خانواده‌ها مقابل آسیب‌های رسانه بی‌دفاع هستند

به گزارش روابط عمومی موزه سینما، مجید اسماعیلی مدیرعامل موزه سینما با بیان اینکه کودک با موزه ارتباط زیادی دارد زیرا مخاطب اول موزه‌ها کودکان هستند، گفت:  از ابتدای حضورم در موزه سینما نگران این موضوع بودم که خانواده‌های ایرانی در برابر رسانه بسیار بی‌دفاع هستند. در  بسیاری از کشورهای دنیا قوانین و برنامه‌ها در راستای حمایت از خانواده است و تلاش می‌کنند که سدی در برابر امواج رسانه و تخریب‌های وسیع آن ایجاد کنند. 

وی افزود: ما در زمانه ای به سر می‌بریم که مرجع یادگیری نسبت به ۶۰-۷۰ سال پیش تغییر کرده است به طور مثال، یادگیری از مادربزرگ و پدربزرگ، معلم، طبیعت تغییر کرده است و این آموزه‌ها جایشان را به رسانه و اینترنت داده‌اند. 

اسماعیلی با اشاره به اینکه ما چگونه باید مقابل آسیب رسانه‌ها بایستیم، گفت: اساسا نگاه سطحی‌نگر و ساده‌انگارانه به موضوع رسانه و دیگر موضوعات متاثر از فضای اینترنت بدترین آفت است و ما نباید در سطح حرکت کنیم. این موضوع به صدها جلسه نیاز دارد تا ما به آسیب‌شناسی درستی برسیم.

وی ادامه داد:  در زمانه ای که ما در آن به سر می‌بریم به نظر می‌رسد ورود مستقیم به موضوعات ، اشتباه بزرگی است. اگر ما درباره هرچیزی نگرانی داریم باید مسائل پیرامون و پیش از آن را بررسی کنیم. به طور مثال، اگر نگران تلویزیون هستیم‌ باید بررسی کنیم که آن خانواده پیش‌تر چطور زندگی کرده است و تلویزیون در آن خانواده چه جایگاهی دارد. خود خانواده به چه میزان از تلویزیون استفاده می‌کند، میزان ارجاع خانواده به تلویزیون چقدر است و... 

اسماعیلی ادامه داد: ما باید مطالبمان را به یک‌ فضای کاملا جدید و از پیش تعیین شده تبدیل کنیم تا به نتیجه‌ای که می‌خواهیم‌، برسیم. این مساله به این‌ معنی نیست که ما باید رسانه را کنار بگذاریم اتفاقا اگر بخواهیم‌ کار جدی انجام‌ دهیم‌ یک بخشی از کار ما تولید محتوا در رسانه است به همین دلیل باید با مسئولان رسانه‌ها ارتباط برقرار کنیم.

مدیرعامل موزه سینما خاطرنشان کرد: کودکان در حال حاضر ساعات زیادی از روز در فضای رسانه، اینترنت و بازی‌های موبایل، رها و بدون نظارت و کنترل والدین ساعت‌ها درحال استفاده از تلفن همراه هستند و این بی‌توجهی والدین برای کودکان مشکلات جسمی و روانی به دنبال دارد.

وی در پایان بیان داشت: در هیچ‌ دوره ای از تاریخ بشر اطلاعات تا این حد ارزان و در دسترس نبوده است.‌ برای استفاده از این اطلاعات باید برنامه‌ریزی کنیم زیرا بچه‌های ما روزانه درگیر حجم زیادی از اطلاعاتی می‌شوند که در معیشت و زندگی آن‌ها تاثیر مثبتی ندارد.

کوداپیا احیا گر گفتمان اینترنت بهتر برای کودکان

سجاد اسم حسینی دبیر جشنواره و سلسله نشست‌های کوداپیا در بخش دیگری از این نشست، گفت: سال‌هاست با این‌ چالش مواجه هستیم و خانواده‌ها و بچه‌ها برای استفاده درست از اینترنت دچار مشکل هستند. بعضی از بچه‌ها ساعت‌های زیادی را در اینترنت و پلتفرم‌های مختلف سپری می‌کنند و از مهارت‌های زندگی عقب مانده‌اند. از طرفی محتوایی در اینترنت وجود دارد که مناسب بچه‌ها نیست. در واقع ما در ایران در زمینه نظارت بر اینترنت و محتوایی که در اختیار کودکان قرار دارد، عقب هستیم درحالیکه کشورهای دیگری سال‌هاست که روی این موضوعات کار کرده‌ و قانون‌گذاری کردند. به طور مثال، در برخی کشورها کودکان زیر ۱۳ سال و در برخی کودکان زیر ۱۷ سال، نمی‌توانند در پلتفرم اینستاگرام عضو شوند زیرا به این نتیجه رسیدند که این محیط برای بچه‌ها مناسب نیست و کودکان باید در پلتفرم‌های مخصوص خودشان باشند. این حساسیت تا جایی است که اگر والدین نسبت به این موضوع بی‌توجه باشند صلب حضانت خواهند شد. چرا که این قانون ناظر به حق کودکان در استفاده از اینترنت است و استفاده از پلتفرمی که مناسب کودکان نیست موجب مشکلات و مسائل بسیاری در کودکان می‌شود. 

وی ادامه داد: در کشور ما نیز قانون صیانت از کودکان در فضای مجازی تصویب شده است اما نیاز به اجرایی سازی و به موازات آن نیاز به فرهنگ سازی دارد و بخش عمده این فرهنگ سازی وظیفه فعالان رسانه‌ای و چهره های محبوب حوزه کودک و خانواده است.

وی ادامه داد: همچنین بومینو ( اینترنت حفاطت شده) به عنوان یک خدمت، اینترنتی مناسب کودکان عرضه می‌کند. با بومینو خانواده‌ها میتوانند فعالیت‌های کودکان خود را در دنیای اینترنت، مدیریت کنند تا بچه‌ها به محتوای مناسب سن خودشان دسترسی داشته باشند و والدین با امنیت بیشتر گوشی را در اختیار کودک بگذارند.

حسینی بیان داشت: در حال حاضر در کنار قانون‌گذاری از جانب دولت و حاکمیت، فرهنگ‌سازی توسط فعالان حوزه کودک و نوجوان و همچنین ارائه محتوا، خدمات و محصولات حوزه کودک و نوجوان در بستر اینترنت بسیار مهم است. جشنواره ملی و سلسله نشست‌های کوداپیا را تعریف کرده‌ایم تا تمامی ذی نفعان حوزه کودک و نوجوان کشور در راستای ارائه اینترنت بهتر به کودک نقش خود را ایفا کنند.

وی ادامه داد: نشست حاضر نیز با محوریت تهیه کنندگان و تولید کنندگان محتوای حوزه کودک و نوجوان برگزار شده است و به موازات این نشست، جلسات دیگری نیز با دیگر بخش‌های اکوسیستم فعالان حوزه کودک و نوجوان کشور برگزار خواهد شد زیرا به جهت اهمیت حوزه رسانه، این نشست ادامه خواهد داشت و افراد حاضر در این جلسه، اعضای شورای سیاستگذاری کوداپیا در بخش تهیه کنندگان و تولید کنندگان محتوا خواهند بود. 

اسم‌حسینی در ادامه درباره قوانین کشورهای مختلف در حوزه نظارت بر اینترنت و تجربه‌ای که پیرامون فرهنگ سازی برای این مفهوم داشته اند به همراه محتوایی که در اختیار کودکان و نوجوانان قرار می‌گیرد آماری را ارائه کرد.

لزوم فعالیت های جهت دار در حوزه کودک

گیتی خامنه مجری پیشکسوت رادیو و تلویزیون در ادامه این نشست گفت: تعداد زیادی از ما در این حوزه فعالیت داریم اما این فعالیت ها پراکنده است. یکی از معضلات این است که با هم‌ همراه نمی‌شویم و فعالیت‌های ما جهت‌دار نیست درحالیکه همه کسانی که به بچه‌ها و آینده اهمیت می‌دهند به این موضوع و آسیب ‌هایی که در پیش دارد علاقه دارند و این‌ مساله را جدی می‌گیرند. به طور مثال در رادیو، تلویزیون و نهادهای مختلف برنامه‌هایی مخصوص بچه‌ها برگزار می‌شود اما این برنامه‌ها اطلاع‌رسانی نمی‌شود و خانواده‌ها از این مساله اطلاعی ندارند. 

وی ادامه داد: پلتفرم‌ها اکنون صرفا به منافع خودشان توجه می‌کنند و برنامه‌های کودکی که اکنون حتی در سازمان صداوسیما ساخته می‌شود از نظر کارشناسان بهره نمی‌برند. 

کودک سالاری در جامعه امروز موجب شده است که والدین بدون توجه به تاثیراتی که استفاده نامناسب از رسانه و اینترنت به دنبال دارد صرفا برای رضایت فرزندان خود، تمام ابزارها را در اختیار آنان قرار دهند. در این راستا باید به والدین آگاهی داد.

آشنایی والدین با رسانه و قوانین 

الهه رضایی مجری پیشکسوت رادیو و تلویزیون نیز با بیان اینکه مشکل عمده این است که به صورت پراکنده کار می‌کنیم، گفت: ما به عنوان افراد بزرگسال اطلاعات زیادی از دنیا و کاری که در مقابل فرزندانشان انجام می‌دهند، نداریم و در ابتدا باید والدین را نسبت به رسانه و قوانین آن در دنیا آشنا کنیم. وظیفه بزرگ‌ ما این است که به افراد بالغی که می‌خواهند فرزند داشته باشند یادآوری کنیم که بزرگ کردن فرزند قوانینی دارد و باید با فرزندشان تعامل داشته باشند.

وی ادامه داد: در این حوزه باید تبلیغات گسترده‌ای انجام شود و قطعا متخصصان اجتماعی و روانشناسان می‌توانند در این حوزه بسیار موثر باشند.

فرزندان را در فضای مجازی رها نکنیم

سارا روستاپور با اشاره به اینکه باید در سطوح بالاتر دولتی برای فعالیت در حوزه رسانه و محتوای کودک برنامه‌‌ریزی کرد، گفت: ای کاش از هیات دولت هم‌ کسی در این جمع حضور داشت و درباره رفع فیلترینگ با آن‌ها صحبت می‌کردیم. زیرا اکنون در گوشی همه افراد فیلترشکن وجود دارد و این مساله بسیار خطرناک است.‌

وی ادامه داد: در دهه ۶۰ در تلویزیون سریال‌های زیادی برای کودکان ساخته شد اما اکنون صداوسیما عملا بودجه خود را برای سریال‌هایی گذاشته است که هیچ خروجی زیادی ندارند. ما امروزه حتی فیلم‌ سینمایی که مناسب کودکان باشد نداریم و صرفا فیلم‌های سرگرم‌کننده می‌سازند به همین دلیل بچه‌های ما جذب شبکه‌های ماهواره‌ای می‌شوند. ازطرفی والدین ما نیز آموزش ندیده‌اند و کاملا فرزندانشان را در فضای مجازی رها کرده‌اند. 

ضرورت استفاده از محتوای مناسب برای کودکان

رضا فیاضی بازیگر پیشکسوت سینما، تئاتر و تلویزیون نیز با بیان اینکه برای عملیاتی شدن ایده‌ها نیاز به کار عملیاتی داریم گفت: به طور مثال، ما موسسه‌ای به نام‌ موسسه هنرمندان پیشکسوت داریم که افراد متخصصی در حوزه‌های مختلف در آنجا حضور دارند و باید در این حوزه از این افراد باتجربه کمک بگیریم. این موسسه می‌تواند به این جمع و این حرکتی که شکل گرفته کمک کند تا مسئولان در بخش‌های مختلف، نسبت به رسانه کودک تعهدات خود را به سرانجام برسانند. 

وی ادامه داد: آنچه مسلم است ما در ساخت آثار کودک تخصص داریم اما باید محتوای این آثار نیز مناسب کودکان و نوجوانان باشد. چندسال پیش انیمیشنی را در کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان دیدم که بسیار خوش‌ساخت بود اما‌ محتوای مناسبی برای کودکان نداشت و سرشار از خشونت بود. همانجا با خودم گفتم که این تخصص در کجا باید استفاده شود.

به طور مثال، خود من سال‌ها در حوزه کودک نوشته‌ام و کار ساخته‌ام و به نظرم الان می توانم تجربیاتم را در حوزه کودک و نوجوان عرضه کنم و در اختیار فعالان این حوزه قرار دهم. 

ضرورت استمرار این رویکرد

وحید نیکخواه کارگردان و تهیه‌کننده پیشکسوت سینما نیز گفت: ابتدا باید بدانیم که درباره چه چیزی صحبت می‌کنیم. سال‌ها پیش مقام معظم رهبری فرمودند که ما با شبیه‌خون فرهنگی مواجه هستیم درنتیجه فعالیتی که انجام می‌دهیم‌ نیز باید مناسب یک سونامی و تهاجم فرهنگی باشد و باید توجه داشته باشیم که ما به صورت انفرادی نمی‌توانیم مقابل این سونامی بایستیم. ازطرفی تعدد نهادها باعث شده است که وظیفه را بر گردن دیگری بیاندازند درنتیجه نیاز داریم که به یک نهادی در حوزه کودک مسئولیت مستقیم داده شود و دیگر نهادها زیرنظر آن مجموعه فعالیت کنند. وی ادامه داد: این نشست را ادامه دهید زیرا با استمرار  آن به نتیجه خواهیم رسید و البته اگر تمام سعی خود را کرده باشیم و به نتیجه نرسیم خواهیم گفت که به وظیفه خود عمل کردیم. بنده نیز اعلام می کنم که در ادامه این جریان حضور خواهم داشت. 

خانواده اولین جایی است که کودک در آن آموزش می‌بیند

نادر سلیمانی بازیگر سینما و تلویزیون نیز در این ادامه نشست با بیان اینکه اگر می خواهیم برای کودکان کار مثبتی انجام بدهیم ابتدا باید کودک را بشناسیم، بیان داشت: کودک یعنی اینکه من به عنوان فرد ۵۸ ساله هنوز به دنبال رویای کودکی‌ام هستم. در زمان بچگی عاشق خلبانی بودم و الان هم آموزش خلبانی می‌بینم. ما بزرگسالان دور این‌ میز جمع شده‌ایم و یک کودک در میان ما نیست که بگوید چه دغدغه‌ها و چالش‌هایی دارد. سوال این است که کدام یک از برنامه‌ها و پلتفرم‌های ما به درستی تفکر و رویای کودکان را به تصویر کشیده‌اند؟ ما پیش‌تر بدون دریافت پول در حوزه کودک کار می‌کردیم اما اکنون کسی حاضر به انجام این کار نیست.

وی ادامه داد: همه کسانی که امروز در این جمع حاضر هستیم می‌توانیم با دستمزد بسیار کم کار کنیم اما کسی نیست که ما را دورهم‌ جمع کند و همان بودجه اندک را هم به این گروه اختصاص دهد. اولین جایی که کودک در آن آموزش می‌بیند خانواده است، درنتیجه اگر ارتباط کودکان با پدر و مادر درست شود مطمئنا بسیاری از معضلات ما حل می‌شود. 

بودجه کافی برای تولید محتوا در حوزه کودک وجود ندارد

فاطمه امینی مجری برنامه تلویزیون نیز گفت: من از ۲۰ سالگی کنار بچه‌ها بوده‌ام و مشکلات آن‌ها را می‌شناسم. به نظرم موضوع آگاهی و آموزش والدین بسیار مهم است و همراه سعی می کنم در برنامه‌هایی که اجرا می کنم به روش‌های مختلف والدین و کودکان را آگاه کنم، باید دقت داشته باشیم که علیرغم آنکه حوزه کودک در صحبت ها بسیار مهم است بودجه‌ای برای تولید محتوا و برنامه های کودک اختصاص داده نمی شود. به عنوان مثال شبکه کودک با بودجه بسیار کمی در حال تولید محتوای حوزه کودک است. 

کودکان قهرمان و اسطوره ندارند

معصومه نصیری دبیرکل باشگاه سواد رسانه‌ای یونسکو نیز بیان داشت: زمانی که برای کودک‌ کار می‌کنیم باید این مساله را درنظر بگیریم که نظام ‌مسائل کودک بسیار متفاوت است. زمانی که شما براساس نظام مسائل بزرگسال برای کودک تولید برنامه می‌کنید، مسلما آن برنامه تاثیرگذار نیست. شما باید ذهن کودکان را در موضوعاتی مانند هویت ملی و... درگیر کنید. بچه‌های ما اکنون با فقدان قهرمان و اسطوره مواجه هستند زیرا ما قهرمانان ملی و مذهبی‌مان را کنار گذاشته‌ایم و کاراکتری خلق کرده‌ایم که بیشتر بچه‌ها را سردرگم‌ می‌کند.‌ در پایان بگویم که اگر وضعیت حال حاضر را واقع‌بینانه نگاه نکنیم درگیر تکرار می‌شویم و هیچ نتیجه‌ای حاصل نمی‌شود.

در این نشست مجید اسماعیلی مدیرعامل موزه سینما، سجاد اسم‌ حسینی، نادر سلیمانی، رضا فیاضی، وحید نیکخواه آزاد، گیتی خامنه، الهه رضایی، معصومه نصیری، سارا روستاپور (خاله سارا)، فاطمه امینی (خاله گلی)، فرید ملک محمدی، محمد روشنی، مسعود عجمی تهیه کننده سینما و تلویزیون، سید میثم هاشم‌زاده، میثم تربتی تهیه کننده سینما و تلویزیون، مصطفی حائری تهیه‌کننده شبکه بازی، ناصر عالمی تهیه‌کننده ببین و بدون، مصطفی حیدر زاده ، فاطمه آرام جان و زینب یعقوبی حضور داشتند.