«قدرت در سکوت»؛ اجرای متفاوت «قوی‌تر» با هنرمندان دارای معلولیت
تهران (پانا) - مجتبی مرادی، کارگردان نمایش «قوی‌تر»، با اجرای این اثر توسط هنرمندان دارای معلولیت، بُعد تازه‌ای به نمایشنامه آگوست استریندبرگ بخشیده است. او در گفتوگو با ما از چالش‌های کارگردانی، تغییرات فضاسازی و تأثیر بازیگران این اثر بر مخاطبان سخن می‌گوید.
مجتبی مرادی، کارگردان نمایش «قوی‌تر» اثر آگوست استریندبرگ در گفتوگو با پانا گفت: «این نمایش در بخش "به‌علاوه فجر ۲" و همچنین در بخش برگزیده جشنواره‌ها حضور داشت. این اثر منتخب جشنواره تئاتر افراد دارای معلولیت بود.»
انتخاب نمایشنامه «قوی‌تر»
وی اظهار داشت: «این اثر یکی از نمایشنامه‌های مطرح جهان است. در دوران دانشجویی چندین بار با آن مواجه شدم و همیشه علاقه داشتم آن را اجرا کنم. بااین‌حال، پرسش‌هایی در ذهنم باقی مانده بود که پاسخی برای آن‌ها نمی‌یافتم. زمانی که تمرین نمایش را با هنرمندان دارای معلولیت آغاز کردیم، متوجه شدم که این اثر ظرفیت اجرا با چنین بازیگرانی را دارد و می‌تواند بسیار تأثیرگذار باشد.»
مرادی با اشاره به ویژگی‌های شخصیت‌های این نمایش تصریح کرد: «در این نمایش دو پرسوناژ وجود دارد که یکی از آن‌ها در تمام طول اجرا ساکت است و دیگری تنها به صحبت می‌پردازد. اینکه کدام‌یک قوی‌تر هستند، بستگی به تحلیل کارگردان و شیوه اجرای نقش دارد. در این نمایش، هر دو بازیگر دارای معلولیت ذهنی شدید هستند و یکی از آن‌ها علاوه بر آن، معلولیت جسمی نیز دارد. نمایشنامه به‌گونه‌ای است که این شرایط مانعی برای اجرا ایجاد نمی‌کند، چراکه این اثر بیشتر بر ابعاد روانی و تنش‌های درونی شخصیت‌ها تمرکز دارد.»
وی افزود: «شنو قادری، بازیگر نقش اصلی، سال گذشته تندیس جشنواره را دریافت کرد. توانایی بالای او در اجرا، بیان قوی و فیزیک خاصش باعث شد که به‌خوبی در قالب این نقش قرار بگیرد و ارتباط مؤثری با تماشاگران برقرار کند.»
تغییرات کارگردانی و فضاسازی نمایش
مرادی خاطرنشان کرد: «در اجراهای مختلف این نمایشنامه، شیوه‌های متنوعی برای نمایش شخصیت‌ها به کار رفته است. برخی از کارگردانان از عروسک برای یکی از شخصیت‌ها استفاده کرده‌اند و در برخی اجراها هر روز فردی متفاوت نقش امیلیا را ایفا می‌کرد. اما چالشی که برای من وجود داشت، فضای نمایش بود. در متن اصلی، مکان رویداد در یک کافه مخصوص بانوان قرار دارد. اما در این اجرا، این مفهوم حذف شد و فضای نمایش به یک کافه قدیمی و خلوت در منطقه‌ای پایین‌شهر تغییر یافت.»
وی ادامه داد: «در نمایشنامه اصلی، باوجود رخدادهای احساسی و هیجانی شدید، هیچ فردی وارد کافه نمی‌شود. این موضوع برای من غیرمنطقی به نظر می‌رسید. بنابراین، برای باورپذیرتر شدن فضا، شخصیت گارسون را پررنگ‌تر کردیم. او خوشحال بود که کسی به کافه‌اش آمده و مدام سعی می‌کرد امیلیا را به واکنش وادارد. همچنین، حضور دو نوازنده در صحنه باعث شد که فضای نمایش عمق بیشتری پیدا کند. شخصیت زن نمایش نیز از این عناصر برای تغییر فضا استفاده می‌کرد. گاهی به نوازندگان سکه می‌داد تا موسیقی بنوازند و گاهی با فریاد آن‌ها را از نواختن منع می‌کرد. این تعامل‌ها باعث شد که نمایش از نظر بصری و اجرایی جذاب‌تر شود.»
ویژگی‌های خاص بازیگر نقش امیلیا
مرادی تأکید کرد: «بازیگر نقش امیلیا یکی از هنرمندان دارای معلولیت سندروم داون است. این ویژگی باعث شد که او حسی خاص و متفاوت را به شخصیت ببخشد. حتی در میان جمعیت، در دنیای درونی خود فرو می‌رود و به چیزی اهمیت نمی‌دهد. همین ویژگی، بُعد جدیدی به نقش امیلیا افزود. این عملکرد او چنان تأثیرگذار بود که در جشنواره منطقه‌ای به‌عنوان بهترین بازیگر انتخاب شد.»
چالش‌های بازی در سکوت
وی اضافه کرد: «بازی در سکوت یکی از دشوارترین شیوه‌های اجرا برای یک بازیگر است. به‌ویژه زمانی که ویژگی‌های جسمانی و ذهنی او نیز در این چالش تأثیرگذار باشد. کارگردانی چنین اجرایی نیازمند دقت و راهبری ویژه‌ای است. در این نمایش، سکوت شخصیت امیلیا باعث شد که درک تماشاگر از قدرت واقعی شخصیت‌ها تغییر کند.»
اهمیت بخش فراگیر در جشنواره تئاتر فجر
مرادی یادآور شد: «این بخش از جشنواره تئاتر فجر جایگاه مهمی دارد. تجربه سال گذشته نشان داد که حضور هنرمندان دارای معلولیت در این رویداد چقدر می‌تواند روحیه آن‌ها را تقویت کند. امسال نیز شاهد افزایش تولیدات نمایشی در این حوزه هستیم و این روند می‌تواند مسیر جدیدی را در تئاتر کشور ایجاد کند.»
فاطمه آبروش
ارسال دیدگاه