ارتقای 15 مرتبه‌ای زبان فارسی از سی‌ام به پانزدهم جهان

به گزارش ایسنا، دکتر محمدجواد دهقانی امروز در حاشیه سیزدهمین گردهمایی بین‌المللی انجمن ترویج زبان و ادب فارسی که همزمان با بیست و دومین مراسم یادروز حافظ و به میزبانی دانشگاه شیراز برگزار می‌شود، گفت: بررسی نقشه جامع علمی کشور از یک سو و همچنین تأکیدات رهبری انقلاب در دیدارهای مختلف با اعضای هیأت علمی دانشگاه و متخصصان زبان فارسی بیش از پیش اهمیت این زبان را به عنوان زبان علمی بین المللی آشکار می‌کند.

دهقانی اظهار کرد: به منظور نیل به این مهم، سیاستگذاران عرصه پژوهش و همچنین پژوهشگران توجه بیشتری به انتشار آخرین دستاوردهای دانشمندان به زبان فارسی کرده‌اند و پژوهشگران نیز در سال‏‌های اخیر با انتشار مقالات بیشتر در مجلات معتبر نمایه‌شده فارسی در پایگاه بین‌المللی اسکوپوس توانسته‌اند جایگاه و اهمیت زبان فارسی را بیش از پیش پر رنگ‌تر نشان دهند. با نگاهی جامع و تحلیلی وضعیت زبان فارسی از سال ۱۹۹۷ تا انتهای سال ۲۰۱۷ در پایگاه بین‌المللی اسکوپوس نشان می‌‏دهد که انتشار مدارک علمی به زبان فارسی در دو دهه گذشته بیش از ۴۰ برابر و رتبه جهانی زبان فارسی نیز با ۱۵ پله ارتقاء، از رتبه سی‌ام به پانزدهم رسیده است.

وی افزود: با بررسی مدارک ثبت شده از نظر تعداد انتشارات زبان فارسی در سال‌های ۲۰۱۷-۱۹۹۷ ، در پایگاه اسکوپوس رشد چشمگیری مشاهده می‌شود. در بازه زمانی ۱۹۹۷ تا ۲۰۰۰ مدرکی به زبان فارسی در پایگاه اسکوپوس نمایه نشده است. در واقع از سال ۲۰۰۱ ظهور زبان فارسی به عنوان زبان علم در پایگاه استنادی فوق بوده و تعداد ۴۲ مدرک به زبان فارسی در سال ۲۰۰۱ نمایه شده و روند افزایشی آن در طول سال‌ها ادامه و عملا تعداد مدارک فوق از سال ۲۰۱۲ به بیش از ۱۰۰۰ رسیده است.

سرپرست ISC گفت: در حال حاضر تعداد مدارک نمایه شده به زبان فارسی در سال ۲۰۱۷ به میزان ۱۸۳۴ مدرک افزایش یافته است. مقایسه تعداد مدارک ثبت شده نشان می دهد که در بازه زمانی یاد شده تعداد انتشارات فارسی بیش از ۴۰ برابر افزایش یافته است. بنابراین میزان رشد متوسط سالانه کمیت تولید علم به زبان فارسی در دو دهه اخیر برابر با ۲۵ درصد بوده است.

دهقانی خاطرنشان کرد: مقایسه رتبه زبان فارسی در میان سایر زبان های دنیا از نظر تعداد مدارک نمایه شده در پایگاه استنادی اسکوپوس نشان می‌دهد که زبان فارسی از نظر تعداد مدارک نمایه شده در پایگاه اسکوپوس در میان سایر زبان‌ها در سال ۲۰۰۱ دارای رتبه سی ام بوده و در گذر زمان همواره رو به رشد بوده است چنانچه در پایان سال ۲۰۱۷ زبان فارسی رتبه پانزدهم در میان تمامی زبان ها را کسب نموده است. پیشرفت قابل ملاحظه زبان فارسی از نظر افزایش تعداد انتشارات حاکی از توجه درست پژوهشگران به اهمیت این زبان به عنوان زبان علمی در سطح بین‌المللی است.

وی افزود: پایگاه استنادی اسکوپوس با در نظر گرفتن مجموعه‌ای از قوانین و مقررات؛ مجلاتی به ۵۸ زبان گوناگون در دنیا نمایه می‌کند. سهم (درصد) انتشارات به زبان‌های مختلف در بازه زمانی ۲۰۱۷-۱۹۹۷ حاکی از آن است که نزدیک به نود درصد (۸۹.۴ درصد) انتشارات نمایه شده در این پایگاه به زبان انگلیسی است. از ۱۰.۶ درصد باقی مانده برای سایر زبان‌ها، زبان‌های چینی، آلمانی، فرانسه و اسپانیایی رتبه‌های دوم تا پنجم را به خود اختصاص داده‌اند. از ۵۸ زبانی که مجلات شان در اسکوپوس نمایه می‌شود زبان فارسی در سالهای ۲۰۱۶ و ۲۰۱۷ رتبه ۱۵ داشته و در دو دهه گذشته در مجموع رتبه ۲۲ را از نظر تعداد مقالات نمایه شده به خود اختصاص داده است.

سرپرست پایگاه استنادی علوم جهان اسلام گفت: بر اساس داده‌های مستخرج از پایگاه Scimago " تعداد ۱۷۱ مجله به نام جمهوری اسلامی ایران ثبت شده و مقالات آنها در حوزه های موضوعی مختلف و به زبانهای متفاوت فارسی و انگلیسی در پایگاه اسکوپوس نمایه شده است. از این تعداد نشریه، حدود ۶۷ نشریه در حوزه های مختلف علمی مقالات خود را به زبان فارسی منتشر می نمایند. بررسی ها حاکی از آن است که در پایگاه اسکوپوس در بازه زمانی ۲۰۱۷-۱۹۹۷ ؛ مجموعا ۱۲۹۴۶ مقاله به زبان فارسی در ۶۷ مجله نمایه شده در این پایگاه، منتشر شده است. بررسی مجلاتی که بیشترین مقالات به زبان فارسی در پایگاه استنادی اسکوپوس دارند نشان می دهد که مجله دانشکده پزشکی اصفهان با ۱۹۳۳ مقاله رتبه نخست، مجله دانشگاه علوم پزشکی مازندران با ۱۷۰۴ مقاله رتبه دوم و مجله زنان، مامایی و نازایی ایران با ۷۰۸ رتبه سوم را داشته اند.

دهقانی در پایان گفت: علیرغم رشد زبان فارسی به عنوان زبان علم بین الملل، به نظر می‌رسد لازم است گام‏های بزرگی در این زمینه برداشته شود. یکی از مناسب‌ترین راه های عملی برای گسترش زبان فارسی سرمایه گذاری در صنعت نشر حرفه ای و تشویق نشریات و کنفرانس های علمی فارسی به عنوان زبان علم است. بازار نشر علم دنیا یک بازار انحصاری بوده به گونه ای که تنها هفت ناشر بین المللی بیش از ۵۰% مقالات دنیا را منتشر می کنند، بنابراین توسعه زبان فارسی به عنوان زبان علم بین المللی نیازمند سرمایه گذاری، برنامه ریزی، آموزش و تشویق مؤلفه‏ های اثرگذار در نشر علم است.