گزارش پانا از آخرین وضعیت سد ژاوه در استان کردستان:
تعویق در بهره‌برداری از سد ژاوه به دلیل مشکلات زیست محیطی ادامه دارد
تهران (پانا) - بهره‌برداری از سد ژاوه که از شروع احداث آن ۱۰ سالی است می گذرد به دلیل موضوعات زیست محیطی و آلایندگی ژاوه رود همچنان به تعویق افتاده است.آلودگی بالای رودخانه‌های قشلاق رود و گاوه‌رود از دلایل این تعویق است.
به گزارش خبرنگار اقتصادی پانا با وجودی که شرکت منابع آب نیرو بر اساس انجام سهم ۴۵ درصدی خود که در جهت تصفیه و علاج بخشی میزان آلایندگی آب بوده، اقدامات بهینه‌ای را انجام داده است اما شرط آبگیری این سد هنوز فراهم نشده است.
سوال این است که این سد چه زمانی به شرایط آبگیری سد فراهم می‌شود؟ به گفته مسئولان اجرایی این سد شرط آبگیری این سد، منوط به انجام وظایف دیگر دستگاه‌های ذیربط بر اساس وظایفی است که در این زمینه به عهده دارند.
براساس این گزارش سد ژاوه، این سد در ۳۹ کیلومتری جنوب غربی سنندج (مسیر سنندج - کامیاران) واقع شده است. کار احداث این سد بر روی رودخانه "گاورود" (ژاوه‌رود) در سال ۱۳۸۸ شروع شد و ساختمان آن در سال ۱۳۹۳ به پایان رسیده است.
سد ژاوه بر روی دو شاخه ژاوه رود و قشلاق رود است و هدف از احداث سد کنترل آب‌های مرزی و کاربری آن برای باغات بالادست و پایین دست سد است که به گفته راهور، معاون اجرایی سد و سامانه انتقال آب سد ژاوه، این سد بنادارد ۱۰ هزار هکتار اراضی کشاورزی را در پایین دست و در بالادست نیز دو طرح آبیاری کشاورزی که یکی هزار هکتار در طول مسیر سامانه انتقال و دیگری ۱۵ هزار هکتار آبیاری دشت های قروه و دهگلان است که با تکمیل و بهره برداری سامانه انتقال این اراضی از منابع آبی بهره مند خواهند شد.
آبگیری نشدن سد ژاوه؛ آلودگی بالای رودخانه‌های قشلاق رود و گاوه‌رود
سد ژاوه با هدف مهار آب‌های مرزی و تأمین آب موردنیاز برای کشاورزی در دشت‌های مستعد استان کردستان احداث شد، اما به‌رغم تکمیل عمده عملیات اجرایی آن در سال ۱۳۹۳، به دلیل آلودگی بالای رودخانه‌های قشلاق و گاوه‌رود، امکان آبگیری آن تاکنون فراهم نشد.
مسیر و گذر رودخانه های بالادست سد از منابع آلایندگی زیست محیطی و کنترل نشده است به طوری که فضولات دام وطیور از یک طرف و فاضلاب صنعتی و تولیدی و رهاسازی فاضلاب و پسماندهای روستایی هم از سویی دیگر منجر به تجمع آبی غیرقابل مصرف شده که در صورت تجمیع این آب در پشت سد نه تنها شرایط نامساعدی را فراهم می کند که به گفته کارشناسان تجمیع این میزان الایندگی و کنترل نشده علاوه بر غیرقابل هر گونه مصارف شرب و کشاورزی، امکان ایجاد بوی نامطبوع و ایجاد گازهای خطرناک را نیز فراهم خواهد آورد. لذا توقف و رهاسازی و آبگیری سد در صورت حل و رفع این مشکل آلایندگی بوده است. اما انجام و کنترل آن منوط به همه دستگاه های ذیربط و ارگان های مربوطه است تا از وجود هر گونه الایندگی آب مبرا باشد و تا رفع این مشکلات، عدم بهره برداری سد حالا حالاها ادامه خواهد داشت.
در جریان این بازدید مشخص شد شرکت توسعه منابع آب و نیروی ایران در چارچوب مسئولیت خود در اجرای طرح عظیم سد مخزنی ژاوه و سامانه انتقال آن، به‌عنوان بخشی کلیدی از پروژه های انتقال آب در استان کردستان، تاکنون گامی مهم در رفع موانع زیست‌محیطی آبگیری این سد برداشته است.
شرکت منابع اب نیرو بر اساس سهم متعارف ۴۵ درصدی خود تاکنون توانسته به وظایف محوله و یا بعضا بیشتر از این میزان عمل کرده و این میزان آلایندگی را برطرف کند و حتی اخیرا با بهره‌برداری کامل از پروژه ارتقاء تصفیه‌خانه فاضلاب سنندج و ساماندهی شیرابه محل دفن پسماند، مسیر آبگیری سد ژاوه را به سهم خود هموار کند و ۵۵ درصد باقی مانده، به دیگر نهادهای ذیربط اعم از شرکت آب و فاضلاب در خصوص ساماندهی فاضلاب روستایی، جهاد کشاورزی در خصوص ساماندهی پساب کشاورزی، سازمان محیط زیست نسبت به نظارت و کنترل فاضلاب دامی، مراکز صنعتی و تولیدی بستگی دارد.
اما سهم ۴۵ درصدی وزارت نیرو بدین صورت بوده که در پی انجام مطالعات گسترده کیفیت آب و مدلسازی مخزن سد، دو عامل اصلی آلودگی شناسایی و مقابله با آن‌ها در دستور کار وزارت نیرو و شرکت توسعه منابع آب و نیروی ایران قرار گرفته است که ارتقاء و توسعه تصفیه‌خانه فاضلاب شهر سنندج و ساماندهی شیرابه محل دفن پسماند این شهر بوده است.
شیرابه سایت دفن زباله سنندج به رودخانه قشلاق رود وارد می‌شده است
سایت دفن زباله سنندج که از سال ۱۳۷۲ در جاده سنندج–کامیاران با مساحتی حدود ۳۶ هکتار فعال است، روزانه بیش از ۳۷۰ تن زباله از شهر سنندج و روستاهای اطراف در آن تخلیه می شود. شیرابه حاصل از این زباله‌ها بدون هیچ‌گونه تصفیه به رودخانه قشلاق‌رود وارد می‌شده است که در طرح ارتقاء، علاوه بر نوسازی و توسعه واحدهای بیولوژیکی تصفیه‌خانه فاضلاب با استفاده از مواد شیمیایی برای حذف مواد مغذی – برای نخستین بار در کشور – خط انتقالی به طول ۸.۵ (هشت و نیم) کیلومتر به صورت ثقلی احداث شد تا شیرابه به این تصفیه‌خانه منتقل و پس از رقیق‌سازی، تصفیه شود.
ظرفیت تصفیه‌خانه فاضلاب شهر سنندج افزایش یافت
در نتیجه این اقدامات، ظرفیت تصفیه‌خانه فاضلاب شهر سنندج از جمعیتی معادل ۴۶۵ هزار نفر به ۷۰۰ هزار نفر در افق ۱۴۲۵ توسعه یافت. همچنین حداقل حجم فاضلاب ورودی روزانه از ۱۰۰ هزار به ۱۵۰ هزار مترمکعب و حداکثر آن از ۲۱۶ هزار به ۲۶۰ هزار مترمکعب افزایش یافت.
بخش مایع این تصفیه‌خانه در اواخر سال ۱۴۰۱ وارد مدار بهره‌برداری شد و بخش تصفیه لجن نیز در آبان ۱۴۰۲ تکمیل گردید تا عملاً کل مجموعه در مدار بهره‌برداری قرار گیرد.
این طرح ملی که هم‌اکنون با بیش از ۸۵ درصد پیشرفت فیزیکی در مراحل پایانی قرار دارد، با نقش کلیدی خود در رفع آلودگی زیست‌محیطی رودخانه قشلاق، راه را برای آبگیری سد ژاوه هموار کرده است. همچنین، تمامی فعالیت‌های پیش‌نیاز لازم برای آبگیری سد ژاوه نیز به انجام رسیده است.
آبگیری سد ژاوه ، زمینه ساز توسعه پایدار کردستان
دشت های عظیم استان کردستان و میزان بارندگی و پرآب بودن رودخانه های این استان زمینه استفاده از منابع آبی برای شرب و کشاورزی را فراهم می کند و دلایل احداث سد را بر مجریان ایجاد کرده است تا از این منابع به بهترین شکل بهره ببرند.
آبگیری سد ژاوه ، زمینه ساز سرمایه گذاری برای تولید و جهش توسعه کشاورزی برای کردستان خواهد بود و این مهم تنها با همیاری تمامی دستگاه های ذیربط اعم از سازمان محیط زیست، جهاد کشاورزی و آب و فاضلاب در خصوص رفع و کنترل آلایندگی و زیست محیطی آب خواهد بود.
راهنورد، معاون اجرایی سد و سامانه انتقال آب سد ژاوه در جمع خبرنگاران که برای بازدید این سد اعزام شده‌اند، گفت: شرکت آب نیرو آمادگی دارد در جهت تسریع از بهره‌برداری از این سد هر گونه همکاری را با دستگاه‌های ذیربط در خصوص تصفیه پسماندها و هر نوع فعالیتی که در حوزه کاری این مجموعه بوده انجام دهد تا این پروژه عظیم به بهره‌برداری برسد.
ناهید شمشیری
ارسال دیدگاه