بحرانی که کمتر از بحران آب نیست

سی و یکمین نمایشگاه بین المللی کتاب تهران امروز سه شنبه ۱۱ اردیبهشت ماه ۹۷ با حضور عباس صالحی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، و وزیر فرهنگ صربستان و جمعی از اصحاب فرهنگ و رسانه در مصلای امام خمینی تهران برگزار شد.

بر اساس اعلام قبلی قرار بود که حسن روحانی سی و یکمین نمایشگاه بین المللی کتاب تهران را امروز ساعت ۱۰ صبح افتتاح کند اما وی در مراسم افتتاحیه این نمایشگاه حضور پیدا نکرد.

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی ارشاد اسلامی در ابتدای این مراسم گفت: من به نیابت از ریاست‌جمهوری به مهمانان سلام می‌کنم. رییس‌جمهور همیشه دغدغه فرهنگی جدی دارند، تا آخرین ساعت قرار بود میزبان‌شان باشیم اما به دلیل پاره‌ای از اتفاقات بین‌المللی و یک‌سری از مسائل داخلی به تصمیمات ایشان نیاز بود. همچنین روز شنبه سفر استانی به استان خراسان رضوی خواهند داشت. با توجه به این‌که آخر هفته تعطیل است و تراکم کاری داشتند نتوانستند در این مراسم شرکت کنند.

وی ادامه داد: مساله کتاب را نمی‌توان فقط به عنوان ظرفیت رسانه‌ای و امری که در قالب فرهنگی است دید. کتاب از زاویه‌های مختلف پایه معرفی فرهنگ است. کتاب حلقه ارتباطی فرهنگ یک کشور با فرهنگ کشورهای دیگر است. همه تمدن‌ها و فرهنگ‌ها به کتاب متصل می‌شوند و هیچ علم و فرهنگی نیست که از کتاب ارتزاق نکند.

صالحی افزود: کتاب بسامد فرهنگ و تمدن ایران است. ایران را با مثنوی، حافظ و دیوان شمس می‌شناسند، ملت‌های دیگر را نیز با کتاب‌های‌شان می‌شناسند. کتاب سرمایه ماندگار ملت‌هاست. معادن و نفت تمام می‌شود و آن‌چه باقی می‌ماند کتاب است. کتاب حلقه دائمی تمدن فرهنگی جامعه‌ است. خوشبختانه انقلاب اسلامی در این زمینه گام‌های موثری برداشته است. ۴۰ سال از عمر انقلاب می‌گذرد که طی این ۴۰ سال حدود یک میلیون و ۲۳ هزار عنوان کتاب در کشور ما چاپ شده که ۶۸ هزار عنوان چاپ اول بوده است. از یک میلیون و ۲۳۰ هزار عنوان کتاب، ۹۶۰ هزار کتاب تالیفی و ۲۷۰ هزار کتاب ترجمه بوده است. ایران اسلامی در ۴۰ سال گذشته جریان پرشتاب تولید فرهنگ را طی کرده است که در حوزه شعر و رمان قابل توجه است و تنوعات موضوعی در تولیدات دیده می‌شود. بیشترین رقم تولیدی در حوزه شعر و داستان و نمایشنامه بوده است. ۲۵۶ هزار عنوان که ۱۴۵ هزار عنوان آن چاپ اول است در حوزه ادبیات بوده که نشان می‌دهد کشور ایران کشور شعر، قصه و داستان است. ملت با شعر زنده‌اند و با داستان زندگی خود را به دیگران منتقل می‌کنند. در حوزه کودک و نوجوان نیز ظرفیت قابل توجهی در حوزه نثر داریم. ۱۷۵ هزار عنوان در حوزه کودک و نوجوان است.

او در ادامه اظهار کرد: در این ۴۰ سال بخش خصوصی نشر فعال و فعال‌تر شده است. ناشرانی که بیش از ۳۰۰ کتاب چاپ کرده‌اند ناشران خصوصی هستند که نشان‌دهنده این است که جریان نشر در ایران پرتکاپوست. جریان نسر خصوصی ایران رو به فعالیت بیشتر و متکامل است.

وزیر ارشاد سپس با اشاره به کم بودن سرانه کتابخوانی در کشورمان، گفت: ارتقای کتابخوانی فقط بر عهده یک نفر و وزارت ارشاد نیست بلکه باید حاکمیت، دولت و ملت برای ارتقای سرانه کتابخوانی تلاش کنند. اگر به کمک این موضوع نیایند مخاطرات جدی را در پیش‌ رو خواهیم داشت. ما نیاز به یک عزم جدی در رسانه، حاکمیت و ملت داریم. اگر بحران آب را درک می‌کنیم، بحران کتاب نخواندن کمتر از بحران آب نیست و باید آن را درک کنیم.

سیدعباس صالحی با اشاره به وضعیت اقتصاد نشر گفت: وضعیت نشر در بخش خصوصی مایه مباهات است و این‌که رانت دولتی کمتر می‌شود مایه خوشحالی است اما باید نشر خصوصی را جدی‌تر گرفت. باید اشتغال در عرصه فرهنگ و کتاب را جدی بگیریم، همان‌طور که اشتغال در کارخانه‌های اقتصادی مهم است باید در کارخانه‌های فرهنگی نیز مهم باشد و نباید فضای تولید فرهنگ را دست کم بگیریم، فضایی که می‌تواند عاشقانه باشد. اگر فضای اشتغال در کارخانه‌ها معیشتی است، فضای اشتغال در عرصه فرهنگ عاشقانه است و نباید آن را دست کم بگیریم.

وزیر ارشاد سپس با اشاره به امنیت حوزه نشر، اظهار کرد: نشر هم در حوزه اندیشه باید آزاد باشد و هم در حوزه توزیع و عرضه کتاب. ما گرفتار اختلالاتی در این بخش هستیم و باید به سهم خود از آن محافظت کنیم و اجازه ندهیم جریان انسدادگرایی، آزادی و امنیت را در حوزه نشر محدود کند و به چیزهایی که می‌خواهد برسد.

قاچاق کتاب بدتر از قاچاق بنزین و ارز است

او افزود: در کنار امنیت آزادی اندیشه نیاز به امنیت عرضه نیز داریم. همان‌طور که قاچاق کتاب بدتر از قاچاق بنزین و ارز است. قاچاق بنزین به بخشی از اقتصاد ضربه می‌زند اما قاچاق کتاب اندیشه را غارت می‌کند و عشق به تالیف و نشر را از بین می‌برد. باید امنیت اقتصادی در حوزه نشر جدی گرفته شود.

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی امروز در جمع خبرنگاران، در خصوص جابه‌جایی نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران گفت: همانطور که می‌دانید نمایشگاه کتاب دو سال در شهر آفتاب برگزار شد؛ سال اول با این استدلال به شهر آفتاب رفتیم که مکانی برای برگزاری نمایشگاه های بین المللی در تهران است و نمایشگاه های دیگر هم در این مکان برگزار می شود. این روند در سال گذشته هم ادامه یافت.

وی افزود: اما شهر آفتاب آن طور که باید آماده نشد و دیدیم که نمی توان با این وضعیت از آن دفاع کرد. در عین حال تغییر و تحولاتی در شهرداری تهران اتفاق افتاد و در پی آن با منابع مالی موجود، آنها نتوانستند شهر آفتاب را تکمیل کنند. بنابراین دوباره به مصلای تهران برگشتیم.

صالحی درباره تغییرات مصلای تهران برای برگزاری نمایشگاه کتاب گفت: در مصلای تهران یک تغییر جدید رخ داد؛ بخش زیادی از رواق ها آماده شد و بر مزیت‌های دیگر مصلای تهران افزود.امیدوارم همچنان شرایط بهتری در مصلی ایجاد شود.

وی افزود: خوشبختانه دیپلماسی فرهنگی خوبی در نمایشگاه کتاب تهران جریان دارد. ایتالیا که پارسال میهمان نمایشگاه بین المللی کتاب تهران بود، امسال در نمایشگاه کتاب غرفه دارد و ما بیشتر نگاه های علمی و فرهنگی را در نمایشگاه امسال دنبال می کنیم.

او در ادامه اظهار کرد: مساله کتاب را نمی‌توان فقط به عنوان ظرفیت رسانه‌ای و امری که در قالب فرهنگی است، دید. کتاب از زاویه‌های مختلف پایه معرفی فرهنگ است. کتاب حلقه ارتباطی فرهنگ یک کشور با فرهنگ کشورهای دیگر است. همه تمدن‌ها و فرهنگ‌ها به کتاب متصل می‌شوند و هیچ علم و فرهنگی نیست که از کتاب ارتزاق نکند.

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی سپس بیان کرد: نمایشگاه کتاب نمایشگاه همه ملت است. کتاب مبدا خیزش‌ها و بعثت‌های تمدنی است. همه اتفاق‌های ملی با کتاب آغاز می‌شود. تمدن‌ها و بعثت‌ها ریشه در کتاب دارند. بعثت نبوی با کتاب آغاز شده است. همین‌طور بعثت بشری نیز با کتاب آغاز می‌شود. کتاب حلقه اتصال ملت و تمدن است.

سی و یکمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران امسال با تغییر مکان از شهر آفتاب به مصلی امام خمینی (ره) بازگشت و از فردا به طور رسمی برای عموم آغاز به کار خواهد نمود. نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران با شعار «نه به کتاب نخواندن» از تاریخ ۱۲ تا ۲۲ اردیبهشت ماه در مصلای امام خمینی (ره) برگزار خواهد شد.