده، به‌نظر می‌رسد تا اطلاع ثانوی عملا به بایگانی تاریخ پیوسته باشد. شاید به‌همین دلیل هم باشد که شهرداری تصمیم گرفته یکی از شاخص‌های نظرسنجی خود را همین موضوع قرار دهد و ببیند که آیا شهروندان موافق این موضوع هستند یا خیر؟ اما برای آنکه حساسیتی دوباره در مورد آن ایجاد نشود، ترجیح داده شده تا با سوالی انحرافی اما مرتبط، سراغ شهروندان بروند و از آنها سوال کنند: آیا به‌نظر شما تهران در شب‌ها مکان امنی برای شهروندان است یا خیر؟

سوالی‌که در پاسخ به آن اکثریت شهروندان، تهران را شهری امن دانسته‌اند. به بیانی ۴۴ درصد پرسش شوندگان از رفت و آمد شبانگاهی و در تاریکی معابر احساس امنیت زیادی داشته و ۳۷ درصد نیز بیان کرده‌اند که شب‌های تهران را برای تردد، «ناامن» می‌دانند.

بدین‌ترتیب اگر آمار حدود ۱۹ درصدی افرادی‌که بیان کرده‌اند «تاحدودی» شب‌ها احساس امنیت می‌کنند را نیز به آن اضافه کنیم، به‌نظر می‌رسد تامین امنیت شب‌های تهران نیاز به بازنگری جدی دارد. مساله‌ای که شاید یکی از راهکارهای آن همان اجرای طرح زیست شبانه و جریان یافتن رویه زندگی در جای‌جای پایتخت باشد.