عمونوروز سمبل روز جهانی تئاتر عروسکی می‌شود

در کنگره جهانی نمایشگران عروسکی (یونیما) به سال ۱۳۷۸ در مالدبورگ آلمان، جواد ذوالفقاری یکی از نمایندگان ایرانی شرکت کننده، پیشنهاد کرد یونیما، به عنوان گسترده‌ترین تشکل جهانی نمایشگران عروسکی، روزی را به عنوان روز جهانی نمایش عروسکی تعیین کند که در این روز هنر نمایش عروسکی پاس داشته و با حضور نمایشگران و تماشاگران عروسکی هر کشور جشن گرفته شود. جواد ذوالفقاری روز این جشن را اول فروردین پیشنهاد داد چراکه یونسکو این روز را یکی از مناسب‌ترین عیدهای جهانی اعلام کرده و براساس افسانه‌های مختلف نمایانگر رفتن زمستان و آمدن بهار و زایش نوین جهان است.

این پیشنهاد با یاری ددی پودامجی، نماینده نمایشگران عروسکی هند، سرانجام در سال ۱۳۸۱ به تصویب یونیما و یونسکو رسید.

از آن سال به بعد روز اول فروردین به عنوان روز جهانی نمایش عروسکی، در تمام جهان جشن گرفته می‌شود و هر سال به پیشنهاد یونیما یکی از برجسته‌ترین نمایشگران عروسکی جهان به همین مناسبت یک پیام جهانی می‌نویسد.

بهروز غریب‌پور، نمایشنامه‌نویس و کارگردان ایرانی‌ که یکی از پرتلاش‌ترین هنرمندان عرصه نمایش عروسکی در ایران به شمار می‌رود در پیامی که به درخواست یونیمای جهانی به مناسبت روز جهانی تئاتر عروسکی نوشته است، می‌گوید: «شاید بالاترین وظیفه هر نمایشگر عروسکی در هر جای دنیا و به هر زبان و هر شکل بیدار کردن «کودکی» در میلیون‌ها انسانی باشد که به‌تدریج چهره جهان را به خون و خشونت آلوده‌اند و نمایش عروسکی و ما عاشقان هنر دیرینه اجدادمان باید از میزان این شرارت و دشمنی خانواده بشری بکاهیم‌ و کودکی را و صفای کودکی و باورهای زیبای کودکی را از نو بیاد مخاطبمان بیندازیم،»

حمید‌رضا اردلان، رئیس پیشین یونیمای ایران (اتحادیه جهانی نمایشگران عروسکی، مرکز ایران) در پیامی به همین مناسبت با اشاره به نمایش عروسکی در ایران معاصر می‌گوید: «اگر از اقدامات مسئولان در احیای عروسک‌های آیینی و ایجاد زمینه برای کارکردهای معاصر آنها بگذریم؛ تنها می‌ماند انجمن‌ها و تشکل‌های مردم نهاد که در سالهای اخیر در میان روستاها و شهرها در جستجوی اسم و رسم عروسک‌های اقوام ایرانی‌اند و با یاری مادرانی که حیات گذشته عروسک‌های مردم خود را به یاد می‌آورند، سعی در بازسازی دارند. اگرچه این اقدامات قابل ستایش است اما فقدان استراتژی و نبود شناخت و تمهیدات لازم، گرایشی تزئینی و تبلیغی به نتیجه تلاش آنان داده است. در این میان سازمان‌های مرتبط همچون کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان که سابقه فاجعه‌آمیزی در ساخت عروسک‌های ملی (دارا و سارا) را در کارنامه خود دارد و دیگر متولیان میراث فرهنگی کشور همین تلاش‌های جزیی ارگان‌های مردم نهاد را به سمت اهداف ارائه آمار و توجیه انفعال خود می‌چرخانند و در قوام موقعیت خود سود می‌جویند.

آنچه می‌تواند به این وضعیت اسف بار پایان دهد یک تصمیم سیاسی یا اقدام صوری و مجازی نیست و نیز اشاره دائمی به میراث و برشمردن افتخارات گذشته ما را از غفلت تاریخی نمی‌رهاند. اگر گماردن افراد غیرمتخصص و کم توان و تابع فرمان بالادست در مدیریت‌های فرهنگی و هنری را در سراسر کشور که دیگر به صورت یک رسم آمده است به این وضعیت اضافه کنیم، کار بیش از پیش سخت می‌نماید. پس تنها فرصت و امکانی که ما را وادار به نگاه داشت امید و تلاش می‌سازد حفظ استقلال تصمیم و عمل تشکل‌های غیر دولتی و یافتن استراتژی مبتنی بر تفکر و برنامه از یک سو و باور به حمایت مردم که در طول تاریخ قادر به حفظ میراث فرهنگی خود و کشف کارکردهای معاصر آن بوده‌اند، از سوی دیگر است.»

اردشیر صالحپور، رئیس جدید یونیمای ایران با اعلام این خبر که امسال روز جهانی تئاتر عروسکی برابر و مصادف با روز اول فروردین و جشن نوروز ایرانیان شده است، اظهار کرد: «ما اعضای هیأت مدیره جدید یونیما درصدد آن هستیم که عمو نوروز را به جهان معرفی کنیم. عمو نوروز سابقه‌ای بیش از بابا نوئل داشته است اما چندان در سطح جهان شناخته شده نیست و همواره بابا نوئل به عنوان سمبل عید کریسمس مطرح بوده است.

اکنون در حال طراحی عروسک عمو نوروز هستیم تا آن را به عنوان سمبل روز جهانی تئاتر عروسکی که هر ساله اول فروردین برگزار خواهد شد، معرفی کنیم. در این روز نیز پیامی خواهیم داشت که منتشر می‌شود. ما این روز را مغتنم شمردیم تا به بچه‌های‌مان بگوئیم که اگر غرب بابا نوئل را دارند ما نیز عمو نوروز داریم. این تلاش‌ها می‌تواند در جهت حفظ سنت‌ها و آئین‌ها قدری ما را به جهان معرفی کند.»