جشن طبیعت و فرهنگ در دیار آب و آیینه و آفتاب
گذری‌بر رسوم کهن بام ایران در عید نوروز
بن(پانا) - نوروز، جشن باستانی ایرانیان، در استان چهارمحال و بختیاری، شکوهی متفاوت دارد، سنت‌های دیرین و طبیعت زیبا دست به دست هم می‌دهند تا خاطره‌ای ماندگار از این آیین را خلق کنند.
جلوه‌هایی از رسوم منحصر‌به‌فردِ دیار چهارمحال
چهارمحال و بختیاری با پیشینه‌ای سرشار از فرهنگ و سنت‌های ناب، میزبان آداب و آئین‌هایی است که در هیچ خطه‌ای یافت نمی‌شود؛ چوگان‌بازی، سبزه‌گردانی و رقص طبیعت از جمله این رسوم ویژه‌اند که بازتابی از ارتباط تنگاتنگ مردم با طبیعت و تاریخ است.
یکی از آئین‌های خاص این دیار، رسم «کوچک بزرگ‌ها» است. این رسم مفهومی عمیق از احترام به بزرگترها را می‌رساند؛ کودکان خانواده‌ها پیش از آغاز سال نو به دیدار بزرگان فامیل می‌روند، با تقدیم احترام و دریافت عیدی، پلی از محبت میان نسل‌ها بنا می‌کنند. این سنت جالب، اهمیت کودکان در تقویت پیوندهای خانوادگی را به تصویر می‌کشد.
در میان سنت‌های ویژه این دیار، روشن کردن آتش در کوهستان‌ها و دشت‌ها از جایگاه خاصی برخوردار است. عشایر چهارمحال و بختیاری با این آئین پرشور، نوروز را آغاز می‌کنند. آتش، نمادی از گرما، انرژی، و دور کردن شیاطین است و مردم با گرداگرد آن رقص و شادی می‌کنند و پرنشاط به استقبال بهار می‌روند و انسجام اجتماعی خود را جشن می‌گیرند.
موسیقی محلی؛ قلب تپنده‌ِ آئین‌های نوروزی
موسیقی بومی نقش برجسته‌ای در جشن‌های نوروزی این دیار دارد. نوازندگان با سازهایی همچون «نی» و «دهل» به خلق نواهایی دلنشین می‌پردازند. ترانه‌های نوروزی، سرشار از پیام‌هایی از عشق، امید، طبیعت و آغاز دوباره، روحی تازه به این آئین‌ها می‌بخشند و نوای دل‌انگیز آن‌ها یادآور اصالت فرهنگی این سرزمین است.
برنجک و گندم برشته با عِطر و طعم نوروز
زنان هنرمند چهارمحال و بختیاری در آستانه نوروز نان‌هایی با طرح‌های سنتی می‌پزند و با مُهرهای خاص، زیبایی این نان‌ها را چند برابر می‌کند. این نان‌ها که نشانی از برکت و زیبایی بهار است، به مهمانان نوروزی تقدیم می‌شود.
تهیه گندم برشته نیز از رسوم کهن این استان است. مردم ابتدا گندم را می‌شویند، سپس در شیر می‌جوشانند و برروی ساج یا تابه‌ای مخصوص آن را برشته می‌کنند.
گندم برشته اغلب با شاهدانه مخلوط شده و به‌عنوان خوراکی مقوی مصرف می‌شود. این تنقلات سنتی، نه‌تنها خوش‌طعم‌اند، بلکه به‌دلیل ارزش تغذیه‌ای بالا، جایگزینی سالم برای خوراکی‌های صنعتی هستند و به رشد سالم کودکان و نوجوانان کمک می‌کند.
یکی از سنت‌های جذاب و کمتر شناخته‌شده در این دیار، آئین پرتاب سنگ به سوی جریان‌های دلنشین آب در نخستین روزهای بهار است. این رسم خاص، دعایی معنوی برای بارش بیشتر باران و جاری شدن برکت در سال پیش‌رو به شمار می‌آید و نمایانگر ارتباط معنوی مردم با طبیعت و نیایش به‌سبک چهارمحالی‌ها است.
جشن‌های رنگین نوروزی بام ایران سرشار از شادی
در جشن‌های نوروزی، مردم روستاها با پوشیدن لباس‌های محلی و همراهی با موسیقی دل‌انگیز محلی، به دامان طبیعت می‌شتابند. کوه‌ها و رودخانه‌ها، صحنه اجرای رقص‌های گروهی می‌شوند که به‌سبکی منحصربه‌فرد، پرشکوه‌ترین استقبال از بهار را به نمایش می‌گذارند. این آئین‌ها، روح زندگی و شادی را با جلوه‌ای هنری به طبیعت می‌بخشند.
در برخی روستاهای چهارمحال و بختیاری، با فرا رسیدن بهار و ایام نوروز، مردم رسم دلنشین آب‌پاشی به یکدیگر را به جا می‌آورند. این سنت که با شور و نشاط و خنده همراه است، نمادی از تازگی، پاکی و آغاز دوباره به شمار می‌آید. اجرای این آئین شاد معمولاً در کنار چشمه‌ها و رودخانه‌ها صورت می‌گیرد و هیچ مرز سنی برای شرکت در آن وجود ندارد؛ همه در این آئین شادی‌بخش سهیم هستند.
در برخی خانواده‌های عشایری، در روزهای نوروز مَشکی از شیر تهیه می‌کنند. این آئین که در مراسم‌های جمعی انجام می‌شود، نمادی از برکت، تداوم تولید و نیایشی صمیمانه برای نزول باران در سال پیش‌روست. این عمل به‌نوعی بیانگر ارتباط مردم با طبیعت و اعتقاداتشان است.
یکی دیگر از رسوم جذاب نوروزی انتقال سبزه به اماکن عمومی یا کنار رودخانه‌ها در روزهای پایانی نوروز است. مردم معتقدند که این کار، نمادی از بازگرداندن انرژی مثبت و برکت به طبیعت است؛ آئینی که طبیعت‌دوستی مردم را به تصویر می‌کشد.
ایام نوروز فرصتی برای اجرای بازی‌های سنتی و رقابتی است. بازی‌هایی همچون چو بازی (نوعی چوگان محلی) و طناب‌کشی، در کنار دورهمی‌های نوروزی، شور و هیجانی خاص در میان مردم ایجاد می‌کنند و نشاط جمعی را دوچندان می‌سازند.
ارسال دیدگاه