ضرورت وجود «بخش رده‌بندی حشرات» در پژوهشکده‌ها؛ توضیحات فاطمه عبدالاحدی

بخش رده‌بندی حشرات در بسیاری از پژوهشکده‌های علوم زیستی کشور، نقش محوری در شناخت و حفاظت از تنوع زیستی بر عهده دارد. به گفته فاطمه عبدالاحدی، یکی از پژوهشگران این بخش، کارشناسان این گروه با هدف کشف گونه‌های جدید و پایش جمعیت حشرات بومی، به مناطق دورافتاده و دست‌نخورده می‌روند؛ جاهایی که معمولاً دسترسی برای غیرفرهنگیان حتی از منظر محیط‌زیست نیز دشوار است.

عبدالاحدی توضیح می‌دهد: «برای جمع‌آوری حشرات از روش‌های متنوعی استفاده می‌کنیم؛ از چسب‌های سطلی و چسب‌های مخصوص (مثل چسب سگ‌جال)، تا تله‌های مَلیز (Malaise Trap) که به صورت سقفی نصب می‌شوند و حشرات پرنده را به درون محفظه‌ای هدایت می‌کنند.»

او در ادامه می‌افزاید: «برای گونه‌های روی درختان، تکنیک ضربه زدن به شاخه‌ها با چوب یا ابزار مخصوص کاربرد دارد تا حشرات روی تورهای سفید ریخته و جمع‌آوری شوند. همچنین از تله‌های نوری (Light Trap) برای جذب حشرات شب‌فعال و از پل‌های حرارتی (همان‌ تله‌های حرارتی – “heat trap”) استفاده می‌کنیم؛ در این روش، با گرم‌کردن یک محوطه، حشرات به سطح پایین‌تر کشیده شده و در تله فرو می‌ریزند.»

این پژوهشگر حوزه حشره‌شناسی می‌گوید: «پیش از انتقال به آزمایشگاه، نمونه‌ها فیکس (یخ‌زده یا با الکل) می‌شوند تا ساختارهای ریز حشره حفظ گردد. سپس در آزمایشگاه، مراحل شناسایی شامل کالبدشکافی، بررسی کلیدهای شناسایی و گاهی توالی‌یابی DNA انجام می‌شود.»

از دید عبدالاحدی، فعالیت‌های بخش رده‌بندی حشرات فراتر از یک کار آکادمیک است و در برنامه‌های مدیریت آفات کشاورزی، پایش بیماری‌های منتقله توسط حشرات و حتی سیاست‌گذاری‌های حفاظت از زیستگاه‌ها کاربرد دارد. او می‌گوید: «اگر ندانیم در هر منطقه چه گونه‌هایی زیست می‌کنند، برنامه‌های مدیریتی‌مان ناقص خواهند بود؛ از این‌رو این بخش، شاکله تحقیقات بوم‌شناسی و پزشکی-veterinary entomology کشور است.»

در پایان، عبدالاحدی تاکید کرد که حمایت‌های مالی و تسهیل دسترسی به مناطق نمونه‌برداری برای تقویت این بخش ضروری است، تا دانشمندان بتوانند با دقت و وسعت بیشتری به مستندسازی اِکو‌رژیم‌های حشره‌ای ایران بپردازند.

 

عطیه اکبری،فاطمه داوری