نمایش «لوپتو» فراتر از یک اقتباس ساده از انیمیشن است

آرش شریف زاده یکی از شناخته شده‌ترین کارگردان‌های حوزه تئاتر کودک و نوجوان است او با نمایش «لوپتو» در جشنواره تئاتر کودک و نوجوان همدان حاضر است با او گفت‌وگویی درباره این نمایش و حضورش در جشنواره تئاتر کودک و نوجوان همدان داشتیم که در مطلب ذیل می‌خوانید.

آیا تغییر یک انیمیشن محبوب به تئاتر، چالش‌برانگیز است؟

من آرش شریف‌زاده هستم، کارگردان نمایش «لوپتو». فعالیت‌های هنری من از سال ۱۳۶۷ آغاز شد و بیشتر در حوزه‌های نمایش کودک و نوجوان فعالیت کرده‌ام. اگرچه در این مدت کارهای کمی در زمینه بزرگسال داشته‌ام، اما در تمامی زمینه‌ها از جمله نویسندگی، کارگردانی، بازیگری، ساخت عروسک، عروسک‌گردانی و صداپیشگی، سعی کرده‌ام توانایی‌های خود را در ارتباط با نمایش کودک به کار ببرم.

در رابطه با پروژه‌ی «لوپتو»، باید بگویم که این کار تجربه‌ای متفاوت برای من بود. «لوپتو» یک اقدام آزاد از انیمیشن است که تلاش شده است تا از قالب کلاسیک انیمیشن فاصله بگیریم. در دنیای نمایش‌های کودک، معمولاً وقتی یک انیمیشن موفق می‌شود، آن را به صورت تئاتر نیز اجرا می‌کنند. این اتفاق در کشورهای دیگر مرسوم است، اما در ایران، به نظر می‌رسد که این اولین بار است که یک انیمیشن به طور مستقیم برای اجرا در صحنه تئاتر انتخاب می‌شود.

در «لوپتو» ما تلاش کردیم تا همان روحیه و شخصیت‌های انیمیشن را حفظ کنیم، اما با رویکردی تازه و با تغییراتی در ساختار. داستان حول محور انسان‌ها و ارتباطات آن‌ها شکل می‌گیرد و سعی شده است که نسبت به نسخه‌ انیمیشن، نگاه عمیق‌تری به موضوعات انسانی و اجتماعی داشته باشیم. به عنوان مثال، در نمایش به جای اسباب‌بازی‌ها، ربات‌ها و مفاهیمی همچون فرشته‌های کمک‌کننده پررنگ‌تر شده‌اند. این تغییرات باعث شد که نمایش «لوپتو» فراتر از یک اقتباس ساده از انیمیشن باشد.

چرا تصمیم گرفتید «لوپتو» را به تئاتر تبدیل کنید؟

اجرای «لوپتو» در تئاتر ایران فرصتی برای گسترش افق‌های هنری است. من همیشه به تئاترهایی که اقتباس از انیمیشن‌های موفق می‌شوند علاقه داشته‌ام. به طور مثال، وقتی انیمیشن «شیر شاه» یا «کتاب جنگل» را می‌بینم، و سپس نسخه‌های تئاتری آن‌ها را می‌بینم، برایم جذاب است که چطور می‌توان یک اثر موفق سینمایی یا انیمیشنی را به شکلی جدید و زنده بر صحنه آورد. همیشه این فکر در ذهنم بوده که کاش روزی چنین تجربه‌ای در تئاتر ایران اتفاق بیفتد. وقتی این پیشنهاد به من داده شد، بسیار استقبال کردم و این را فرصتی برای گسترش افق‌های تئاتر کودک و نوجوان در کشورمان دیدم.

در خصوص این که چرا تصمیم به اجرای «لوپتو» به صورت تئاتر گرفتم، باید بگویم که این تصمیم از همان علاقه‌ی قدیمی من به تئاتر و اقتباس از آثار دیگر ناشی شد. به‌ویژه وقتی دیدم که صنعت انیمیشن در ایران در حال پیشرفت است و در کنار آن سینمای کودک و نوجوان نیز به خوبی در حال کار است، احساس کردم که باید این عرصه‌ها به تئاتر نیز وارد شوند.

در طول این سال‌ها، همیشه دوست داشتم کارهایی انجام دهم که متفاوت از کارهای قبلی‌ام باشند. بسیاری از کارهای من در حوزه‌ی دنیای فانتزی و خیال‌پردازی بوده است، اما در «لوپتو» قصد داشتم که با موضوعات انسانی و اجتماعی به طور جدی‌تری برخورد کنم. برای من این تجربه بسیار مهم بود که در تئاتر کودک و نوجوان، شخصیت‌های انسانی را بیشتر از هر چیز دیگری مورد توجه قرار دهم.

چرا تئاتر نوجوان در ایران با مشکلاتی روبه‌رو است؟

اوضاع تئاتر نوجوان در ایران نیاز به توجه ویژه دارد. اما در مورد تئاتر نوجوان، باید بگویم که اوضاع آن به اندازه‌ای که باید خوب نیست. نوجوانان امروز بسیار باهوش‌تر از نسل‌های قبلی هستند و دیگر نمی‌توانیم به سادگی داستان‌هایی که زمانی برای آن‌ها جذاب بودند، مثل داستان‌های عامیانه یا داستان‌های مربوط به حیوانات، برایشان تعریف کنیم. مخاطبان نوجوان امروز به دنبال موضوعات عمیق‌تر و متناسب با دغدغه‌های خود هستند. متأسفانه در تولیدات تئاتر کودک و نوجوان، گاهی اوقات به این نیاز توجه نمی‌شود و نمایش‌ها یا به صورت افراطی روانشناسی می‌شوند، یا به‌طور کلی از انرژی و شور و شوق نوجوانان غافل می‌مانند.

یکی از چالش‌های اصلی در تئاتر نوجوان این است که این گروه سنی به شدت نیازمند هیجان، جنب و جوش و حرکت است. چیزی که در تئاترهای ما کمتر دیده می‌شود. نوجوانان نیاز دارند تا در کنار تفکر و اندیشه، به طور فعالانه در نمایش‌ها درگیر شوند. همچنین، برای جذب نوجوانان به سالن‌های تئاتر، باید تلاش کرد که ارگان‌ها و نهادهای مختلف در کنار هم قرار بگیرند تا خانواده‌ها و نوجوانان را تشویق به تماشای تئاتر کنند. این یک فرایند جمعی است که در آن تئاتر تنها یکی از بخش‌هاست.

آیا اقتباس‌های انیمیشنی می‌تواند بازار تئاتر کودک را گسترش دهد؟

توسعه تئاتر کودک از طریق اقتباس‌های انیمیشنی می‌تواند بازار را گسترش دهد. در خصوص تولید تئاترهایی که از انیمیشن‌ها و فیلم‌های سینمایی الهام می‌گیرند، باید بگویم که این اتفاق می‌تواند به گسترش بازار تئاتر کمک کند. زمانی که یک انیمیشن یا فیلم سینمایی محبوب در قالب تئاتر اجرا می‌شود، بلافاصله بازار آن محصول گسترش می‌یابد. بچه‌ها از تماشای شخصیت‌های مورد علاقه‌شان در دنیای واقعی لذت می‌برند و این می‌تواند یک انگیزه برای تماشای تئاتر باشد.

در نهایت، در مورد اجرای «لوپتو»، خوشبختانه بعد از جشنواره، این نمایش در تهران و برخی از شهرهای دیگر نیز اجرا خواهد شد. من به ویژه برای شهرستان‌ها ارزش قائلم و همواره تلاش کرده‌ام تا تئاتر حرفه‌ای را به این مناطق ببرم. برای من این مهم است که نمایش‌هایی که برای کودکان و نوجوانان اجرا می‌شود، از کیفیت بالایی برخوردار باشد و تنها به نمایش‌های سطحی و غیرحرفه‌ای اکتفا نکنیم. برای همین هم همیشه در انتخاب بازیگران و تیم اجرایی خود بسیار دقت می‌کنم.

چرا برای شهرستان‌ها و مناطق مختلف نمایش‌های حرفه‌ای کودک و نوجوان اهمیت دارد؟

برای شهرستان‌ها باید تئاتر کودک و نوجوان حرفه‌ای و با کیفیت اجرا شود. برای من شهرستان‌ها همیشه اهمیت ویژه‌ای داشته‌اند. من بیشتر به شهرستان‌ها توجه دارم تا تهران. بچه‌هایی که انتخاب می‌کنم اغلب از شهرستان‌ها هستند و حتی در جشنواره‌های بین‌المللی کودک و نوجوان یزد نیز موفق به دریافت جوایزی شده‌ایم. این برای من بسیار ارزشمند است که به شهرستان‌ها نمایش‌های حرفه‌ای ببرم و نه تنها به تماشای یک نمایش سرگرم‌کننده بسنده کنیم، بلکه تئاتری با کیفیت بالا به نمایش بگذاریم که با استانداردهای حرفه‌ای همخوانی داشته باشد.

در پایان، می‌خواهم از تمامی دوستانی که در این مسیر به من کمک کردند، تشکر کنم. همکاری با عزیزانی چون آقای جانباز، آقای عباسی، آقای اسدی مرام و آقای محجوب برای من بسیار ارزشمند بوده و امیدوارم که این مسیر برای تئاتر کودک و نوجوان در ایران روز به روز پربارتر شود.