روایت سیاحان از جشن های سه روزه عیدفطر در سفرنامه های عصر صفوی

به گزارش روابط عمومی سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، ایرج عنایتی زاده رئیس گروه ایرانشناسی و اسلام شناسی سازمان اسناد و کتابخانه ملی گفت: سفرنامه ها حاوی اطلاعات جامع و کاملی از فرهنگ ایرانیان هستند که در بخش هایی از این سفرنامه ها درباره مناسبت های مذهبی، مناسک، آیین و ‌آداب و رسوم ها در مناطق مختلف کشور نوشته شده است.

وی در ادامه گفت: با توجه به قرار گرفتن در آستانه «عید سعید فطر» جزئیات بیشتری از برخی از سفرنامه ها که آیین و مناسک مربوط به عید فطر در آنها آورده شده است؛ را مطرح می کنم. سیاحانی چون «شاردن»، «کمپفر»، «کاتوف»، «پترو دلاواله»، «فوروکاوا»، «ماساهارو» و «رنه دالمانی» در سفرنامه های خود به جنبه های مختلفی از ماه رمضان و روزه‌داری ایرانیان مانند بیدار شدن در وقت سحری، نخوردن و نیاشامیدن در طول روز، شلیک توپ در میادین شهر به وقت سحر و افطار و شور و شوق میان مردم و کسبه به منظور تدارک و آماده شدن افطاری و نیز فرارسیدن عید سعید فطر اشاره کرده اند.

عنایتی زاده تاکید کرد: اما «انگلبرت کمپفر» پزشک و طبیعی‌دان اهل آلمان که در زمان شاه سلیمان صفوی به ایران آمده بود در سفرنامه خود علاوه بر اشاره به روزه داری شاه صفوی، به پایبندی شدید مردم در روزه داری در طول ماه رمضان و مراسم های افطار و نیایش های شب های احیا و رفتن مردم به مساجد اشاره کرده است. او همچنین به مراسم های عید فطر، رویت ماه جدید، نقاره زنی در میادین و پرداخت فطریه به صورت مرسوم میان مردم اشاره کرده است.

به گفته رئیس گروه ایرانشناسی و اسلام شناسی سازمان اسناد و کتابخانه ملی، «انگلبرت کمپفر» در سفرنامه خود به رویت ماه نو و جشن رمضان و دادن فطریه اشاراتی داشته و گفته است در پایان ماه رمضان و شروع ماه جدید هر یک از خانواده های ایرانی موظف می شوند که مقداری فطریه دهند که این فطریه می تواند گندم یا پول باشد.

وی یادآور شد: اما «کاتوف» سیاح روسی در سفرنامه خود در حکومت صفوی، از ماه رمضان به عنوان یکی از اعیاد ایرانیان نام برده، او نیز به منع از خوردن و آشامیدن در این ماه در میان مردم اشاره کرده و تلاش مردم برای فراهم کردن تدارکات افطار و دورهمی های پس از افطار را از نکات قابل توجه ماه رمضان عنوان کرده است.

عنایتی زاده گفت: «کاتوف» عید فطر را یکی از آداب ماه رمضان عنوان کرده و در سفرنامه خود چنین آورده است:« در پایان ماه رمضان با رویت ماه نو، جشن های سه روزه مربوط به عید رمضان یا عید فطر برگزار می شود.» کاتوف می گوید که از آن زمان شادی مضاعف بین مردم ایجاد می شود به طوری که طی سه روز عید فطر صدای نقاره، سورنا و شیپورها از جاهای مختلف شهر به گوش می رسد و مردم در میادین شهرها جشن برپا می کنند. همچنین «شاردن» در سفرنامه خود به شادی و جشن مردم در پایان ماه رمضان همزمان با پایان روزه داری اشاره کرده است.