گرافیک فرهنگی به دنبال اثرگذاری اجتماعی است

حسین عبدی، متولد تهران، با بیش از ۲۷ سال تجربه در زمینه طراحی گرافیک و تبلیغات، به عنوان یک فریلنسر حرفه‌ای شناخته می‌شود. وی هم‌اکنون به عنوان استاد مهمان دانشگاه و عضو انجمن‌های بین‌المللی متعددی از جمله انجمن بین‌المللی طراحان فرهنگ طراحی بین‌المللی چین-اروپا (CEIDA)، انجمن و کمیته داوری شبکه بین‌المللی خالقان بصری رد (RINC) در مکزیک، انجمن طراحان گرافیک جهانی (WGD)، و کمیته سازمان هنر و طراحی پاکستان (PADO) فعالیت می‌کند.

همچنین، او عضو انجمن صنفی طراحان گرافیک ایران (IGDS) و موسسه توسعه هنرهای تجسمی معاصر ایران است. عبدی در بیش از ۱۸۵ نمایشگاه هنری و طراحی گرافیک در کشورهای مختلف از جمله لهستان، آمریکا، فرانسه، اسپانیا، کره جنوبی، ژاپن، یونان، مجارستان، چین، مکزیک، پرو، ترکیه و امارات متحده عربی شرکت کرده و جوایز بین‌المللی متعددی از جمله یک مدال طلا و پنج مدال نقره کسب کرده است.

او به عنوان داور در برخی رویدادها و مسابقات بین‌المللی طراحی گرافیک نیز دعوت می‌شود. در دوران فعالیت هنری خود، عبدی از آموزه‌های استادان برجسته‌ای همچون آناهیتا غنی زاده، محمد علی شاکری راد، حسین خسروجردی، دکتر جواد علیمحمدی اردکانی و دکتر مسعود سپهر بهره برده و شاگردی آنان را افتخار خود می‌داند. او به عنوان طراح گرافیک، گرافیک آرتیست و مدیر هنری شناخته می‌شود و در زمینه کیوریتوری گرافیک و تدریس دانشگاهی نیز فعالیت می‌کند. از علایق و تخصص‌های او می‌توان به ایده‌پردازی هنری-تبلیغاتی، گرافیک هنری و نمادشناسی اشاره کرد و یکی پژوهش‌هایش شامل بررسی نمادشناسی پوسترهای دوران هشت ساله جنگ ایران و عراق است. 

تعدادی از آثار او در زمینه طراحی پوستر در موزه‌های گالری معتبر جهانی مانند موزه گالری "ماگما" در ایتالیا و "رتروآوانگاردا" در لهستان، که آثار شاخص هنر معاصر را آرشیو می‌کنند، در کنار هنرمندانی چون میلتون گلیزر، فرانچسکا بالارینی و رضا عابدینی گردآوری شده است. وی در طول دوران حرفه‌ای خود جوایز متعددی از جمله دو مدال طلا و برونز از فدراسیون علوم، فرهنگ و هنر آسیا در سال‌های ۲۰۲۱ و ۲۰۲۲، پنج جایزه نقره بین‌المللی و یک مقام سوم از جشنواره TED در بخش هنرهای تجسمی دردانشگاه کلورادو آمریکا در سال ۲۰۲۴ را کسب کرده است. همچنین وی به عنوان یکی از مشاوران و متخصصان بین‌المللی خلاقیت با موسسه "پوسترتریتوری" (قلمرو پوستر) در کالیفرنیا همکاری دارد که در زمینه برگزاری نمایشگاه‌ها و رخدادهای هنری و طراحی گرافیک فعالیت می‌کند.

با این هنرمند گفتگویی انجام دادیم که از نظرتان می گذرد:

کمی درباره گرافیک فرهنگی توضیح دهید.

گرافیک در ایران و جهان به دو شاخه گرافیک فرهنگی و گرافیک تجاری تقسیم می‌شود. گرافیک فرهنگی تمرکز بر انتقال پیام‌های اجتماعی، مذهبی و تاریخی دارد و اغلب در پروژه‌های هنری، آموزشی و فرهنگی مورد استفاده قرار می‌گیرد. این نوع گرافیک به عنوان ابزاری برای ترویج ارزش‌های فرهنگی و هویتی به کار می‌رود و نقش بسزایی در بازتاب هویت ملی و ارتقای آگاهی عمومی دارد. از نمونه‌های برجسته گرافیک فرهنگی می‌توان به پوسترهای اجتماعی و رویدادهای هنری اشاره کرد. در مقابل، گرافیک تجاری به منظور تبلیغات و بازاریابی استفاده می‌شود و هدف آن افزایش فروش محصولات و جذب مشتری است. این شاخه شامل طراحی لوگو، بسته‌بندی، تبلیغات چاپی و دیجیتال می‌شود و بر اساس نیازهای بازار و رفتار مصرف‌کنندگان توسعه می‌یابد. تفاوت اصلی این دو شاخه در هدف‌گذاری و نوع مخاطب نهفته است. گرافیک فرهنگی به دنبال اثرگذاری اجتماعی است در حالیکه گرافیک تجاری بر سودآوری و کارکرد اقتصادی متمرکز است.

معضلات گرافیک هنری در ایران چیست؟

گرافیک هنری در ایران با چالش‌های متعددی روبه رو است که اغلب ریشه در کمبود حمایت مالی و نهادی، نبود بستر مناسب برای نمایش آثار و محدودیت‌های قانونی و فرهنگی دارد. هنرمندان گرافیک به ویژه در حوزه‌های فرهنگی و مفهومی با کمبود بودجه و فقدان حمایت‌های دولتی مواجه‌ هستند. این مسئله سبب می‌شود که بسیاری از پروژه‌های هنری به مرحله اجرا نرسند یا کیفیت پایین‌تری داشته باشند. از سوی دیگر، نبود نمایشگاه‌های منظم و محدودیت‌های مربوط به سانسور، هنرمندان را از ارائه آثار انتقادی و اجتماعی باز می‌دارد. همچنین، نبود آموزش صحیح و تخصصی در دانشگاه‌ها و تأکید بر طراحی‌های سنتی، مانع از توسعه خلاقیت و نوآوری در این حوزه می‌شود. به همین دلایل، گرافیک هنری نتوانسته است به‌طور کامل پتانسیل‌های خود را به نمایش بگذارد و با چالش‌های فراوانی دست و پنجه نرم می‌کند.

کمی درباره پیشرفت گرافیک هنری در چند سال اخیر صحبت کنید.

برای ورود به این بحث باید ابتدا به این مضوع پرداخت که آیا اساسا گرافیک یک هنر است یا خیر، بحث در مورد اینکه آیا گرافیک یک هنر است یا خیر؟ در این باب بطور کل دو دیدگاه وچود دارد. از یک سو، گرافیک به‌عنوان یکی از شاخه‌های هنرهای تجسمی در نظر گرفته می‌شود، زیرا از عناصر بصری مانند رنگ، شکل، فرم و ترکیب‌بندی برای انتقال مفاهیم و احساسات بهره می‌برد؛ این ویژگی‌ها، اساس هنرهای بصری را تشکیل می‌دهند. از سوی دیگر، برخی معتقدند که گرافیک بیشتر به‌عنوان یک ابزار کاربردی در طراحی صنعتی، تبلیغات و رسانه‌های دیجیتال عمل می‌کند، و هدف آن عمدتاً برآوردن نیازهای تجاری و کاربردی است، نه بیان هنری. در نتیجه، مرز بین هنر و طراحی گرافیک ممکن است به‌واسطه اهداف و زمینه‌های استفاده متفاوت باشد.

در سال‌های اخیر، گرافیک هنری در ایران و جهان پیشرفت قابل توجهی داشته است که می‌توان آن را به چند عامل نسبت داد.

نخستین عامل، ظهور رسانه‌های دیجیتال و شبکه‌های اجتماعی است که بستر جدیدی برای نمایش و انتشار آثار هنری فراهم کرده‌اند. هنرمندان اکنون می‌توانند به راحتی آثار خود را به مخاطبان جهانی عرضه کنند و از محدودیت‌های نمایشگاهی فراتر روند. دومین عامل، افزایش آگاهی عمومی نسبت به ارزش‌های فرهنگی و اجتماعی است که سبب شده است تقاضا برای آثار گرافیک هنری بیشتر شود. همچنین، برگزاری نمایشگاه‌های مستقل و فضاهای هنری خصوصی در ایران نقش مهمی در ترویج این هنر ایفا کرده‌اند. هنرمندان جوان با ترکیب تکنیک‌های مدرن و الهام از هنر سنتی ایران، سبک‌های جدیدی خلق کرده‌اند که بازتاب‌دهنده فرهنگ ایرانی در قالبی معاصر است. این تحولات نشان می‌دهد که گرافیک هنری در حال رشد و توسعه است و توانسته است جایگاه مهمی در میان هنرهای تجسمی به دست آورد.

گرافیک هنری ایران آیا توانسته به استانداردهای بین‌المللی نزدیک شود؟

گرافیک هنری ایران از جنبه‌های خلاقیت و نوآوری، به‌ویژه در استفاده از عناصر فرهنگی و تاریخی، به سطحی نزدیک به استانداردهای بین‌المللی در خلق آثار از نظر تکنیکی رسیده است، با این حال، هنوز چالش‌هایی در این زمینه وجود دارد که مانع از دسترسی مطلوب به این استانداردها می‌شود. یکی از این چالش‌ها، کمبود آموزش‌های تخصصی و به‌ روز در دانشگاه‌های ایران است. بسیاری از دانشجویان گرافیک از دسترسی به منابع آموزشی مدرن و تکنولوژی‌های نوین محروم هستند. اما با وجود این موانع، حضور برخی هنرمندان ایرانی در جشنواره‌های بین‌المللی و کسب جوایز معتبر، نشان‌دهنده پیشرفت قابل توجه گرافیک هنری ایران است و حرکت به سمت پذیرش استانداردهای جهانی را تسریع کرده است.